Kudüs'ün statüsü hakkında yasal ve diplomatik açıdan farklı görüşler görülmektedir. Devletler ve uzmanlar da aynı şekilde uluslararası kanunlar altında Kudüs'ün statüsü hakkında bölünmüşlerdir. Çoğu ülke Kudüs'ü
'in başkenti olarak tanımamaktadır. Hatta çoğu tam anlamıyla
İsrail
'e ait olduğunu da düşünmemektedir. Birçok BM üye devleti resmi olarak bir BM önergesi olan Kudüs'ün uluslararası statüsüne sadık kalmaktadır.
İsrail
'in Batı Kudüs'teki varlığı kabul edilmesine rağmen asıl anlaşmazlık
İsrail
'in Doğu Kudüs'ü kontrolü altında tutmasından kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak dış elçilikler genellikle Tel Aviv ve çevresinde veya Kudüs'ün Mevaseret Zion gibi dış muhitlerinde bulunur. Geçmiş 1517'den beri Osmanlı İmparatorluğu'nun elinde olan bu şehirde 1830'den sonra çoğunluğu Yahudiler oluşturdu Avrupa ülkeleri 19.yy'da kutsal yerleri ve Hıristiyan kiliselerini korumak ve şehirde etkilerini arttırmak için rekabete girdi. Bunlardan bazıları Kudüs'te konsolosluklar açtı. 1917'de, I.Dünya Savaşı'nın ardından Kudüs İngiltere'nin eline geçti. Kudüs'ün kendine has ruhani özelliği ve üç büyük monoteistik din için önemli oluşunu tanıyan Müttefik Devletler şehrin güvenliğini uluslararası platformda garantiye aldı. Mayıs 1948'de Birleşik Krallık Filistin Mandası'nın yıkılmasının ardından İngiltere Filistin toprakları için çatışan Araplarla Yahudilerin durumunun çözümlenmesi için Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na talepte bulundu. Kasım 1947'de Birleşmiş Milletler Paylaşım Planı'yla Filistin toprakları Araplarla Yahudiler arasında bölüştürüldü ve Kudüs'e kendine has özel yasaları ve politik statüsü olan Birleşmiş Milletler dışında hiçbir yere bağlı olmayan corpus separatum (ayrı beden) statüsü verildi. Arapların da aynı şeyi yapacağını düşünen Yahudi temsilciler planı kabul etti fakat Araplar bunun yasal olmadığı gerekçesiyle planı reddetti. Her iki taraf da diğer tarafın kontrolünde olan topraklar üzerindeki de facto hakkını kabul etti. Ateşkes Antlaşmasıyla iki ülke arasında de facto hakları tanınmasına rağmen bu uluslararası alanda Kudüs'ün internasyonalize edilmesini öngören plana aykırı olduğu için kabul görmedi. Hemen ardından
İsrail
Kudüs'ün
İsrail
'in ayrılmaz bir parçası ve ölümsüz başkenti ilan etti. 1950'de Ürdün Doğu Kudüs'ü ilhak etti, bu hareket sadece İngiltere ve Pakistan tarafından tanındı. Diğer ülkeler ne
İsrail
'in Batı Kudüs'te ne de Ürdün'ün Doğu Kudüs'teki haklarını tanıdı. Birleşmiş Milletler
İsrail
'in Kudüs'ü başkent yapışını tanımamaktadır. Birleşmiş Milletler'in açıklamasına göre, uluslararası cemaatlerin Birleşmiş Milletler aracılığıyla Kudüs'ün ruhani, dini ve kültürel boyutunun korunmasıyla alakalı meşru ilgileri vardır. Filistin Halkının Devredilemez Haklarının Tatbiki Komisyonu'nca hazırlanan raporda taraflar arasında şehir hakkında bir uzlaşma sağlanana kadar corpus separatum olarak kalması gerektiği belirtilmiştir. Güvenlik Konseyi tarafından
İsrail
ile ilgili alınan kararlardan altı tanesi
İsrail
'in şehir üzerindeki haklarını tanımamasıyla ilgilidir. 1980'de
İsrail
'in yürürlüğe soktuğu ve Kudüs'ün
İsrail
'in bölünmez ve daimi başkenti olmasıyla ilgili olan Kudüs Yasası'nı da tanımamaktadır. Buna tepki olarak üye devletler diplomatik temsilciliklerini bu şehirden çekme kararı almıştır. İsrail * Münhasır
1948'de Batı Kudüs'ü egemenliği altına aldığını iddia etmektedir. İngilizlerin bölgeyi terketmesiyle hiç kimsenin egemenliği altında olmayan Batı Kudüs'ün kontrolünü savaş sırasında nefsi müdafaa hareketi altında kanunlara uygun olarak ele geçirdi. Genişlemiş Doğu Kudüs resmi olarak ilhak edilmedi.
