Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Macadamia

Kısaca: ''Macadamia'', çiçekli bitkilerden Proteacea familyasından 4 türü içine alan bir cinstir. Bu cinsin doğal yaşam alanı 4 türün içinde birbirine çok yakın bir halde (yakınsak dağılım)la Avusturalya'dadır. Bununla birlikte bir zamanlar bu cins ailesi içinden sayılıp sonrasında bu cins ailesinden ayrı cins olarak sayılan türlerde, yakınsak dağılımla bu cins ailesinin hemen yakınındadır.Örneğin Virotia cinsi Yeni Kaledonya'da,Catelepidia cins ailesinden bir tür kuzey doğu Queensland'de; Lasijia cinsi ...devamı ☟

macadamia
Macadamia

Macadamia, çiçekli bitkilerden Proteacea familyasından 4 türü içine alan bir cinstir. Bu cinsin doğal yaşam alanı 4 türün içinde birbirine çok yakın bir halde (yakınsak dağılım)la Avusturalya'dadır. Bununla birlikte bir zamanlar bu cins ailesi içinden sayılıp sonrasında bu cins ailesinden ayrı cins olarak sayılan türlerde, yakınsak dağılımla bu cins ailesinin hemen yakınındadır.Örneğin Virotia cinsi Yeni Kaledonya'da,Catelepidia cins ailesinden bir tür kuzey doğu Queensland'de; Lasijia cinsi -bütün kuzey doğu Avustralya'daki Macademya benzeri türleri ifade eder haldedir- Kuzeydoğu Queensland'de, Doğu Avusturalya'da ,yine bir türü Endonezya'da bulunmaktadır. Küçükten büyüğe her daim yeşil (yaprak dökmeyen) ağaçlar cinsine göre 2–12 m arası bir boya kadar büyüyebilmektedir. Yaprakları cinsine göre 3 ile 6 halka dizilişli olabilmekle, yaprak türleri eliptik veya mızrak veya ters yumurtamsı şekilde 6–30cm uzunluğunda ve 2–13cm genişliğinde ve dikensi kenarlı olabilir. Çiçekleri ince,5–30cm uzunluğunda basit salkım şeklindedir.Çiçekler tek başına 10-15mm uzunluğunda, beyazdan pembe veya mor renge kadar değişen 4 ufak tepale sahiptir. Meyveleri çok sert odunsu ve küre şeklinde folikül sivri tepeli bir kabuğun ardında 1 veya 2 tohum içerir. Bu cins adını meslektaşı botanist Ferdinand von Mueller ile birlikte bu cinsi ilk olarak tanımlayan John Macadam'dan alır. Bilinen adları macadamia, macadamia nut, Queensland nut, bush nut, maroochi nut, queen of nuts veya bauple nut olarak bilinir; Aborjinler ve yerli Avusturalyalılar ise gyndl, jindilli, ve boombera gibi adlarla bilirler.Türkçe Makademya,Makademya Fındığı olarak bilinir.
Bilinen Türleri *Macadamia integrifolia *Macadamia jansenii *Macadamia ternifolia *Macadamia tetraphylla

Lasjia,cinsi 2008 yılına kadar Macademya cinsindeyken sonra ayrılmıştır.

* Lasjia : :* Lasjia claudiensis ; Sinonim, bilinen adı: Macadamia claudiensis :* Lasjia erecta ; Sinonim, bilinen adı: Macadamia erecta :* Lasjia grandis ; Sinonim, bilinen adı: Macadamia grandis :* Lasjia hildebrandii ; Sinonim, bilinen adı: Macadamia hildebrandii :* Lasjia whelanii ; Sinonimleri:bilinen adı : Helicia whelanii , Macadamia whelanii

Catalepidia, 1995 yılında kadar Macadamia ailesinden sayılırken şimdi ayrı bir cins olarak ayrılmıştır.

*Catalepidia : :*Catalepidia heyana ; Sinonimleri, bilinen adı: Helicia heyana , Macadamia heyana

Virotia, Macadamia cins ailesinden 1975 yılına kadar sayılırken sonrasında ayrılmıştır,2008 yılında durumu tartışmalıdır.

