Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Lübnan'daki Yahudilerin Tarihi

Kısaca: Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'deki ilk iç savaşında dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan iç savaşı ve 1982'de ...devamı ☟

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'deki ilk iç savaşında dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan iç savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekatıyla dış göçler hızlanmıştır.) Torasal kaynaklara göre buradaki Yahudiler Menaşe kabilesinin üyeleridir. 132'deki Bar Kohba İsyanı sırasında Lübnan'da Yahudi cemaatleri kuruldu. Halife Muaviye (642–680) Trablusşam'da Yahudi cemaati kurdu. Başka bir cemaat de 922'de Sidon'da kuruldu. Sur'da 1071 yılında Yahudi Akademisi kuruldu. 19.yy'da Dürzülerle Maroniler arasındaki gerginlik Yahudilerin Deir el Kamer'den ayrılmasına sebep olmuş ve çoğunluğu yüzyılın sonunda Hasbaya'ya taşınmıştır. 20.yy'ın başları 1911'de, Yunanistan, Suriye, Irak ve Türkiye'den Beyrut'a göç eden Yahudilerle cemaatin nüfusu 5000'e kadar yükseldi. Fransız Mandası ve Büyük Lübnan dönemlerinde Yahudi cemaati kalkındı, Yahudilerin Lübnan ve ötesine etkileri oldu. Sağ görüşlü Marunilerin Piyer Cemayel liderliğindeki Falanjist Partisini desteklediler ve Lübnan'ın bağımsızlığını kazanmasında önemli rol oynadılar. Büyük Lübnan döneminde iki Yahudi gazetesi yayınlanmaya başlandı. Bunlardan biri Arapça yayın yapan Al-Alam al-Israili ("İsrail Dünyası") diğeri ise Fransızca ekonomi gazetesi Le Commerce du Levanttır fakat bunlardan ikincisinin halen basıma devam etmesine rağmen sahipleri artık Yahudi değildir. 1948'den bugüne Geleneksel Yahudi cemaatleri Vadi Abu Jamil ve Ras Beyrut başta olmak üzere Çuf, Deir el Kamer, Aley, Bamdun, Sayda ve Hasbaya'da bulunmaktaydı. İsrail kurulmadan evvel İsrail Diyarında Yahudi yerleşim birimlerine Yişuv denmekteydi. Lübnanlı Yahudiler Yişuvun yaklaşımlarını reddedip gönderilen bağışları reddettiler. 1948'de Lübnan Yahudileri İsrail'in kurulmasına karşı çıktılar. Lübnan, İsrail 1948'de kurulduktan sonra Yahudi nüfusu artan tek Arap ülkedir. Fakat 1958'deki iç savaşta Lübnan Yahudilerinin çoğu ülkeyi terkedip başta Avrupa ve ABD olmak üzere diğer ülkelere göç ettiler. 1971'de, 69 yaşındaki Yahudi cemaati genel sekreteri Albert Elia, Suriye ajanları tarafından Şam'a kaçırılıp, Suriye'den kaçmaya çalışan Suriye Yahudileri ile birlikte işkenceye tabi tutuldu. BMMYK'dan Prens Sadrettin Ağa Han'ın Hafız Esed'e Elia'yı serbest bırakması çağrısı sonuç getirmedi ve sonuçta Elia, kaçıranlar tarafından öldürüldü. 1975'te, Lübnan İç Savaşı'nın başlamasıyla Yahudiler için durum daha da kötüye gitti. 