Nehir Yunusu

Kısaca: Nehir yunusu, balinalar (Cetacea) takımına dahil dişli balinalar (Odontoceti) alt takımındaki tek üst familya olan Platanistoidea'da sınıflanan türleri ifade eden ortak addır. Toplam dört tane nehir yunusu türü vardır ve her biri kendine ait bir familya içinde sınıflanır (bakınız: Sınıflama). ...devamı ☟

Nehir yunusu
Nehir Yunusu

Taksonomi | Ad = Nehir Yunusları | Bilimsel ad = Platanistoidea | Basamak = Üst familya | Otorite = | Resim = | Ek resim = | Resim altı = 13 Aralık 2006 itibarıyla soyunun pratik olarak tükendiği duyrulan Yangtze nehir yunusu ```` türünü gösteren bir çizim. | í‚lem = Animalia | í‚lem/tr = Hayvanlar | Şube = Chordata | Şube/tr = Kordalılar | Sınıf = Mammalia | Sınıf/tr = Memeliler | Takım = Cetacea | Takım/tr = Balinalar | Alt takım = Odontoceti | Alt takım/tr = Dişli balinalar | Ek başlık = Familyalar | Ek metin =  • Iniidae • Lipotidae • Platanistidae • Pontoporiidae | Not = Cins ve türleri içeren ayrıntılı sınıflama için metne bakınız.

Nehir yunusu, balinalar takımına dahil dişli balinalar alt takımındaki tek üst familya olan Platanistoidea`da sınıflanan türleri ifade eden ortak addır. Toplam dört tane nehir yunusu türü vardır ve her biri kendine ait bir familya içinde sınıflanır (bakınız: Sınıflama).

Bu canlılar, balinalar (Cetacea) takımındaki tüm türler içinde varlığı en çok tehlikede olanlardır. Hatta, 2006 yılında gerçekleştirilen ilgili bir araştırma seferi sonucunda, Yangtze nehir yunusu ```` türünün soyunun pratik olarak tükendiği ilan edilmiştir (bakınız: Genel ekoloji).

La Plata yunusu ```` dışındaki nehir yunuslarının yaşam alanı tatlı su nehirleridir. La Plata yunusu ise temelde denizde yaşayan bir canlıdır (bakınız: Genel ekoloji).

Adlandırma

Nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyası için Türkçe`de "ırmakyunusları" ifadesinin de kullanıldığına rastlanabilir.Bingel, F. (19 Ekim 2006). Dişlibalinalar. Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Biyolojisi İlgi Alanındaki Bazı Terimler ve Tanımları. ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü. (Erişim: 28 Aralık 2006) Bununla birlikte, "ırmak yunusları" ifadesi ise yukarıda Amazon havzasının nehirlerinde de yaşadığı belirtilmiş olan ``Sotalia`` cinsinin "Bütün Amerikan Irmak Yunusları" olarak tanımlanmasında kullanılmıştır. Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin İhracatına Dair Tebliğ (İthalat: 2006/22), Ek I-A. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı (4 Ocak 2006). (Erişim: 28 Aralık 2006) Aynı kaynakta, bir nehir yunusu familyası olan Platanistidae familyasından "ırmak yunus balığıgiller" olarak bahsedildiği görülebilirken, bu familyanın "Uzun Burunlu Nehir Yunusları" olarak tanımlandığına da rastlanabilir. 10. Ordo (Takım): Cetacea (Balinalar ve Yunuslar). Bilim ve Teknik. TÜBİTAK (2002). (Erişim: 28 Aralık 2006)

Sınıflama

Nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyasının balinalar (Cetacea) takımı içindeki yeri ile cins, tür ve alt türleri de gösteren ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur.
* Alt takım : Odontoceti - Dişli balinalar
* Üst familya : Platanistoidea - Nehir yunusları
* Familya : Iniidae
* Cins : ``Inia``
* Tür : ``Inia geoffrensis`` - Amazon nehir yunusuWikipedia|en|Boto|Taxonomy|96899260|28 Aralık 2006
* Familya : Lipotidae
* Cins : ``Lipotes``
* Tür : ``Lipotes vexillifer`` - Yangtze nehir yunusu
* Familya : Platanistidae
* Cins : ``Platanista``
* Tür : ``Platanista gangetica`` - Ganj ve İndus nehir yunusuWikipedia|en|Ganges and Indus River Dolphin||95011138|18 Aralık 2006
* Alt tür : ``Platanista gangetica gangetica`` - Ganj nehir yunusu
* Alt tür : ``Platanista gangetica minor`` - İndus nehir yunusu
* Familya : Pontoporiidae
* Cins : ``Pontoporia``
* Tür : ``Pontoporia blainvillei`` - La Plata yunusu