*Virotia : :*Virotia angustifolia (2008); Sinonim, bilinen adı: Macadamia angustifolia :*Virotia francii (2008); Sinonim, bilinen adı: Roupala francii :*Virotia leptophylla (1975); Sinonim, bilinen adı: Kermadecia leptophylla :*Virotia neurophylla (2008); Sinonimleri, bilinen adı: Kermadecia neurophylla , Macadamia neurophylla :*Virotia rousselii (2008); Synonym, bilinen adı: Roupala rousselii :*Virotia vieillardi (2008); Synonym, base name: Roupala vieillardii Üretimi Tohumları son derece değerli bir besin kaynağıır. Ancak bu 4 tür içinde sadece 3 türün ticari önemi vardır dahası Lasija ve Virotia gibi yakınsak cins ailelerinden türlerinde ticari önemi bulunmamaktadır.Ticari önemi bulunan türler Macadamia integrifolia,Macadamia tetraphylla ve Macadamia ternifolia'dır. Ancak bu 3 türü içerisinde Macadamia Ternifolia sadece kozmetik sektörü gibi bir kısım sanayi de yağı için kullanılabilirken, sadece 2 türün hem yenilebilme ve hemde yağı açısından değerlendirilebilme özelliği vardır.(Macadamia integrifolia ve Macadamia tetraphylla) Bu cinsin geri kalan türleri ise M. jansenii ve M. ternifolia gibi zehirli ve/veya yenilemez tohumlara sahiptir zira bu türlerin tohumları içerdiği Glikozit lerden biri olarak kabul edilen cyanogenic glycosides yüzünden toksik haldedir. Aynı durum Virotia ve Lasija cins aileleri içinde söz konusudur.Bununla birlikte bu türlerin tohumları belli Avustralya yerlilerince iyice suda kaynatılarak bu maddenin etkisiz hale getirilmesi suretiyle yenilebilsede bu açıdan integratifolia ve tetraphylla kadar ticari değerleri bulunmamaktadır. Diğer taraftan 2 adet yenilebilir macadamia türü genelde birbirleri ile çaprazlanmaktadır ve M. tetraphylla doğal ortamında bu sebeple tehdit altındadır. Macadamia tohumları ilk olarak güney Brisbane'de 1828'de kaşif ve botanist Alan Cunningham tarafından tanımlanmıştır.Yabani Macadamia ağaçları bugün güneydoğu Queensland Avustralya'da Maryborough şehrinde Bauple Dağı bulunmaktadır. Macadamia tohumları Avusturalya için anavatanı bu ülke olup yüksek miktarda üretilip yurtdışına ihraç edilen yenilebilir belli başlı tek bitkisel üründür. İlk ticari Macadamia ekimi 1880lerin başında Rous Mill tarafından Lismore, New South Wales'in 12km güneydoğusunda olup ağaçların hepsi M.tetraphyllaydı. Küçük bir ticari gelişim ile 19.yy sonu ve 20.yy başlarındaAvustralya'da başlayan Macadamia endüstrisi,1920'lerde Hawaii'ye de ticari şekilde yayılmıştır. Macadamia tohumları ilk olarak 1882'de William H. Purvis tarafından Hawaii'ye getirilmiştir. Kendisi Hawaii'nin en büyük adasında bulunan Kukuihaele şehrinde Pacific Sugar Mill şirketinin genç bir müdürü olup aynı yıl tohumları Kapulena şehrine ekmiştir. Hawaii Macadamia üretiminde ululsrarası arası çapta iyi şekilde bilinsede 2006 yılından beri Macadamia üretimi Hawaii'de düşmeye başlamıştır.Bunun nedeni ise aşırı üretimden kaynaklanan piyasada ki düşük fiyatlardır. Hawaii ve Avustralya dışında Macadamia Güney Afrika, Kaliforniya, Costa Rica, İsrail, Kenya, Bolivya, Yeni Zelanda, Kolombiya, Guatemala ve Malawi'de de üretilmektedir. Ama yıllık 100.000 tonluk tohum üretimi ve piyasanın %40'ına hakimiyeti ile Avustralya en büyük ticari üreticidir. İşlenmesi Macadamia yeterli miktarda nemini düşürülmesi için sert,katı bir yere tohumların bırakılması suretiyle bekletilir. Sonrasında tohum sallanılıp dinlenildiğinde kabuğunun altındaki iç kısmın sallanırken ses çıkarması nemini kaybettiğini gösterip,kabuk kırılabilir.buna karşın sallandığında ses gelmemesi tohumun yeterince nemini kaybetmediği ve kabuğundan ayrılamayacağını gösterir. Kabuğun yöneliminden periyodik olarak nemini kaybetmedikçe çıngırak gibi ses gelmez. Sonra metal bir