M1 Abrams Amerikan Kara ve Deniz kuvvetleri envanterinde bulunan ana muharebe tankı dır. 1980`den başlayarak ortaya çıkan üç ana tipiyle (M1, M1A1 ve M1A2) Amerikan Ordusu tarafından kullanılan temel tank sınıfıdır.Son üretilen M1A2 modellerinde yeni nesil zırh ve elektronik sistemler kullanılmıştır.Tank adını eski Genelkurmay Başkanı general Creighton Abrams dan almıştır.
M1 Abrams tankı daha önce kullanılan M60 Patton tankı yerine ordu servisine alınmıştır.
Üretimi
M1 tankı Chryler Defense firması tarafından tasarlanmış,General Dynamics Corp. firmasının Ohio Lima tesislerinde üretilmiştir.1980 yılında göreve başlamıştır.Geliştirilmiş M1A1 tankı ise 1985 tarihinde Amerikan Ordusu envanterine girmiştir.M1A1 tankı Alman Leopard 2 tankında da kullanılan M256 120 mm smoothbore top taşımaktadır.Bu tank ayrıca geliştirilmiş zırha ve NBC(nükleer-biyolajik-kimyasal) silahlara karşıda koruması bulunmaktadır.M1A2 tanklarında ise tank komutanı için termal kamera sistemi,elektronik navigasyon araçları ve dijital radyo alıcısı bulunmaktadır.M1A1 modelinin değiştirilen süspansiyon sistemi sayesinde hareket halinde hedefi vurma yüzdesi büyük oranda artmıştır.Körfez Savaşı,Çöl Fırtınası harekatı ve Bosna iç savaşı sırasında tankın zırh özellikleri daha da geliştirilmiştir.Tanka mayın imha aparatı takılabilir.M1 şasesi ayrıca M104 Wolverine ağır taarruz köprüsünde kullanılmaktadır.
Bugüne kadar 8.800 adet M1 veya M1A1 üretilmiş.Bir tankın maliyeti modeline göre 2,300,000 ila 4,300,000 USD$ arasındadır.
Yurtdışına satılan modellerinde farklı zırh özellikleri ve motor seçenekleri (örneğin tamamen dizel motor) de vardır.
Şu anda kullanan ülkeler:
- Avustralya 59 adet M1A1 AIM modeli (2007 de göreve başlayacak)
- Mısır 880 adet M1A1
- Suudi Arabistan 315 adet M1A2
- Kuveyt 218 adet M1A2
- İsveç ve Yunanistan Test aşamasında daha teslim edilmedi
Zırhı
" target="_blank"> un kuzeyinde bir kasabada]Çok iyi korunan M1A1 Abrams ana muharebe tankında da tükenmiş uranyum ile kaplanmış bir çeşit Chobham zırhı bulunmaktadır.İngiltere de bulunan İngiliz Ordusuna ait tesislerde üretilen Chobham zırhı, konvansiyonel zırh tabakaları arasında reçineli bez matrisi içinde bulunan boşluklu seramik bloklardan oluşan bir zırh çeşididir.Bu zırh tanka HEAT ve ATGM mermilerine karşı favkalede üstün koruma sağlamaktadır.
Silahları
Ana Silah Türleri
M68A1 yivli top
M1 modelinde ilk olarak ``M68A1 105 mm`` yivli tank topu kullanılmıştı.Bu top HEAT,yüksek patlayıcılı,duman mermisi,yüksek etkili anti-personel mermileri atabilmektedir.Bu top Birleşik Krallık Ordu Donatım birimi tarafından (L7) adıyla dizayn edilmiştir.M256 kullanılana kadar M1 üzerinde bu top kullanılmıştır.M256 smoothbore gun
M1 modellerinde kullanılan M68A1 105 mm yivli top gelişen zırh teknolojisi sebebiyle etkisini yitirmeye başladı.Bunu üzerine yeni nesil M1A1/A2 tanklarının üzerine M256 120 mm smoothbore(L44) top konulmuştur.Bu topun dizaynı Alman Rheinmetall AG firmasına ait olup,General Dynamics Kara Sistemleri Bölümünde üretilmiştir.Aynı top Alman Leopard 2A5 tankında da kullanılmaktadır.Ancak Almanlar bu topun daha uzun bir modelini (L55) Leoprad 2A6 da kullanmıştır.(L55) topu M829A2 mermisi ile T-90 veya T-80U tanklarını 4000 metreden (Kontakt-5 ERA modelli nişangah ile) vurabilmektedirMühimmat Çeşitleri
- APFSDS (``ingilizce``a†’Armor-Piercing Fin-Stabilized Discarding Sabot,sabit kanatlı zırh delici mermi) Azaltılmış uranyum taşıyan bu mermiler düşman tankının zırhını uranyumun yarattığı kinetik enerjiyi kullanarak delmektedir.Amerikan Ordusunda bu mermiye `gümüş mermi` de denilmektedir.Çöl Kalkanı operasyonunda Irak tanklarına karşı çok başarılı olmuştur.Ancak kullanılan uranyumun çevreye verdiği zararlar hala tarşışılmaktadır.