Bu, 1998`de Dale W. Rice tarafından yapılmış olan ve günümüzde de geçerliliğini koruyan en güncel sınıflamadır. Rice`ın sınıflaması ortaya konana kadar geçerli olan eski sınıflamada ise Ganj Nehri yunusu ile İndus Nehri yunusu ``Platanista gangetica`` türünün iki alt türü olarak değil, sırasıyla ``Platanista gangetica`` ve ``Platanista minor`` bilimsel adlarına sahip iki tür olarak kabul edilmiştir.

Genel ekoloji

Yaşam alanları

" target="_blank"> hayvanat bahçesindeki bir Amazon nehir yunusu ````.] La Plata yunusu ```` dışındaki nehir yunuslarının yaşam alanı tatlı su nehirleridir. La Plata yunusu ise temelde denizde yaşayan bir canlıdır ve esasen Güney Amerika`nın güneydoğusundaki haliçler ile kıyı şeridine yakın sularda bulunur ama bilimsel açıdan okyanus yunuslarını içeren yunusgiller familyasına dahil bir tür olarak değil, bir nehir yunusu olarak kabul edilir.

Bunun tersi, yunusgiller familyasının bir üyesi olan haliç yunusu ```` için geçerlidir. Hem Amazon havzasının nehirlerinde hem de Güney Amerika`nın doğu ve kuzeydoğu kıyı şeridi sularında yaşayan haliç yunusu, genetik olarak nehir yunuslarına uzak oluşu ve şişe burunlu yunusa benzeyişi nedeniyle, bir nehir yunusu olarak kabul edilmez.Wikipedia|en|Tucuxi||88404905|17 Kasım 2006

La Plata yunusu dışındaki nehir yunuslarının yaşam alanları şöyle özetlenebilir (alt türlere özgü ayrıntılar için ilgili tür maddelerine bakınız):
  • Amazon nehir yunusu ``(Inia geoffrensis)``: Güney Amerika`daki Amazon ve Orinoco nehir sistemleri.Wikipedia|en|Boto||96899260|28 Aralık 2006
  • Ganj ve İndus nehir yunusu ``(Platanista gangetica)``: Hindistan`daki Ganj ve Pakistan`daki İndus nehirleri.
  • Yangtze nehir yunusu ``(Lipotes vexillifer)``: Çin`deki Yangtze Nehri.Wikipedia|en|Baiji||97760515|1 Ocak 2007


Varlığını sürdürme ve soy tükenmesi

Bu canlılar, altta sayılan nedenlerle, balinalar (Cetacea) takımındaki tüm türler içinde varlığı en çok tehlikede olanlardır:
  • Sayıları doğal olarak azdır.
  • İnsanlarca yoğun olarak avlanışmışlardır.
  • İnsanların artan ihtiyaçlarına bağlı olarak, yaşam alanları giderek daha çok daralmakta ve çevre kirliliğine maruz kalmaktadır.
  • Görme duyuları genellikle oldukça zayıftır ve yön bulma ile avlanma davranışları temelde yankıyla yer bulma yetilerine bağlıdır. Buna karşılık, motorlu teknelere bağlı olarak nehirlerde gelişen ses kirliliği nedeniyle bu yetilerini kullanmakta sıkıntı yaşamakta ve tekne ya da tekne pervaneleriyle çarpışıp, esasen kendileri için bırakılmamış balık ağlarına takılabilmektedirler.
Bütün bunlara bağlı olarak, nehir yunusları soy tükenmesine çok açıktır. Nitekim, 2006 yılında gerçekleştirilen 2006 Yangtze Tatlı Su Yunusu Araştırma Seferi ``(Yangtze Freshwater Dolphin Expedition 2006)`` sonucunda, Yangtze nehir yunusu ``(Lipotes vexillifer)`` türü soyunun pratik olarak tükendiği 13 Aralık 2006 itibarıyla ilan edilmiştir. ``Yangtze Freshwater Dolphin Expedition 2006 - Overview``. baiji.org (13 Aralık 2006). (Erişim: 03 Ocak 2006) "Nehir yunusunun soyu tükendi". NTVMSNBC (19 Aralık 2006). (Erişim: 28 Aralık 2006)

