Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Nestâlik

Kısaca: Nestâlik, (, ) Talikin neshi, incesi anlamını taşıyan ve genel olarak İran'da kullanılan bir yazı türü'dür. Adından da anlaşılacağı gibi, nesih ve tâlik yazım şeklinin karışımı ile türetilmiş olan ünlü bir yazı türüdür. ...devamı ☟

Nestalik, (, ) Talik neshi, incesi anlamını taşıyan ve genel olarak İran'da kullanılan bir yazı türü'dür. Adından da anlaşılacağı gibi, nesih ve talik yazım şeklinin karışımı ile türetilmiş olan ünlü bir yazı türüdür.

Gelişim

Görünüşe göre, Tebriz doğumlu Mir Ali Tebrizi (), 14. yüzyılda nesih ve talik iki mevcut yazı türünü birleştirerek nestalik yazı türünü geliştirmiş, Mir İmad ()'ın çalışmaları ile en yüksek zerafet ulaşmıştır. Bu yazı türü, İran'dan doğuya doğru yayılmış Peştuca, Uygurca, Urduca ve Keşmirce yazmak için de kullanılmıştır. İran'da, nestalik, batı () ve doğu () iki yazma biçeme ayrılır. Geç 15. yüzyılda, batı ve güney İran'da kullanılan batı nestalik () olarak bilinen diğer yazı tarzı, Āq Qoyunlū padişahı Yaʿqūb sarayında çalışmış hattatlar Abdülrahman Harezmi () ve oğulları ( ve ) tarafından kullanılmıştır. Farsça ise özellikle taʿlīq, şikasta-talik (), nestalik () ve şikasta nestalik (, kırık nestalik) gibi yazı türleri ile yazılır. Hat sanatını öğrenmek için, alıştırma taslakları () ve alıştırma modelleri () yaygın olarak kullanılır. Sīāh-mašq, genellikle nestalik veya şikasta nestalik yazı türünde, bir hattatın alıştırmak için üzerine harf ve harf birleşimlerini yazmış olduğu alıştırma (karalama) taslak yapraklarına denir. Sar-mašq ise, güzel el yazı örnekleridir, ki öğretmenler öğrencilere suret çıkarmaları için verir. Günümüzde, sar-mašq derlemleri, hat sanatı öğrencileri için, çoğaltılmış ve ders kitaplarında ve son zamanlarda büyük ustaların eserlerinde yayınlanmıştır. 16. yüzyılda Devlet-i Safeviyye, Soltanat-e Moġulī-ye Hend ve Devlet-i Âliye-i Osmaniyye sahasında, hattatların, ortalama bir kitap sayfası boyutunda, ayrı ayrı

kağıt

lara bir veya birkaç çeşit, daha çok ikili olarak sülüs-nesih, muhakkak-reyhani, tevki’-rika’ yazı türü ile yazılan yazılara kıt’a, bunların yanlarından birbirine tutturulup katlanılarak birleştirilmesiyle oluşturulan kıt’a albümlerine de murakka denilmektedir. Murakka albüm, çeşitli güzel sanatı, İslam hat sanatı, Osmanlı minyatürleri, resimler, çizimler, gazel dahil olmak üzere, Farsça şiirlerden oluşan derlemelerdirf.

Uygulamalar

Devlet-i Âliye-i Osmaniyye hattatları, güzel el yazısı (hüsn-i hatt) çalışmalarını, hilye gibi, mütenazır (birbirine bakan, bakışımlı) levhaları, camilerin yanında, muhtemelen evlerde veya derviş zaviye, duvar süslemelerinde kullanmışlardır.

Yazı araç gereçleri

Güzel yazı sanatında

kalem

(

kalem

),

mürekkep

 (),

kağıt

,

kalem

tıraş () denilen özel iki bıçak,

hokka

, makta, bıçakları keskinleştirmek için veya denilen bilemetaşı gibi yardımcı araç ve gereçler kullanılır. Hattatlar, işlerinde kolaylık sağlamak için, içinde, gerekli

kalem

, bir çakı, qaṭṭzan, bir küçük kaşık,

kağıt

kesmek için makas ve bilemetaşı bulunan, bir ucuna bağlı

hokka

olan bir özel kutu () kullanırlardı.

kalem

Nestalik, Arap alfabesi için en akışkan hat sanatı biçemleri arasındadır. Kalem, için dışı kahverengi ve içi beyaz, olgunlaşmış düz kamış daha uygundur. Kalem dili denilen bu yassı kısmın iki kenarı,

kalem

ağzı nestalik için 5–10mm kadar genişlikte yontulur. Kalemin ağız kısmı ortadan çatlatılarak iki kısıma ayrılır ve bu yarığa denilir. Arada oluşan ve bir depo görevi gören bu yarığa

mürekkep

birikir ve yazarken devamlı bir şekilde aşağıya akar. Kamış

kalem

, İslam'ın en değerli yazma aletidir. İslam peygamberi Muhammed'e melek Cebrail aracılığıyla vahiy yoluyla inen Kur'an'da, 96. Alak Suresi 4. ayet; "O Rab ki

kalem

le yazmayı öğretti." olarak söz edilir.

kağıt

Hat sanatında kaliteli

kağıt

lar kullanılır. Mürekkebi çabuk emip dağıtmaması ve

kalem

e akıcılık sağlaması için

kağıt

lar denilen bir madde ile saydamlaştırılırdı.

mürekkep

Koyu siyah, siyah, grimsi siyah, ya da () denilen yeşile yakın siyah renklerde olan sıvı madde, özel olarak hazırlanırdı.

hokka

Metal, cam veya topraktan yapılmış, içine

mürekkep

konulan küçük kap içinde "lika" (līqa, porz) denilen ham ipek bulunur. Bu ham ipek,

hokka

içindeki mürekkebi emer ve

kalem

i bu ham ipeğe dokundurmak sureti ile

kalem

in yazmaya yetecek kadar mürekkebi alması sağlanılır.

Ünlü hattatlar

* * * * Abdülrahman Harezmi () ve oğulları * * * * Çağdaş dönemde, Türkiye'de Sami, Hulusi ve Necmettin seçkin nestalik hattatlarıdır. Notlar Dış bağlantılar * Calligraphy Qalam * Kamış

kalem

in yapımı için resimli bir rehber

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.