İsrail
'in düşüncesine göre Kudüs'ün statüsünün corpus separatum olmasını gerektiren geçerli bir sebep yoktur. Bunu sebebi ise bu teklifin hiçbir zaman yürürlüğe girmemiş olması ve Arap devletlerinin Paylaşım Planıı kabul etmeyip yeni kurulmuş
İsrail
devletine savaş açmasıdır. Ayrıca uluslararası alanda Kudüs'ün corpus separatum olması için hiçbir antlaşma veya anlaşma yapılmamıştır. Knesset, yasama, yürütme ve yargı organlarıyla birlikte bu şehirde bulunmaktadır. Filistin Ulusal Yönetimi * Doğu Kudüs işgal altındadır ve şehrin tamamı kalıcı statü müzakerelerine tabidir.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 242 sayılı kararı ile Doğu Kudüs'ü işgal altında görmektedir. Şehrin tamamı kalıcı statü müzakerelerine tabidir, bu da Filistin'e bölgenin bir kısmında egemenlik hakkı doğuracaktır. Filistin Devleti'nin başkenti olarak hizmet verecektir. Kudüs açık bir şehir olup fiziksel bölünme olmamalıdır. İbadet özgürlüğü, dini yerlere girişin ve bu yerlerin korunması garanti altına alınmalıdır. Avrupa Birliği *
sorununa çözüm olarak Yol Haritası takip edilip çift devletli bir yapının adil olacağına inanmaktadır. Her iki tarafında politik ve dini kaygıları ele alındığında en sağlıklı çözümün Kudüs'ün her iki devletin de başkenti olması öngörülür. AB'ye göre Kudüs için peşin hüküm vermek sakıncalı olacaktır. 1967 öncesi sınırlar dışındaki sınırlar iki taraf anlaşmadıkça kabul edilmeyecektir. Yol Haritası'nda bahsedildiği gibi FKÖ'nün üssü olan Orient Evi ve Ticaret Odası gibi Filistin entitülerinin açılmasını, iş izni, eğitim, sağlık, inşaat izni, ev yıkımı, vergi ve masraflarda Filistinlilere ayrımcılık uygulanmamasını istemektedir.
"
Avrupa Birliği
tavrını prensip bildirisiyle geçen Aralık'ta sunmuştur. Barış ve güvenlik içinde
İsrail
ve Filistin'in iki-devlet çözümünden yanayız. Kurulması uygun bir Filistin devleti 1967 sınırları gereğince Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Gazze'yi içerir. Kudüs'ün iki devletin de başkenti olan uygun bir çözüm üretilmelidir." -Catherine Ashton
Rusya *
Rusya
, şehirde uluslararası bir rejimin uygulanmasını uygun görmektedir ve şehirde yapılanmaya karşıdır. Mart 2010'da Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov "
İsrail
'in yapılanma aktiviteleri kabul edilemez ve bu barış sürecini sekteye uğratabilir" demiştir. ABD *
, BM'in corpus separatum teklifine göre hareket etmektedir. De jure olarak Kudüs en son Birleşik Krallık Filistin Mandası altında bir egemenliğe aitti fakat o zamandan beri hiçbir ülkenin egemenliğinde değildir. Başkan Bush (1989–1993) Doğu Kudüs'te yeni yerleşim birimleri kurulmamasını ve şehrin "bölünmesini" görmek istemediğini belirtmiştir. Başkan Barack Obama hükümeti Gilo ve Ramat Şlomo yerleşim birimlerinin kurulması ve Filistinlilerin evlerinden çıkarılıp evlerinin yıkılması nedeniyle
İsrail
'i kınamıştır. Birleşik Krallığın * Birleşik Krallığa göre Kudüs corpus separatum veya BM yönetiminde uluslararası bir şehir olmalıydı. BMGK'in Filistin'i paylaştırdıktan sonra
İsrail
Batı Kudüs'ü işgal etti.