- HEAT (``ingilizce``a†’High-Explosive Anti-Tank,yüksek patlayıcılı tanksavar mermisi)
- MPAT (``ingilizce``a†’Multi-Purpose Anti-Tank,genel amaçlı tanksavar)Bu mermi her nekadar tanksavar olarak kullanılsada içerisine yerleştirilen proximity fuze [1] sayesinde alçak uçuş yapan uçak ve helikopterlere karşıda kullanılmaktadır.
- L44[2] ayrıca M1028 120 mm anti-personel mermiside atabilir.Bu merminin içerisinde 1.105 adet 10mm tungsten şarapnel parçacığı vardır.Çifte fişeğine benzeyen bu mermi 500 m bir alan içerisinde ki piyade ya da hafif zırhlı düşman araçlarına karşı kullanılır.
İkincil Silah Türleri
- 12.7 mm M2 makinalı tüfek: Komutan tarafından kullanılır.M1,M1IP ve M1A1 modellerinde bu silaha 3x zoom lu kısaca komutan silah sistemi de denilen araç içerisinden kumanda edilebilen görüş sistemi takılmıştır.`TUSK` sistemiyle donatılan tanklara M2 ve Mk19 bombaatar silahları takılmaktadır.
- Yükleyici tarafında 7.62 mm M240C makinalı tüfek bulunmaktadır.
- Topun yan tarafında 7.62 mm M240C makinalı tüfek otomatik olarak bulunmaktadır.
Taretin üzerinde ayrıca 6 adetlik sis bombaatarı bulunmaktadır.Bu sayede düşman tanklarının tankı gözle yada termal olarak görmesi engellenmektedir.Ayrıca motor kısmında sis üreten bir düzenek sürücü tarafından kulanılmaktadır.Tank mürettabatının M9 Baretta tabanca ve M16 silahlarıda bulunmaktadır.
Nişan Alma
Tankın üzerinde balistik ateş kontrol bilgisayarı,silahçı için termal ve günışığı görüş sistemi,laser destekli mesafe bulucu,rüzgar sensörü,sarçlı meyil sensörü,mühimmat data bildileri,mühimmat termometresi,namlu ağzı sensörü vardır.Ateş kontrol sistemini kullanan topçu bu raç ve bilgilerden yararlanır.Otomatik ateşleme sistemi %90 da isabet oranını yakaladığında ateşleme yapar.Daha düşük yüzdelerde ise sadece komutan yada silahçı elle ateşleme yapabilir.Komutan bulduğu hedefi silahçıya aktarır, silahçı ateşleme işlemine başladığında komutan yeni bir hedef aramaya devam edebilir.Motor Özellikleri
M1 tankı gücünü 1500 beygirlik (1119 kW) Honeywell AGT1500 (orjinali Lycoming) gaz trubinlik motorundan almaktadır.Tankta 4 ileri, 2 geri Allison X-1100-3B Hydro-Kinetic otomatik vites kutusu bulunmaktadır.TAnk yolda 72 km/s, arazide ise 48 km/s hıza ulaşabilmektedir.Tankın üzerindeki motor 100 km/s e kadar çıkma kapasiteisne sahip olsada, motor üreticisi bunu 72 km/s ile sınırlı tutmuştur.Bunun sebebi 72 km/s üzerindeki hızla yapılacak bir kaza anında mürettabatın yaralanma riskini artmasıdır.Tanta yakıt olarak dizel benzin,mazot,gazyağı,JP-4 veya JP-8 jet yakıtı kullanılabilir.ABD Ordusu kolay bulunması sebebiyle JP-8 jet yakıtı kullanmaktadır.Motor gücünü ne kadar ispat etsende(çalışma esnasıda 40 lt yakıt harcar) logistic olarak fazla desteğe ihtiyacı vardır. Tankın arkasındaki motor eksozundan çıkan sıcak hava yüzünden yerleşim bölgelerindeki çatışmalarda piyade birlikleri tankı takip edemez.Hava tribunleri neredeyse helikopter kadar ses çıkartmaktadır.İleride daha az gürültü çıkartan dizel motorlara geçilecektir.
