Andronikos Palaiologos | önce gelen = II. Andronikos Palaiologos | sonra gelen = V. Yannis Palaiologos | varisi = | kraliçe = | gözdesi = | eş 1 = Macaristanlı Anna | eş 2 = Monferratlı Eirene (evlenmeden onceki ismi Yolanda) | eş 3 = | eş 4 = | eş 5 = | eş 6 = | çocukları = İrene (1327-1356), Bulgar Çarı IV. Mikhail Asen ile evli V. Yannis Palaiologos (1332-1391) Mikhail Palaiologos, (1337-1370) despot Teodor, (?-y.1405) Midilli hukumdari Marie, Midilli Kontu François Gattilusio ile evli. | hanedan = Palaiologos Hanedanı | resmi marşı = | babası = IX. Mikhail Palaiologos | annesi = Rita (evlendikten sonra ki ismi Maria) | doğum tarihi = 26 Mart 1296 | doğum yeri = Konstantinopolis | ölüm tarihi = 15 Haziran 1341 | ölüm yeri = Konstantinopolis | defin tarihi = | mezar yeri = |}} III. Andronikos Palaiologos (Yunanca: Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος (25 Mart, 1296 Konstantinopolis - 15 Haziran1341) Konstantinopolis, Bizans imparatoru: 1321den itibaren rakip imparator olduktan sonra 1328-1341. III. Andronikos, IX. Mikhail Palaiologos ile Kilikya Ermeni Krallığı Kralı II. Levon ve Kraliçe Keran (Kir Anna) çiftinin kızı Rita (evlendikten sonra ki ismi Maria) oğludur. Bizans İmparatorluğu'nun gerileme sürecinin son döneminde imparatorluğu güçlendirmeye ve eski Bizans topraklarını geri almaya çalışmıştır. III. Andronikos 1341de Konstantinopolis'de 44 yaşında iken ölmüş ve yerine oğlu olan V. Yannis Palaiologos Bizans İmparatoru olmuştur. İçişleri Siyaseti İmparator II. Andronikos Palaiologos'un torunuydu. Gençliğinde bir kaza sonucu kardeşi Manuel'i öldürünce,babası kederden ölmüş,kardeşinin ölümüne sebep olduğu suçlamasıyla dedesi tarafında tahta çıkma hakkı elinden alınınca dedesine karşı isyan edip iç savaş çıkartmıştır (1320). III. Andronikos, güçlü Bizans soylularının da desteğini alarak dedesini tahttan feragat etmeye zorlamıştır (1328). Başka çaresi kalmayan yaşlı imparator tahttan çekilip 1332'de kapatıldığı manastırda ölmüştür. III. Andronikos İmparator olunca içişleri politikaları ile idarede danışmanı Megas Domestikos ("Bizans Ordusu komutanı") Yannis Kantekuzenos'in öğütlerine harfi harfine uymuştur. 1329da III. Andronikos geniş kapsamlı yargı sistemi reformları yapmaya girişmiştir. Universal Romalı Hakimler olarak adlandırdığı iki tane laik ve iki tane dini yüksek hakim atamış ve bu hakimleri rüşvet almadan iş yapmayan devlet memurlarına karşı kanunları uygulamak için büyük yetkilerle donatmıştır. Ne yazık ki bu hakimlerin birkaçı da rüşvet işlerine karışmış ve 1337de azil edilerek sürgüne gönderilmişlerdir. Bu şekilde büyük yetkilerle hakim ataması kurumsal olarak Bizans İmparatorluğu'nun 1453de sona ermesine kadar yürürlükte kalmıştır. Hatta Osmanlı Kazasasker uygulamasının da bu kurumun bir devamı olduğunu iddia edenler bulunmaktadır. Dinsel alanda III. Andronikos dini birlik için poliitikalar uygulamıştır; ama bu 1333-1339 arasında Ortodoks Kilisesi içinde bir ayrılığın (hesiçaste ayrılıığı) ortaya çıkmasına engel olamamıştır. Kilise birliğini sağlamak için 10 Haziran 1341de Konstantinopolis'de bir konsey toplamış ama bu konseyde ayrılıkçılar üstün gelmişlerdir. III. Andronikos dedesinin mali reformlar adı altında tahrip ettiği Bizans donanmasını yeniden kurmaya çalışmıştır. 1332de Bizans donanması 10 gemiden oluşmaktaydı. Dış ilişkiler III. Andronikos dönemi dış ilişkilerinde en önemli olan olaylar batıda Sırplara ve
Bulgarlar
a karşı ve doğuda Osmanlı Türklerine karşı çatışmalarla eski Bizans topraklarını tekrar ele geçirme politikasi sonucu ortaya çıkmışdır.
