Türkçe Bilgi: Kabardino-Balkarya

Kabardino-Balkar Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu'nun 8 bölgesinden (okrug), 7 bölgeyi (region) içeren Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi'nde (okrug), "etnik adlar taşıyan" çokuluslu cumhuriyetlerinden biridir. Coğrafi konum Kabardey-Balkar Cumhuriyeti (KBC), RF'de, Kuzey Kafkasya'da, Kafkas Dağları'nın kuzey eteklerinde, Terek Irmağı havzasında yer alır. Doğusunda Kuzey Osetya, güneyinde Gürcistan, batısında Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti,kuzeyinde de Stavropol Kray bulunur. Yüzölçümü 12.500km.kare,nüfusu 2002'de 901.494 idi (Nüfus 2005'te biraz düşmüştür: 898.9 bin). 2002'de nüfusun % 56.6'sı (510.346) kentli,% 43.4'ü (478.774) köylü idi. Yine nüfusun % 46.9'u erkek (422.720),% 53.1' de (478.774) kadın idi. Kabardey Ovasında çoğunlukla Kabardeyler -2002'de 498.702 (% 55.3), ardından Ruslar-2002'de 226.620 (%25.1) yerleşmişlerdir. Cumhuriyetin iki ana halkından biri olan Balkarlar-2002'de 104.951 (% 11.6),bölgenin geniş kesimini oluşturan güneydeki Baksan, Çegem ve Çerek nehirlerinin vadileri ile başkent Nalçik'te oturur,Sovetskiy rayonunda çoğunluğu oluştururlar. Kalan yerlerin nüfusu,çoğunlukla Kabartay ve Ruslar'dan oluşur. Tarih Kabartaylardan daha sonra, Kabartayların güneyine yerleşmiş olmaları gereken Balkarlar ise, uzun bir süre, Rus istilasına direnmiş, Ruslar Balkarlara ancak 1827'de boyun eğdirmişlerdir. Rus yönetimi, 1860'larda hem Müslüman nüfusu azaltmak ve hem de batıdaki 1864 Adıge sürgünü olayına yönelik olası tepkileri azaltmak,bu sürgün olayını sıradan bir göç olayı imiş gibi geçiştirmek için, Osmanlılarla bir anlaşma içinde Kabartay ve Kuzey Osetya'dan Müslüman nüfusu,baskı ve entrika ile göç ettirmeye başladı (bk."Jineps", Ocak 2007, s.4). Göçler 1900'lü yıllara değin ara ara devam etti. Kabartaylar,

Diaspora

'da Kayseri, Tokat, Çorum, Sıvas,Adana, Mersin, K.Maraş, Ankara,Samsun(Duruçay), Eskişehir, Kars, Gaziantep, Ardahan, Balıkesir (Bandırma 1 köy) vb illerde, Suriye, Mısır, İsrail (1 köy) ve Ürdün'de bulunmaktadırlar.Rusya Federasyonu'ndan ayrılıp bağımsız olmak için pek çok kez çabalamış ancak hiçbirinde başarılı olamamamışlardır. Diaspora Kabartaylar, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti dışında, Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, Türkiye,Adigey Cumhuriyeti, Krasnodar Kray, Stavropol Kray ve Kuzey Osetya-Alaniya Cumhuriyeti'nde ve 1 milyonu aştığı söylenen büyük bir

Diaspora

sı ile de Çerkes-Adige toplulukları içinde, etnik kimliğini en fazla korumuş ve asimilasyona en fazla direnmiş topluluk olarak bilinir.

Zaman

Dil

imi Kabardey-Balkarya, Moskova

Zaman

Dil

imindedir. (MSK/MSD). UTC'e göre saat farkı +0300(MSK)/+0400(MSD).