mengene veya çekiç ile hafifçe baskı basınç yapılmak suretiyle kabukta değişik düzlemlerde ufak kırıklar oluşturulup tohumu değerlendirilmek üzere çıkarılır. Malavwi de ilk olarak çay bahçelerine çayları korumak için alçak yerlerde rüzgar koruyucusu gibi gelen Macadamialarda çay toplayıcıları bu şekilde çıkardıkları tohumları kavurup yağlı kuruyemiş gibi kullanırlar. Besin Değerleri Diğer kaju fıstığı,fındık gibi yenilebilir kuruyemişlerle karşılaştırıldığında, makademya türlerinin lipidler (yağlar) yönünden zengin ancak protein yönünden fakir oldukları göze çarpmaktadır. Hiç bir tohumu yenilebilen kuruyemişin ulaşamadığı oranda tekli doymamış yağlara sahiptir ve bu yağların yaklaşık %22 si omega-7 yağ asitlerinden doymuş yağlara benzer biyolojik etkiye sahip palmitoleic asitdir. Ayrıca %9 protein, %9 karbonhidrat, ve %2 diet lifi ayrıca, kalsiyum, fosfor, potasyum, sodyum, selenyum, demir, tiamin, riboflavin ve eser miktarda niasin makademya fındığında bulunmaktadır. Makademyalar köpekler için toksiktir. Yenmesi halinde,yendikten 12 saat sonra halsizlik, ayakta durmayı zorlaştıran uzuv felci ile ortaya çıkan makademya toksikozlarına neden olur. Tüketilen miktara göre ayrıca kas titremesi,eklem ağrısı ve ağır karın ağrısı da ortaya çıkabilir. Yüksek miktarda toksin alımında ağrı kesici,narkoz v.s rahatlatıcılar toksik etkiler ortadan kalkana kadar hayvana verilebilir. Genel iyileşme sıkça 24 ila 48 saat sonra olur. Cilt Bakımı Macadamia yağı yaklaşık %22 Omega 7 palmitoleic asit içerdiğinden dolayı değerlidir Bu asit mink yağında da %17 oranında bulunup,makademya onun botanik bir alternatifidir. Mink yağına nazaran daha fazla deri bakımını sağlayan palmitoleic asit içermesi ve üzerine Macadamia'nın yüksek antioksidan özelliği onun özellikle cilt bakımı için kozmetikte yoğun talep görmesine yol açmıştır.Fakat pek çok tohumun yaptığı gibi Makademya'da insanlarda alerjik reaksiyonlara neden olabilmektedir. Bu reaksiyonlar dudaklarda şişme,boyunda aşırı derece kaşıntı gibi semptomlar ve anafilaksi şeklinde olur. Bu sebeple özellikle bu tohumları hiç tüketmemiş çocuk ve yetişkinlerinde kullanımında dikkat etmesi gerekir. Diğer Kullanımları Ağaçlar aynı zamanda parlak yaprakları ve çekici çiçekleriyle süs bitkisi olarak subtropik bölgelerde yetiştirilebilir. Macadamia türleri Batrachedra arenosella gibi bazı Lepidoptera türleri için yemeklik bitki olarak kullanılabilir. Macadamia bitkileri sümbül makav papağanı gibi bazı hayvanları bünyesinde barındırır. Zira büyük papağanlar insanlar dışında kabukları kırıp tohumları yiyen az sayıdaki hayvanlardan biridir. Morris Arkin varyetesi daha kolayca kırılmaya hazır haldedir. Makademya tohumları,evlilik öncesi doğu bölgelerinde geleneksel dans başlangıcında, geleneksel Polonya seromonilerinde önemli bir yer tutar. Yetiştirme ve işlenmesi Makademya ağacı aşılama ile genellikle çoğaltılır ve genelde ticari kalitedeki tohumları 7 ile 10 yıllık bir süre geçtikten sonra iyi şekilde meyve verir ancak bir kere yerleştimi yaklaşık 100 yıl boyunca meyv vermeye devam eder. Makademyalar iyi drenajlı ve verimli toprakları ve yıllık 1.000-2000mm yağışı tercih eder, ısı 10 derecenin altına düşmemelidir ancak bir kere geliştikten sonra ağaç -5 dereceye kadar hafif kısa süreli donlara dayanabilir; yinede ortalama yıllık sıcaklık 25 derece civarında olmalıdır. Kökleri gevşektir ve fırtınalar ağaçları kökünden devirebilir ayrıca Phytophthora kök hastalığına karşı aşırı hassastır. M. tetraphylla türü integrifolia türüne göre soğuklara biraz daha dayanıklıdır ancak bu tür kabuğunun kırılması daha zor olduğundan daha çok üzerine integrifolia türünün aşılanması için anaç olarak kullanılmakta veya "