Avrupa'da eski Bizans bölgelerinin tekrar el geçirilmesi
Trakya'da ordularına toplayarak Adrianopol üzerine yürüyüşe geçmişlerdir. Fakat yeniden organize edilmiş Bizans orduları karşısında Bulgar Çarı Mikhail Şişman savaştan kaçınmıştır ve 1330da Bizans ve
Bulgarlar
arasında yeni bir barış anlaşması imzalanmıştır. Bundan sonra III. Andronikos hüküm döneminde
nda bağımsız olarak hüküm süren Martino Zaccharia'ya karşı Leo Kalotenos adlı bir kişinin liderliği altında bir halk isyanı çıkmış ve isyancılar adanın idaresini ele almayı başarmışlardır. III. Andronikos bir Bizans filosunu adaya göndermiş; Zaccharia Konstantinopolis'e esir olarak getirilmiş; Kalotenos'a valilik unvanı verilip
Sakız adası
nın Bizans Imparatorlugu'na bağlılığı kabul edilmiştir.
Selanik
1333de III. Andronikos, Yannis Kantakuzenos'un eski bir silah arkadasinin olan, Syrgiannos'nun
Selanik
'e vali olarak tayin edilme işlemini bu kişinin sadakatinden şüphe ettiği için durdurmuştur. Fakat bu kişi Bizans devletinin elinden kaçmaya imkan bulmuş ve Sırp Kıralı IV. Duşan'a sığınıp onun Bizans topraklarını ele geçirme politika uygulaması için danışmanı olmayı başarmıştır.
Selanik
'teki durumunu güçlendirmek isteyen III. Andronikos bir asil subay olan Sphrantzos Palaiologos'un Syrgiannos ile bağlantı kurmasini saglamis ve ve bu kişi Syrgiannosu yakalayıp öldürtmüştür. Bunun üzerine Ağustos 1334 de bir Bizans-Sırp barış anlaşması imzalanmış ve Bizans İmparatorluğu Sırpların son yıllarda ellerine geçirdikleri bütün eski Bizans arazileri bu anlaşma ile Bizans İmparatorluğu'na yeniden bağlanmıştır.
'da bağımsız hareket eden Gabrielopulos adlı bir despot/valinin ölümü üzerine varisleri arasında çıkan anlaşmazlıktan faydalanan III. Andronikos çabuk davranıp edip bu bölgenin daha yakın bağlarla İmparatorluğa bağlanmasını sağlamıştır.
Epir
Bu bölge bağımsız despotluk olup Orsini ailesinin hükümranlığı altında bulunmaktaydı. Fakat 1337de aile içinde kimin hükümdar olacağına dair çıkan anlasmazlık ve karışıklık içinde III. Andronikos
'i İmparatorluğa doğrudan bağlamaya imkan bulmuştur. Bu çaba içinde 1323de
Epir
Despotu II. Ioannes Orsini ile evlenmiş olan kuzeni Anne Palaiologus'dan yardım almıştır. İmparator hiçbir ödün vermeden
Epir
'in doğrudan doğruya bağlanmasını sağlamış ve bu da
Epir
halkı tarafından hiç itiraz veya hoşnutsuzluk olmadan kabul edilmiştir. Ancak despotluk varisi olan II. Nikeforos Orsini İtalya'ya kaçmayı başarmış ve Tarantoda Konstantinopolis'de Latin İmparatoriçesi olduğu iddiasında bulunan Valois'lı Katerine sığınmıştır. 1339da tekrar
Epir
'e geçerek isyan için asker toplamaya çalışmıştır. 1340da III.Andronikos ve II. Nikeforos bir barış metni imzalayıp Nikeforos'a eski
Epir
/Latin ilişkisi nedeniyle özel bir unvan olarak panhypersebastos adı verilmiş ve Marie Kantakuzen ile evlendirilmiştir.
