Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Nome Census Area

Kısaca: Nome Census Area, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Eskimo halklarından Yupik ve İnyupiklerlerce meskun olan bir ''sayım bölgesi''. Örgütlenmemiş ''borough'' olduğu için bir yönetim merkezi de yoktur. En gelişmiş şehri geçmişte Nome Altına Hücumu hareketinin yaşandığı Nome'dir. ...devamı ☟

Nome Census Area, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Eskimo halklarından Yupik ve

İnyupikler

lerce meskun olan bir sayım bölgesi. Örgütlenmemiş borough olduğu için bir yönetim merkezi de yoktur. En gelişmiş şehri geçmişte Nome Altına Hücumu hareketinin yaşandığı Nome'dir. Büyük ölçüde Seward Yarımadasının batı ve güneyini kapsar. Coğrafya Toplam alanı 73,253 km² olup, 13,681 km² kara ve 13,681 km² de sudur. Yöre nüfusunun yaklaşık % 14 ü St. Lawrence Adasındaki iki kasabada (Gambell ve Savoonga) yaşar. Nüfus 2002 sayımına göre nüfusu 2.693 hane, 1.898 aile ve 9.196 kişidir. Amerika yerlisi % 75.20, Beyaz % 19.32, Siyah % 0.38, Asyalı % 0.67, Pasifik adalı % 0.02, diğerleri % 0.20 ve iki ya da çok ırklı % 4.21. Amerika yerlisi olarak, toprak alanı bakımından

İnyupikler

 çoğunlukta olmalarına karşın nüfus olarak

Yupikler

 ve Sibirya

Yupikler

i % 16.32 ile önde gelir. Onları 8.75 ile

İnyupikler

takip eder. Yerli Halk Yörede üç ayrı dil ve etnik grup bulunur. Sibirya Yupikçesi konuşan Sibirya

Yupikler

i okyanusta St. Lawrence Adasında bulunurlar. Küçük Diomede ile King adalarında İnyupikçe konuşan

İnyupikler

 yaşarlar. Anakarada

İnyupikler

ile Yupikçe konuşan

Yupikler

 arasında bir sınır çizmek gerekirse, Solomon'un kuzey ve batısında kalan yerler

İnyupikler

in, doğu ve güneyinde kalan yerler ise

Yupikler

in topraklarıdır.

İnyupikler

Yöredeki

İnyupikler

, Seward Yarımadası İnyupikçesi (İngilizce Seward Peninsula Inupiaq) konuşurlar ve bunlar Northwest Arctic Borough ilçesinde yaşayan komşuları Malimiut

İnyupikler

inden belirgin biçimde şivece ayrılırlar. Şiveleri ve konuşan kabileleri şöyledir : * Bering Boğazı İnyupikçesi (İngilizce Bering Strait Inupiaq) ** Diomede şivesi (İngilizce Diomede subdialect) *** İngalik İnyupikçesi (kendilerince Ingalikmiut; İngilizce Ingalikmiut Eskimo). ABD'ye bağlı Küçük Diomede (Little Diomede) adasında az sayıda konuşanı vardır. *** İmaqliq İnyupikçesi (kendilerince Imaqłit; Rusça имакликский диалект). Rusya Federasyonuna bağlı Büyük Diomede (Остров Ратманова, Большой Диомид) adasında konuşulan bu şive 1948 yılında yok oldu. ** Wales İnyupikçesi (İngilizce Wales subdialect) *** Kiŋikmiut *** Tapqaġmiut ** Ukiuvaŋmiut (İngilizce King Island subdialect) * Qawiaraq İnyupikçesi (İngilizce Qawiaraq, Kawerak) ** Batı Qawiaraq İnyupikçesi (İngilizce Teller subdialect, Qawiaraq proper) *** Siñġaġmiut *** Qaviaraġmiut *** Ayaqsaaġiaaġmiut *** Aziagmiut. Sledge (Aziak, Ayak) adasında konuşulur. ** Doğu Qawiaraq İnyupikçesi (kendilerince Iġałuiŋmiut; İngilizce Fish River subdialect)

Yupikler

Yörede Unaliq

Yupikler

i (Unalirmiut) St. Michael ile Stebbins kasabalarında bulunur ve bunların şiveleri Wade Hampton Census Area yöresindeki güney komşusu olan Pastulirmiut

Yupikler

inin şivesiyle birlikte Unaliq-Pastuliq Yupikçesi (İngilizce Norton Sound Yup’ik) adı altında toplanır. Daha güneydeki Yukon ve Kuskokwim

Yupikler

inden şivece belirgin biçinde ayrılırlar. Kabileleri şöyledir : * Atnegmiut * Kuuyuŋmiut * Eŋlutaleġmiut * Caxtulegmiut * Uŋallaqłiŋmiut * Tacirmiut Malimiut

İnyupikler

iyle

Yupikler

in evliliklerinden oluşan aileler Koyuk, Shaktoolik ve Unalakleet yörelerinde bulunurlar. Sibirya

Yupikler

i Yalnızca St. Lawrence Adasında yaşarlar. Tarih Bugün Northwest Arctic Borough ilçesinde bulunan Selawik ve Kobuk Irmakları yöresinden 160 yıl önce çiçek hastalığı salgını ve yerel ren geyiği sürülerinin kaybolmasıyla başgösteren muhtemelen bir kıtlık sonucu göç eden küçük İnyupik grupları bölgenin güneyindeki Norton Sound yöresini işgal ettiler. Daha sonra, Malimiut

İnyupikler

iyle

Yupikler

in evliliklerinden oluşan aileler Koyuk, Shaktoolik ve Unalakleet yörelerine yerleştiler. Ekonomi Geleneksel yerli Eskimo avcılığı ve toplayıcılığı yapılır. İçbölgede Qawiaraq gibi İnyupik kabileleri ren geyiği avcılığı ve tatlı su balıkçılığı yaparlar. Norton Sound yöresinde

Yupikler

den Unaliq halkı deniz memelileri, balık ve ren geyiği avcılığı yaparlar. Okyanustaki Diomede Adası, King Adası ve St. Lawrence Adasında deniz memelileri revaçtadır.