Beaumont

" gibi 2 yenilebilir tür çaprazlanarak daha verimli ve dayanıklı yeni bir varyete tür oluşturulmaktadır.Yinede bu türünde ticari varyeteleri bulunmaktadır. ==KültivarlarıBeaumont A Macadamia integrifolia / M. tetraphylla hibriti ticari bir varyete olup Avustralya ve Yeni Zelanda'da geniş şekilde yetiştirilir; ilk olarak Dr. J. H.

Beaumont

tarafından keşfedilmiştir. Yağ yönünden zengindir ancak tatlı bir tür değildir. Yeni oluşan yaprakları kırmızımsı bir haldedir,çiçekleri parlak pembe ve uzun salkımlar halindedir. 4.yıldan sonra yararlı şekilde meyveye yatabilien ve yıldan yıla gelişen bahçelerde hızla yetişebilen varyetelerden biridir. İyi bir tozlaşma olursa çok iyi şekilde meyve verir. Ayrıca etkileyici üzüm şeklindeki salkımlarında oluşan meyveleri bazen ağacın dalını kıracak kadar ağır olabilir. Ticari bahçelerde ağaç başına 8.yılda 18kg'ya kadar ulaşabilir. Ancak kötü yanları olgunlaşmış meyveler ağaçtan kolay düşmeyip toplanmaları gerekir ve ağaçlar özellikle hasatta ağacın iç kesimlerindeki dallar biraz batıcıdır. Ancak pek çok ticari türe nazaran kabukları kolayca açılabilir.

Maroochy

Avustralya'dan gerçek bir M. tetraphylla varyetesidir, bu tür verimliliği, aroması ve istikrarı ile '

Beaumont

' türünün tozlaşması için kullanılmaktadır.

Nelmac II

Güney Afrika'dan M. integrifolia / M. tetraphylla hibrit türüdür, tatlı tohumu vardır, bu sebeple şekerinin karamalize olmaması için dikkatli pişirilmelidir. Tatlı tohumu genelde tam olarak işlemden geçmez ve tadı genelde iyi değildir ancak hiç pişirilmeden de yenebildiğinden pek çok insanca sevilmektedir. Ayrıca çürümeye neden olabilecek ufak bir mikrofil (kabuğunda ufak bir delik) bulunmaktadır. Bu sebeple kırılabilme yüzdesi yüksektir.10 yıllık bir ağaç 22kg meyve verebilir.

Beaumont

türünün tozlaşması için kullanılan ürün miktarı yönünden onunla karşılaştırılabilir bir türdür.