Dil Kabardey-Balkarya'da konuşulan dil Kabardeyce (Baksan lehçesi), Rusça ve Balkarca'dır. Balkarca va Karaçayca aynı edebiyat dilini kullanır. Cumhuriyette Kabartay, Balkar ve Rus dilleri birlikte resmi dil statülerindedir. Yeni dönemde Kabardey-Balkar Cumhuriyeti 18 Aralık 1991'de ilk Balkar Halk Ulusal Konseyi kongresi, Balkarlanın bağımsızlığını ve Rusya Federasyonu (RF) içerisinde bir Balkarya Cumhuriyeti oluştuğunu ilan etti. Kabardey-Balkarya bağımsızlığı 31 Aralık 1991'de ilan edildi. 1995 zarfında federal yetkililerle ikili bir anlaşma imzalandı. 21 Şubat 1996'da Başkan Valeri Kokov, Cumhuriyetin, Bağımsız Devletler Topluluğu'nun Abhazya'ya yaptırım uygulaması şeklindeki kararına uymayacağını ilan etti. Eylül 2005'te,ölen Valeri Kokov'un yerine RF Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından Arsen Kanoko devlet başkanı olarak atanmıştır. Yönetimi Cumhuriyette Rusya Federasyonu (RF) örneğinde olduğu gibi yarı parlamenter bir sistem geçerlidir. İdari bir başkanlığa ve bir yasama organına (Parlamento) sahiptir.Cumhuriyetin başı Rusya Federasyonu başkanı tarafından atanır,atama Parlamento tarafından onaylandığında kesinleşir.Cumhuriyetin başı Parlamento dışından bakanlar kurulunu atama ve görevden almaya yetkilidir. İdari bölümler Bu alt başlığın ana maddesi: Kabardey-Balkarya İdari Yapılanması Kabardey-Balkarya Nalçik ve Tırnavuz kensel yönetim alanlarıyla Kabardey ağırlıklı Zolskiy (Dzelıqo), Baksan, Çegem (Şedjem), Çerek (Şeredj), Arvan ve Terek (Terç); Rus nüfus ağırlıklı Prohladnıy ve Mayskiy; Balkar ağırlıklı Sovetskiy rayonlarına ayrılır. Nalçik'te Kabardey çoğunluğunu Rus ve Balkar nüfusu izler. Prohladnı kenti Rus,Tırnavuz kenti ise Balkar ağırlıklıdır.

Sosyal ve kültürel hayat

Kabardeyler 13-15. yüzyıllarda muhtemelen Karaçay ve Balkarlarla aynı sıralarda Kuban Irmağının kuzeyinde, Taman Yarımadası, Azak Denizi doğusu ve kuzeyi ile Kırım'da yaşarlarken, Tatar (en son Kırım Hanlığı) baskıları nedeniyle şimdiki yerlerine çekilmişlerdir. Kabardeyler tarım ve hayvancılıkla, Balkarlar ise hayvancılıkla geçinirlerdi. Kabardeyler 1864'te, Balkarlar ise 1827'de Rus yönetimi altına girdiler. Ancak, Ruslar feodal yapıya dokunmadılar. Derebeylerinin (Kabardey "pşı", Balkar "tavbiy") geniş arazileri, köyleri, büyük hayvan sürüleri, kalabalık köleleri (Kabardey "pşıtl", Balkar "kul") vardı. Derebeylik düzeni ve kölelik (serflik) Rusya'da 1861'de kaldırıldı, ama Kafkasya'nın çoğu yerinde 1868-1869 yıllarına değin sürdü ve ancak o tarihlerde kaldırıldı, ama özgürlüğe kavuşan eski kölelere devletçe toprak verilmedi. Bu da yoksul köylü ve eski kölelerin toprak taleplerinin karşılanacağı umuduyla 1917 devrimini desteklemelerini kolaylaştırdı. 19. yüzyılda başlayan modern değişimler, beraberinde kültürel alanda da gelişmelere yol açtı. Kabardey ve Balkar aydınları belirmeye başladı.

Kaynaklar

Vikipedi

Kabardino-Balkarya

Diaspora

Diaspora

Zaman

Dil

Zaman

Dil

Sosyal ve kültürel hayat

Kaynaklar

Balkarya

PFK Spartak Nalçik

Nalçik Havalimanı

Kabardeyler

Uşba

Karaçay-Balkarca

Doğu Çerkesleri

Kabardino-Balkarya

Kabardino-Balkarya Hakkında Detaylı Bilgi

Diaspora

Diaspora

Zaman

Dil

Zaman

Dil

Sosyal ve kültürel hayat

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Balkarya

PFK Spartak Nalçik

Nalçik Havalimanı

Kabardeyler

Uşba

Karaçay-Balkarca

Doğu Çerkesleri