İnyupikler

in aġviq dediği Grönland balinası (Balaena mysticetus) avına Alaska'da yalnızca on yerleşim yerinde Uluslararası Balinacılık Kurulu (IWC) tarafından izin verilmektedir. Bunlardan dört tanesi Nome Census Area yöresindedir. İkisi, Küçük Diomede ile Wales (Kiŋigin) İnyupik coğrafyasına aittir. Diğer ikisi (Savoonga ve Gambell) ise Sibirya

Yupikler

ine aittir. Yöredeki en büyük işverenler: * Bering Strait School Dist * Norton Sound Health Corp * Kawerak Inc * State of AK (excludes U of A) * Norton Sound Economic Development * Nome Public Schools * Bering Straits Reg Housing Authority * AK Commercial Co * Native Village of Gambell * Bering Air Incorporated Yerli Yapılanması Yöredeki yerliler 20 köyde yirmi kabile hükümeti (tribal government) tarafından temsil edilir. Bu köylerin 16 tanesi sabit yerleşim olup yıl boyunca kalınır. 4 tanesi ise sabit olmayıp mevsimliktir. Bu hükümetler Indian Reorganization Act of 1934 yasası altında yeniden yapılandırılıp adlandırılmıştır. ANCSA Yapılanması ABD'nin Alaska'yı 1867 yılında Ruslardan satın almasından bu yana 100 yıldır çözülemeyen yerlilerinin (Eskimo ve Kızılderililerin) toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresinde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürülüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasa olan Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (ANCSA) gereği ayrılan 12 coğrafi bölgeden (geographic region) biri de Bering Boğazı Bölgesi (Bering Straits Region) coğrafi bölgesidir. Nome Census Area tamamını kapsayan bölgede Bering Straits Native Corporation (BSNC) adlı bölge şirketi (regional corporation) kurulmuş ve buna bağlı olarak da 14 tane köy şirketi (village corporation) oluşturulmuştur. Bölge şirketi arazinin yeraltı hakkına, köy şirketleri de yerüstü hakkına sahiptir. Öncesinde, ANCSA yasa tasarısının geçmesi için Bering Boğazı Bölgesindeki Yerli Köylerinin (Native Village) bir derneği olarak 1967 yılında kurulan Bering Straits Native Association (BSNA) adlı yerli derneği (native association) vardır. Johnson Administration bünyesindeki Office of Economic Opportunity den ilk hibeyi alan dernek, ANCSA yasası onaylandıktan sonra 1973 yılında eyalet yasaları altında anonim kar amacı gütmeyen Kawerak şirketini organize etti. Kawerak 2006 yılında 4 alt bölüm olarak yeniden yapılandı. BSNC 1973 yılında kurulduğunda 6000 den fazla hissedarı bulunuyordu. Her bir hissedarın hem bölge şirketinde 100 hem de köy şirketinde 100 hissesi vardı ve bugün bu hisselerin bir kısmı miras yoluyla yerli olmayanların eline geçse de onların herhangi bir oy hakkı bulunmamaktadır BSNC bölge şirketine bağlı köy şirketleri ve bulunduğu yerler: *Brevig Mission Native Corporation : Brevig Mission *Council Native Corporation : Council *Elim Native Corporation : Elim Reserve , St. Lawrence Adası *King Island Native Corporation : King Adası *Koyuk Native Corporation : Koyuk *Mary's Igloo Native Corporation : Mary's Igloo *St. Michael native Corporation : St. Michaels *Shaktoolik Native Corporation : Shaktoolik *Shishmaref Natrive Corporation : Shishmaref *Solomon Native Corporation : Solomon *Stebbins Native Corporation : Stebbins *Teller Native Corporation : Teller *Unalakleet Native Corporation : Unalakleet *Wales Native Corporation : Wales Eğitim Yörede 3 okul bölgesi (School District) bulunmaktadır: *Nome Okul Bölgesi (kısaltması NCSD, İngilizce Nome City School District) : Bağlı olan okullar: Nome Elementary, Nome-Beltz Junior/Senior High, Anvil City Science Academy. *Nome Public Schools *Bering Boğazı Okul Bölgesi (kısaltması BSSD, İngilizce Bering Strait School District) : Unalakleet'te konuşlanan bölgeye bağlı olan okullar: Brevig Mission, Diomede, Elim, Gambell, Golovin, Koyuk, St. Michael, Savoonga, Shaktoolik, Shishmaref, Stebbins, Teller, Unalakleet, Wales, White Mountain. Milli Parklar ve Koruma alanları * Alaska Deniz Milli Yaban hayatı Sığınağı ** Besboro Adası ** King Adası ** Sledge Adası * Bering Kara Köprüsü Milli Korunağı * Yukon Deltası Milli Yaban hayatı Sığınağı ** Andreafsky Wilderness Kasaba ve köyleri *Brevig Mission *Diomede *Elim *Gambell *Golovin *Koyuk *Nome *Port Clarence *Savoonga *Shaktoolik *Shishmaref *St. Michael *Stebbins *Teller *Unalakleet *Wales *White Mountain

Sınır komşuları

Dipnotlar

Dış bağlantılar

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.