Abrams tankları C-5 Galaxyand veya C-17 Globemaster nakliye uçakları ile taşınabilmektedir.Savaşa hazır bir yada nakliye formunda iki tank C-5 tarafından,bir savaşa hazır tank C-17 tarafından bir seferde taşınabilir.
TSUK
TUSK(``ingilizce``a†’Tank Urban Survival Kit - Tank Meskun Mahal Teçhizatı) M1A1 tankları için yerleşim alanlarındaki çatışmalarda gerekli olan ekipmanları içermektedir. Tank her ne kadar açık arazide yenilmezde olsa yerleşim alanlarında görüş açısı düşmekte ve her taraftan kolay hedef olmaktadır. Her ne kadar ön ve yan cepheden gelen saldırılara çok dayanıklı olsada zayıf noktaları her zaman vardır. Ayrıca mürettabat arazideki kadar tank içinde rahat bulunamaktadır. Tank mürettabatına daha iyi bir görüş ve korunma sağlamak amacıyla sağ resimdeki teçhizatlar tanka ilave edilmiştir: Komutanın kullandığı .50 kalibrelik ağır makinalı tüfek veya (M2 yada Mk 19) bombaatarı ateşlemek için uzaktan kumanda ünitesi, yükleyicinin kullandığı 7.62 mm makinalı tüfeğin ön ve arkasına siperlikler, yükleyici için termal gözlük, gece görüş gözlüğü, paletler için geliştirilmiş yan zırh, tank ve piyade arasında iletişimi sağlamak için araç dışı telefon bağlantısı.Görevler
II. Dünya savaşı sırasında M4 Sherman tankının bir düşman tankını etkisiz hale getirmesi için 700 metreden 17 adet mermi atması gerekiyordu.Günümüzde Abrams tankı herhangi bir tankı tek bir mermi ile 2.000 metreden yokedebiliyor.Soğuk savaş döneminde Batı Almanya ardından Güney Kore de görevlerde bulundular.Soğuk savaşın sona ermesi ile şuan için Ortadoğu da görev halindeler.Çöl Kalkanı Operasyonu
Abrams tanklarının denendiği en önemli çatışma 1991 yılındaki Körfez Savaşıydı.Toplamda 1.841 adet tank Suudi Arabistan da konuşlandırıldı.Karşılarında Sovyet yapımı T-55,T-62 ve T-72 tankları vardı.T-72 tanklarının gece görüş ve modern menzil bulma sistemleri vardı.Harekat sırasında sadece 23 adet M1A1 servis dışı kaldı.Bunların hiçbirinde mürettabat ölmedi.Önden veya palete gelen dost ateşlerinde bile tank mürettabatını korumuştur.
Düşman ateşinden dolayı hiçbir tank tamamen servis dışı kalmamış,tamir edilerek tekrar göreve dönebilmişlerdir.Görgü tanıklarının söylediğine göre bir olayda 3 adet kinetik enerji mermisi ile vurulan Abrams, kendisini vuran T-72 yi yoketmiştir.KE (kinetik enerji) mermileri Abrams zırhını geçebilecek güce sahip olmasalarda tankı bakıma sokacak kadar zarar verebiliyorlardı.
Irak-2003
Irak a yapılan harekat sırasında hiç bir tank mürettabatı kaybedilmedi.Bunu en önemli sebebi rakipsiz hava desteği idi.En önemli çatışma Bağdat yakınlarındaki Mahmudiye de 7 adet T-72 ye yapılmıştır.Bu çatışmada Amerikan tarafı hiçbir kayıp vermemiştir.Ancak 29 Eylül 2003 tarihinde anti-tank mayını ile işlemez hale getirilen bir tankın yakınlarında meydana gelen patlamada 2 mürettabat öldü 3 ü de yarlandı.Çöl Fırtınası harekatında öğrenilen en önemli ders dost ateşine mağruz kalmamaktı.Bu sebepten tanklarada diğer araçlar gibi üzerlerine uygun paneller yerleştirildi.Bu panellerin tankların her yönünden tanımlanmasını sağlayacak dört köşeli kutu şeklindeydi.Tank mürettabatına kullanılmak üzere AT4 omuzdan atılabilen tanksavar füzeleride verilmişti.Ayrıca tankın arkasına ikinci bir depo yapılarak fazladan eşya ve ekipman alınması sağlanmıştır.Operasyon sırasında 3.Piyade tümenine ait bir Abrams tankı Fırat nehrine düştü.4 mürettabat boğuldu.