Renown

M. integrifolia / M. tetraphylla hibrididir, ancak nadiren yayılan bodur bir ağaçtır. Buna ilaveten 9 yıllık bir ağacın 17kg kadar meyve verebildiği görülmektedir ve meyveleri olgunlaşınca doğrudan yere düşer. Bununla birlikte dezavantajları meyveleri kalın kabuklu olup kırılması zordur ve pek fazla meyvelerinin tadı bulunmamaktadır. ==Tarih== Avrubalı göçmenler yerleşmeden binlerce yıl önde Doğu Avustralya yağmur ormanlarına yetişen bu ağaçların meyvelerini Avustralya yerililerinden aborjinler yenmekteydi. Bu tohumlardan birine gyndl or jindilli (M. integrifolia) adı veriliyordu ve bunlar ilk avrupalılarca "kindal" gibi satılıyordu. Yeni Güney Galler (New South Wales) eyaletinde bu ağacın güneydeki cinsleri geleneksel adıyla,boombera (M. tetraphylla) olarak biliniyordu. Gympie bölgesinde, "boppal" (Macadamia) sezonluk eğlenceleri yerliler düzenlenlerdi. Bu eğlencelerin yapıldığı yerlerden biri de adını bu eğlencelerinden alan Bauple dağıdır. ;1828 :Allan Cunningham Macadamia bitkisini keşfeden ilk avrupalıdır. ;1857 :Alman-Avustralyalı botanist Ferdinand von Mueller Macadamiabilimsel adını bu bitki için kullanmıştır – von Mueller bu adı arkadaşı ünlü bilim adamı ve avustralya Felsefe Enstitüsünün sekreteri olan Dr. John Macadam için vermiştir ;1858 :Walter Hill, Brisbane Şehir Botanik Bahçesinde görevindeyken, bu bitkinin myve çekirdeğini bir çocuğun yediğini ve hasta olmadığını gördü, bu kişi yerli halktan olmayan ilk defa makadami fındığını yiyen kişi oldu. ;1860lar :King Jacky, Logan River Klan'nında aborjin kökenli kişi, Brisbane'nin güneyi, Queensland, bilinen ilk makadamia ticaretini yapan kişi oldu,kendisi ve kabilesi düzenli olarak topladıkları makadamiaları göçmenlere sattılar. ;1866 : Tom Petrie Yebri Creek (Petrie yakınlarında) Buderim'de aborjinlerden elde ettiği makadamialar ekerek yetiştirmeye başladı. (Nut Growing Experiments’ The Queenslander Thursday 8 October 1931 p.13) ;1881 :William H. Purvis macadamia fındığını Hawaii'ye şeker kamışı tarlalarında rüzgar kesici bitki olarak götürdü. ;1882 :Rous Mill'de, Lismore'dan 12 km uzakta,Charles Staff tarafından bilinene ilk ticari makadamia ekimi yapıldı. ;1889 :Avustralyalı botanist,Joseph Maiden, "Fındıkları her zaman satılabilir,yetiştirmeye değer " diyerek Makadamia'yı tanıtttı. ;1910 :The Hawaiian Tarımsal keşif istasyonu Makademyaların Hawaii Kona Bölgesi, Hawaii'ye kahve üretimini desteklemek için teşvikine izin verdi. ;1916 : Thomas Petrie deneme amaçlı Maryborough bölgesinde,pekanla Makadamia deneme üretime başladı. (Nut Growing Experiments’ The Queenslander Thursday 8 October 1931 p.13) ;1922 :Ernst Van Tassel Hawaiian Macadamia Nut Co şirketini Hawaii'de kurdu. ;1925 :Tassel Hawaii'de ilk ticari amaçlı Makademya tarlasını kurdu. ;1931 :Ernest Van Tassel makademya işleme tesisini Hawaii'de kurup (Puhukaina Caddesi Kakaako); Van's macadamia fındıkları dşye satışa başladılar.. ;1937 :W. W. Jones ve J. H.

Beaumont

"Science" dergisine verdiği demeçle toplu üretimi sağlayan ilk başarılı aşılamayı gerçekleştirdiklerini duyurdular. ;1940lar :Steve Angus, Murwillumbah, Australya'da, Macadamia Nuts Pty Ltd adlı şirketi kurarak küçük çapta tohumu işleme ve işleyerek satıma başladılar. ;1946 :Hawaii'de büyük bir Makademya tarlası kuruldu. ;1953 :Castle & Cooke "Royal Hawaiian" adlı yeni bir varyetenin tohumları ile ABD'de popüler hale geldi. ;1997 :Avustralya ABD'yi Macadamia üretiminde geçti. ==Ayrıca bakınız== Morris Arkin Backyard Horticulturalist - Arkin Papershell Macadamia

Dış bağlantılar

* Flora of Australia: Macadamia * * Australia's most delicious bush nut * Hawaii Macadamia Nut Association official web site

Kaynaklar

Vikipedi

macadamia

İngilizce macadamia kelimesinin İspanyolca karşılığı.
s. macadamia (tipo de árbol; tipo de nuez)

macadamia

İngilizce macadamia kelimesinin Fransızca karşılığı.
n. macadamia, espèce d'arbre; espèce de noix

macadamia

İngilizce macadamia kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Baum, Nuß

macadamia

İngilizce macadamia kelimesinin İtalyanca karşılığı.
s. macadamia (specie di albero, noce)

macadamia

İngilizce macadamia kelimesinin Portekizce karşılığı.
s. tipo de nogueira ou seu fruto (originária da Austrália)

macadamia

Fransızca macadamia kelimesinin İngilizce karşılığı.
(m) n. macadamia, evergreen tree native to Australia; edible hard-shelled seed of the macadamia tree

macadamia

İngilizce macadamia kelimesinin Flemenkçe karşılığı.
zn. macadamia (boomsoort uit australie; soort noot)

macadamia

n. evergreen tree native to Australia; edible hard-shelled seed of the macadamia tree n. macadamia, evergreen tree native to Australia; edible hard-shelled seed of the macadamia tree

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.