Kaynaklar

Genel

  • Wikipedia|en|River dolphin||95002658|18 Aralık 2006


Atıflar



Ayrıca bakınız



Dış bağlantılar



Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Nehir yunusu Resimleri

Amazon nehir yunusu
3 yıl önce

bir tatlısu nehir yunusudur. Nehir yunuslarının en büyüğü olan bu tür, aynı yaşam alanı içinde bulunan ancak gerçek bir nehir yunusu türü olmayan Tucuxi...

Amazon nehir yunusu, Taksokutu, 1994, 2000, Altın, Amazon Nehri, Asya, Balinalar, Balık, Bilimsel sınıflandırma, Binominal nomenklatür
Çin nehir yunusu
3 yıl önce

bilinen dört yunus türünden biridir. Diğer nehir yunusları olan Ganj ve İndus nehir yunusu Hindistan'da Ganj ve İndus nehirlerinde, La Plata Yunusu Güney Amerika'da...

Çin nehir yunusu, Taksokutu, 12 Ocak, 13 Aralık, 14 Haziran, 14 Temmuz, 15 Aralık, 16 Nisan, 18 Aralık, 1918, 1950
Haliç yunusu
3 yıl önce

gri yunus, gri nehir yunusu, Guyana nehir yunusu, Amerika ırmak yunusu, Sotali, Bufeo negro ve Bufo negro adları da verilmektedir. Haliç yunusu genellikle...

Haliç yunusu, Taksokutu, Afalina, Amazon Nehri, Amazon nehir yunusu, Balinalar, Bilimsel sınıflandırma, Binominal nomenklatür, Brezilya, Delphinidae, Ekvador
Yunus (hayvan)
3 yıl önce

birer tür olarak sınıflanan Amazon nehir yunusu, Ganj ve İndus nehir yunusu, La Plata yunusu ve Çin nehir yunusudur. Yine dişli balinalar (Odontoceti) alt...

Yunus (hayvan), Taksokutu, 1970, ABD, Afalina, Alaca yunus, Amazon nehir yunusu, Animalia, Atlantik benekli yunusu, Atlantik beyaz yanlı yunusu, Atlantik dönücü yunusu
La Plata yunusu
6 yıl önce

Plata yunusu (Pontoporia blainvillei) Güney Amerika'nın güneydoğusunda Atlas Okyanusu kıyılarında bulunan bir yunus türüdür. Taksonomik olarak nehir yunusları...

La Plata yunusu, Taksokutu, Ahtapot, Arjantin, Atlantik Okyanusu, Balinalar, Bilimsel sınıflandırma, Binominal nomenklatür, Brezilya, Fransa, Güney Amerika
Nehir (anlam ayrımı)
6 yıl önce

türü. Nehir Erdoğan, Türk oyuncu Nehir (Yunanistan), Yunanistan'da bulunan bir siyasi parti Nehir yunusu, suda yaşayan canlı Amazon nehir yunusu, suda...

Balina ve yunuslar listesi
3 yıl önce

Platanista gangetica minor (İndus nehir yunusu) ve Platanista gangetica gangetica (Ganj nehir yunusu). La Plata yunusu Pontoporiidae familyasında ve Pontoporia...

Yunusgiller
3 yıl önce

"yunus" adı ile anılan başka bir dişli balina grubu olan nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyasının türlerinden ayrılırlar. Irrawaddy yunusu (Orcaella...

Yunusgiller, Taksokutu, Yunusgiller, 1821, Alaca yunus, Alt takım, Animalia, Atlantik benekli yunusu, Atlantik beyaz yanlı yunusu, Atlantik dönücü yunusu, Balina