Birleşik Krallığın
elçiliği Kudüs'te değil Tel Aviv'de bulunmaktadır. Kanada Dışişleri Bakanlığının websitesinde
İsrail
'in başkenti kısmı boş bırakılmıştır. * Danimarka: "
İsrail
, Kudüs'ün başkenti olduğunu belirtmiştir. Anlaşmazlık ve şehrin statüsünün belirsizliği nedeniyle elçilik Tel Aviv'dedir." * Finlandiya: "
İsrail
, Kudüs'ün başkenti olduğunu belirtmiştir. Uluslararası cemaat bunu tanımamaktadır. Finlandya elçiliği Tel Aviv'dedir." * Fransa: "Son statü tarafların arasında varacağı anlaşmaya bağlıdır, bu da anlaşmazlığa son noktayı koyacaktır. Fransa, Kudüs'ün her iki devletin de başkenti olması gerektiğine inanmaktadır." * Germany: "Başkent (uluslararası olarak tanınmamasına rağmen) Kudüs'tür. * İtalya: "
Avrupa Birliği
'nin duruşundan yanayız, İtalya iki taraf arasında anlaşılmamış sınırları tanımamaktadır. Kutsal yerlere ve üç büyük monoteist dinlere ev sahipliği yapan Kudüs sorunu çok hassastır. Çözüm, zor olsa da her iki halkı memnun edecek şekilde mümkündür." * Japonya: "Japonya işgal edilmiş toprakların BM kurallarına aykırı yasal olmayan tek taraflı değişikliği tanıyamaz." "Japonya, Kudüs sorununun taraflar arasında kalıcı bir çözüm yoluyla sonuçlandırılmasına inanmaktadır, sonuca varılana kadar tek taraflı hareketlerden kaçınılmalıdır." * Norveç: "Norveç, uluslararası cemaat gibi,
İsrail
'in Doğu Kudüs'teki varlığını uluslararası kanuna aykırı görmektedir," * Suudi Arabistan: Kudüs ile ilgili sorun BMGK'nin 242 ve 338 no'lu kararlarına göre çözümlenmelidir.
İsrail
'in coğrafik sınırlarının genişletmesi yasadışı ve uluslararası anlaşmalara aykırı görmektedir. * İsveç: "İsveç, diğer devletler gibi, Kudüs'ü
İsrail
'in başkenti olarak tanımamaktadır, bu nedenle elçilik Tel Aviv'dedir." * Vatikan: Vatikan, Kudüs'ün BM veya ona bağlı bir örgüt altında uluslararası bir şehir olması gerektiğini belirtmiştir. Bu teklifi ilk yapanlardan biri 1949'da Papa XII. Pius'tur. Bu teklif XXIII. Ioannes, VI. Paulus ve II. Ioannes Paulus dönemlerinde de yapılmıştır. Elçiliklerin yeri BMGK'nin 478 no'lu kararının ardından 13 ülke (Bolivya, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, El Salvador, Guatemala, Haiti, Hollanda, Panama, Uruguay ve Venezuela) Kudüs'teki elçiliklerini Tel Aviv'e çekti. Kosta Rika ve El Salvador elçiliklerini tekrar 1984'te Kudüs'e taşıdılarsa da 2006'da birkaç hafta arayla tekrar Tel Aviv'e çektiler. Hiçbir uluslararası elçilik Kudüs'te bulunmamasına rağmen Paraguay ve Bolivya'nın elçilikleri Kudüs'ün 10km batısındaki Mevasseret Zion'dadır. Çeşitli ülkeler 1940 ve 50'lerde
İsrail
'i tanıdıysalar da Batı Kudüs üzerindeki egemenliğini tanımadı. Kudüs'te uluslararası sui generis korkonsüler bulunur. Buna genelde "Ayrı gövde korkonsüleri" denir. Kudüs'te elçilikleri olanlar bunun Filistin'in bir parçası olduğunu belirtir ve de jure anlamda hiçkimsenin egemenliğinde değildir.
Cumhurbaşkanı'nın köşkü Kudüs'te olduğundan ve dış ülkelerin diplomatlarını teyit ettiğinden bu diplomatlar göreve geldiğinde görev ehilyetlerini cumhurbaşkanına sunmak için Tel Aviv'den Kudüs'e gitmek zorundadırlar. Ayrıca bakınız *Kudüs *Altı Gün Savaşı *Kudüs zaman çizelgesi *Yahudilik'te Kudüs Kaynakça
