Türkçe Bilgi: nesih

Nesih, neshi veya neshī, (, , ayrıca; ‏الخط النسخي‎, , „Neshi-Yazı“; ) özellikle Osmanlılar tarafından yazmalarda kullanılan, yumuşak, köşeleri yuvarlaklaşmış, işlek bir yazı türü ve Arap harflerinin, basımda ve yazma kitaplarda en çok kullanılan çeşidi olarak tanımlanır. Bu terim kökü "kaldırma, hükümsüz kılma" ve "kopya" anlamına gelen nesih yazı türü, Osmanlı İmparatorluğu'nda da özellikle kitap kopyalamak için kullanılmıştır.

Başlangıç

Arapça el yazıları Nebatiler tarafından, bugünkü Suriye'nin Ḥawrān ilçesinden Süryani el yazıları ve Küfi (Ḥīrī de denilen) Mezopotamya şehri Ḥīra'da türetilmiştir. Arapça nesih (nasḵ), Küfi yazı türünden türetilmiş. İslam'ın yayılmasından sonra Arapça nesih özellikle yazışma ve belgeler için ve Küfi ise Kur'an'ın kopyalanması için ve daha sonra da taş ve madeni paraların üzerindeki yazıtlarda kullanılmıştır.

Gelişim

Arap alfabesinin gelişmesi hiçbir şekilde ayırt edilmesi mümkün olmayan bir dizi aynı şekilli harflerle sonuçlanmış, ama 7. yüzyıl ikinci yarısında farklı noktalar ve diğer markalar yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Aynı zamanda, ḥaraka (çoğul. ḥarakāt: kısa a için fatḥa, kısa u için żamma ve kısa i için kasra) denilen kısa sesli işaretler ve diğer diyakritik işaretler (tašdīd, madda, ḥamza-ye qaṭʿ, ḥamza-ye waṣl gibi) bulunmuştur. Geç Emevi ve erken Abbasi dönemlerinde Arapça yazı kullanımı Mısır, Kuzey Afrika ve İran'a kadar yayılmış ve yeni yazım türleri nesih ve küfi'den geliştirilmişti, ancak 9. yüzyıldan 10. yüzyılla geçiş döneminde, halife el-Muktadır hizmetinde bir vezir olan İbn Mukle (, ; veya Abū ʿAlī Moḥammad b. ʿAlī Fārsī) ve onun kardeşi Ebu Abdullah Hasan (), farklı biçemlerin yayılmasına bir son vermek için girişimde bulundular. Onlar on dört yazım türlerini seçmiş ve kalem kullanımını geliştirerek, harflerin geometrik şekillerini tanımlayarak, güzel yazı sanatına, önlemli 12 temel kurallar getirdiler. Onların sisteminde, el yazısının temel bileşenleri, doğrusallık yani saṭḥ ve yuvarlaklık yani dawr idi. İbn Mukle'nin güzel yazı sanatı kuralları, onun 'da iki ulama ayrılır: İlk ulam'da göreceli boyutlar ile ilgili güzel şekillendirme ve yöntemler usul ve oranlar gibi iki temel ilkeleri içerir. İkinci ulam'da ise, güzel konum bağımsız harflerin yerleri, kelimeler arasındaki boşluklar , satır aralarına boşluk nizam, kenar boşlukları eşitlemek için uzatma (çekme) medd, birleştirme terkip ve oturtma kürsi gibi iki temel ilkeleri içerir. "Oturtma" () harfleri ve sözcükleri bir çizgi (satır) veya yarım mısra veya diğer herbirini "yatay" sıraya yerleştirilmesi anlamına gelir. Bugün , (arka çizgi) olarak da bilinen veya (destek hattı) denilen, "yatay" hattın sayıları beşdir. Bazı hattatlar, güzel yazı sanatında, harfleri sadece üst, orta ve alt olmak üzere üç satıra yerleştirirler, bazıları da dört sıra tanırlar. Arap harflerini özel bir hat sanatı ile yazma düşüncesini, İbn Mukle'den daha sonra ardılları İbn al-Bawwāb (Abu’l-Ḥasan ʿAlī b. Helāl Baḡdādī) ve Yāqūt Mostaʿṣemī (Jamāl-al-Dīn Abu’l-Majd) tarafından arıtılmış ve işlenmiştir. Nesih yazı türü en yaygın, Kur'an'da, resmi kararnameler ve özel yazışmalarda kullanılmıştır. İncelik ve okunabilirlik nedeniyle, giderek Kur'an yazmak için kullanılan ana Küfi yazı türünün yerini almıştır. Osmanlı güzel yazı sanatı biçimlerinin içinde en yaygın, İslam peygamberi Muhammed'in fiziki ve ahlaki değerlerini açıklayan, yazılı levhalar hilye (hilye-i şerif, hilye-i saadet veya hilye-i nebevi) olmuştur. Farsça ise özellikle taʿlīq, šekasta-taʿlīq, nastaʿlīq ve šekasta nastaʿlīq gibi yazı türleri ile yazılır.

Ünlü hattatlar

Hattatlardan, Şeyh Hamdullah Amasi, Ahmed Karahisari, Hafız Osman, Şevki Efendi, İsmail Hakkı Efendi, Sami Efendi, Ömer Vasfi, İsmail Hakkı Altunbezer, Necmeddin Okyay, Kamil Akdik, Nasyonel Sosyalistf, Hasan Rıza, Elmalılı Hamdi Yazır ve Neyzen Emin Yazıcı en tanınmış olanlarıdır.

Nesih ve Talik birleşimi

Nesih ve Talik yazım şeklinin birleştirilmesi ile türetilmiş olan ünlü Nestalik, bazen Peştuca, Uygurca, Urduca ve Keşmirce daha çok İran'da Farsça yazmak için kullanılan yazı çeşitidir. Notlar

* Muhiddin Serin, Şevki Efendi'nin sülüs ve nesih meşk murakkai, Kubbealtı Neşriyatı İstanbul, 1996 ISBN 975-7663-29-8 * Ali Alparslan, Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, 2. baskı, İstanbul 2004. Dış bağlantılar * Calligraphy Qalam * Mehmet Çebi Derleminden Hilye-i Şerife Örnekleri Kalem Güzeli Türk-İslam Sanatları

Kaynaklar

Vikipedi

Nesih

Başlangıç

Gelişim

Ünlü hattatlar

Nesih ve Talik birleşimi

Kaynaklar

nesih

Nesih

Hüsn-i Hat

Çiftehavuzlar, Esenler

Yazıt

Abdurrahman Nafiz Gürman, Güngören

Muhakkak

Sanayi, Güngören

Rika

Nesih

Nesih Hakkında Detaylı Bilgi

Başlangıç

Gelişim

Ünlü hattatlar

Nesih ve Talik birleşimi

Kaynaklar

Nesih Sözlük Anlamları

nesih

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Nesih

Hüsn-i Hat

Çiftehavuzlar, Esenler

Yazıt

Abdurrahman Nafiz Gürman, Güngören

Muhakkak

Sanayi, Güngören

Rika