1982'de Lübnan Savaşı'nın başlamasıyla Yahudi cemaatinden 11 lider radikal İslamcılar tarafından kaçırılıp öldürüldü. Yahudi yapıları da zarar gördü. İsrail Savunma Kuvvetleri Beyrut'a ilerlemeye başlayınca Yaser Arafat Filistinli silahlı adamlarını beklemeleri için, Lübnan meclisinin karşısında bulunan ve Yahudi cemaatinin sembollerinden biri olan Magen Abraham Sinagogu'na yerleştirdi. Sinagog, İsrail Hava Kuvvetlerince saldırıya uğradı ve gerekçe olarak Filistinlilerin burayı cephanelik olarak kullandığını belirtti. Vadi Abu Jamil, Beyrut'taki Yahudi mahallesi olup savaştan sonra tekrar yapılandırıldı. Başbakan Refik el-Hariri, sinagogun restore edilmesini ve etrafının bahçeyle çevrilmesini planladı fakat bu restorasyon gerçekleşmedi. Muhitte bulunan köhne haldeki Talmud okulu (bölgedeki diğer binalar gibi) yıkıldı. Bahar 2008'de, göç etmiş Lübnanlı Yahudiler sinagogun renove edilmesi arzularını dile getirmiştir. Lübnan'ın durumu istikrar kazanınca bu sürecin başlamasını ummaktadırlar. Yurtdışındaki Lübnanlı Yahudiler, sinagogun Sodeco Yahudi mezarlığıyla beraber Ekim 2008'den başlayarak tadilata gireceğini belirtmiştir. Bloomberg'e göre, Fuad Sinyora şöyle demiştir: Ayrıca, Hizbullah'ın sözcüsü Hüseyin Rahal, Magen Abraham Sinagogu'nun restorasyonunu desteklediğini belirtip şunları aktarmıştır: }} Sinagogun tadilatı için, 65 yaşındaki Yahudi cemaati zabıtı İsak Arazi'nin eline para geçti. İsak Arazi, sinagogun tadilatı için gereken paranın 1 milyon dolar civarında olduğunu belirtmektedir. Bu proje için 40.000$ bulmayı başarmış ve daha da para geleceğinin sözünü vermiştir. Hariri ailesinin sahibi olduğu Solidere sivil mühendislik şirketi, tadilat gerektiren 14 ibadet yeri için mekan başına 150.000$ yani toplamda 2.1 milyon$ bağışta bulundu. Şirketin başkanı Nasır Hammaa "Biz bütün cemaatlere yardım ederiz" demiştir. Ayrıca, İsviçre'de, sahipleri Lübnanlı Yahudiler olan bir çift banka para tedarik etmeyi kabul etti. Bu bankalardan biri 100.000$ bağışta bulundu fakat Arazi, bu bankaların ismini vermeyi reddetti. Tadilat 2009'un yazında başladı fakat para darlığından planlar ertelendi. *Rabbi Moïse Yedid-Levy 1799-1829 *Rabbi Ralph Alfandari *Rabbi Youssef el Mann *Rabbi Aharoun Yedid-Levy *Rabbi Zaki Cohen 1875 *Rabbi Menaché Ezra Sutton *Rabbi Jacob Bukai *Rabbi Haïm Dana *Rabbi Moïse Yedid-Levy *Rabbi Nassim Afandi Danon 1908–1909 *Rabbi Jacob Tarrab 1910–1921 *Rabbi Salomon Tagger 1921–1923 *Rabbi Shabtai Bahbout 1924–1950 *Rabbi Benzion Lichtman 1932–1959 *Rabbi Jacob Attiyeh 1949–1966 *Rabbi Yakoub Chreim 1960–1978 Ayrıca bakınız *Beth Elamen Mezarlığı *Yahudilerin Arap topraklarından toplu göçü *Magen Abraham Sinagogu *Deir el Kamer Sinagogu Kaynakça

Dış bağlantılar

* The official site of the Lebanese Jewish Community Council * Jewish Lebanese community in Canada * Lebanon Jews Tap Diaspora to Rebuild Beirut's Shelled Synagogue By Massoud A. Derhally of Bloomberg News-Sept. 18, 2008 * Restoration of Beirut’s Synagogue Begins With Help of Diaspora By Massoud A. Derhally of Bloomberg News-Aug. 5, 2009 * Lament Lebanon's lost tribe, The Daily Star . * Time Blog:The Jews of Lebanon * Jewish Virtual Library: The Jews of Lebanon * Review of the book, "The Jews of Lebanon" by Kirsten E. Schulze * A Biobliogrpahy on Lebanese Jewry (In Hebrew and English) * Lebanon – Jews Library of Congress Country Studies * Beirut's Jewish community faces slow decline AFP Jul 20, 2008

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.