Bağdat a yapılan ilk saldılar sırasında arka motor kısmında vurulan tankın yakıtı gaz türbinine ulaşarak yangın çıkmasına sebep oldu.Mürettabat gerekli ekipmanı aldıktan sonra içerisine el bombası atarak ayrılmış tank daha sonra başka bir M1A1 tarafından HEAT mermisi ile vurulmuştur.Ancak hala sağlam kaldığı görülünce bu kez bir A10 Thunderbolt dan atılan bir AGM-65 Maverick füzesi ile imha edilmiştir.
27 Kasım 2004 tarihinde yakınında 34 kiloya yakın ``IED`` (``ingilize``a†’Improvised explosive device,uydurulmuş patlayıcı tertibat[3]) patlatılmış bu patlama sürücü ağır yaralanmış geri kalan mürettabat yaraalmadan kurtulmuştur.
25 Aralık 2005 tarihinde Bağdat yakınlarında yola döşenen patlayının infilak etmesi sonuçu bir M1A1 yanmaya başlamış ve mürattabattan bir kişi ölmüştür.
4 Haziran 2006 da bir M1A2 yakınında ``IED`` patlaması sonucunda 2 mürettabat öldü.
Bunun yanında çatışma haricinde bazı tank mürettabatıda Juba ateşi sonucunda hayatlarını kaybetti.Bu olaylar saldırıyı yapanlar tarafından görüntülenmakte propaganda amaçlı kullanılmaktadır.
Modelleri
- XM1 Deneysel modeli.1978 yılında 9 adet üretildi.
- M1 İlk üretim modeli. 1979 dan 1985 e kadar üretildi.
- ``M1IP`` (Geliştirlmiş model). M1A1 üretimi 1984 başlayana kadar üretildi.
- `M1A1` 1986 dan 1992 e kadar üretildi.
- ``M1A1HC`` (En çok kullanılan) M256 120 mm smoothbore top, zayıflatılmış uranyum zırh, basınçlı NBC sistemi, arka bölüme muhimmat ve murettabat için yeni depo.
- ``M1A1-D`` (Dijital) M1A1HC digital geliştirilmiş modeli
- ``M1A1-AIM`` (Abrams Integrated Management) Bu program ile tüm tanklar A program whereby older units are reconditioned to zero hour conditions.[4]
- ``M1A1 KVT`` (Krasnovian Variant Tank) M1A1 tankı Sovyet yapımı tanka benzetilerek eğitim programlarında kullanılıyordu.
- M1A2 (Ana tank) 1992 yılında üretimine başlandı.
- M1A2 SEP (System Enhancment Package)3.nesil uranyum korunaklı zırh ve grafit renklerle kaplandı
- M1 Grizzly Engineer Vehicle levazım amaçlı kullanılıyordu. [5]
- M1 Panther II Uzaktan kumandalı mayın temizleyici.Taretsiz Vehicle[6]
- M104 Wolverine Taaruz Köprü Aracı [7]
- M1 taaruz yol acıcı.
- M1 Zırhlı gerialma aracı. Sadece prototip olarak üretildi.
Model Özellikleri
| Model | M1 | IPM1 | M1A1 | M1A2 | M1A2 SEP |
|---|---|---|---|---|---|
| Uzunluğu | 9.77 m | ||||
| Genişliği | 3.66 m | ||||
| Yüksekliği | 2.37 m | 2.44 m | |||
| Son Hızı | 72 km/h | 67 km/h | 68 km/h | ||
| Menzili | 498 km | | 465 km | 391 km | |
| Ağırlığı | 55.7 ton | 57.0 ton | 61.3 ton | 62.1 ton | 63.0 ton |
| Ana Silahı | 105 mm`lik yivli M68 topu | 120 mm`lik yivsiz M256 topu | |||
| Mürettabatı | 4 (komutan, silahçı, yükleyici, sürücü) | ||||
Linkler
- Abrams US Army Fact File
- M1A1/A2 Abrams Main Battle Tank Information
- Main Battle Tank M1A1 Abrams
- M1A1 Abrams, M1A2 Abrams, M1A2 SEP Abrams at army-guide.com
- Anatomy of an M1 Abrams
- howstuffworks page on the M1 Abrams, with a detailed overview of how the tank works
- M-1 TUSK Tank Urban Survivability Kit
- The Armor Site! page on Abrams
- Globalsecurity.com Detailed overview of the M1 Abrams with pictures and specifications