Osmanlılara karşı ittifak (1327)
III. Andronikos'un eski Bizans topraklarını geri alma dış politikası Ege Denizi'ni bir savunma alanı kabul eden Rodos Şövalyeleri, Kıbrıs Kırallığı, Venedikliler ve Cenevizlileri karşısında bulmuştur. 1327de Venedikliler Ege'nin savunması için bir Hristiyan Devletler Ligi kurulmasını ve bunun Bizans İmparatorluğu'nu da kapsamasını önermişlerdir. Ancak bu ligi organize etmeyi üzerine alan Papa XXII. Ioannes Bizans İmparatorluğu'nu bu ittifak dışında bırakmak kararı almıştır. 1334de Türklere karşı olan Hristiyan Devletler Liginin Avignonda resmen kuruluşu ilan edilmiştir. Bu lige prensip olarak Bizans'ın da katılması ama ligin idaresi ve politikasının Katolik Latinler elinde olması önerilmekteydi. Bizans'in iştirak etmesine karar vermek Papa XXII. Yuhannes ve haleflerine verilmişti ve Papa ise bunu sağlamak için Doğu Ortodoks Hristiyan Kilisesinin Papalığa bağlanmasını şart koşmaktaydı. VIII. Mikhail Palaiologos döneminde yapıldığı gibi Bizans halkının devlet baskısına ve eziyetine maruz kalmasını arzu etmeyen III. Andronikos bu şartı kabul etmemiştir. Böylece Katolik Latinler ve Ortodoks Bizanslılar arasındaki ayrılıklar bu Hristiyan ittifakının sonuçsuz kalmasına yol açmıştır. Bunun bir sonucu da Ege kıyılarında genellikle Türklar tarafından yapılan korsanlık olayları artmasıdır. 1335de Zaccharia eskiden bağımsız olarak idare ettiği
Sakız adası
nı tekrar eline geçirmek için harekete geçmiş ve ayni hedefle onu Cenevizli Foça idarecisi Cattaneo da Sakiz adasını eline geçirme girişimi takip etmiştir. Buna karsilik olarak III. Andronikos Türk Saruhan beyliği ve Umur Bey'den destek sağlayarak bir deniz seferi yapmış ve 1336daMidilli ve Foça'yi Bizans İmparatorluğu'na katmıştır.
Anadolu'daki Bizans arazilerinin kaybı
III. Andronikos Osmanlı devletine karşı mucadelesinde başarısız kalmıştır ve Bizans topraklarının Osmanlı devletinin eline geçmesini önleyememiştir. Osmanlılar 1326da Bursa'yı ele geçirip başkent yaptıktan sonra Bizans'a ait olan Marmara bölgesinde askeri harekata geçmişler ve Mayıs 1329da İstanbul Boğazı kıyılarında 8.000 kişilik bir ordu ile görünmüşlerdir. Türklerin Kocaeli yarımadasındaki kaleleri alarak İstanbul yakınlarına gelmeleri Bizanslıları telaşa düşürdü. Bizans İmparatoru III. Andronikos ülkesi için ciddi bir tehlike teşkil eden Osmanoğulları’nı durdurmak, kaleleri geri almak ve İznik’i kurtarmak amacıyla 1329 yılında kalabalık ordusuyla 2 gün yürüdükten sonra 3. gün sabahı düşmanla temasa geldi. Darıca ile Eskihisar arasında bulunan Pelakonon önlerinde Orhan Gazi’nin komuta ettiği Osmanlı ordusu ile giriştiği meydan muharebesinde yenilgiye uğradı. Bozulmuş olan Bizans askerleri hayatlarını kurtarmak için dörde ayrılarak bir kısmı Filokrini, bir kısmı Nikitiato (Çayırova mevkiinde), bir kısmı Dakibyza (Gebze) ve diğer kısmı da Riçio (Darıca) kalelerine sığınmak zorunda kaldılar. İmparator yaralı bir halde İstanbul’a getirildi. III. Andronikos ve Yannis Kantekuzenos'un 2.000 paralı asker ile takviyeli Bizans ordusu ile ilk defa olarak 11 Haziran1326daMaltepe Savaşı'na girişmişlerdir. Bu savaşta Bizans ordusu Osmanlı ordusuna yenilmiştir. Böylece III. Andronikos'un Bizans Anadolu topraklarını geri alma planları suya düşmüştür ve Bizanslılar bir daha böyle planlara girişmemişlerdir. Kocaeli ve özellikle eski Doğu Roma ve Bizans başkentleri olan İzmit (Nikomedia) ve İznik (Nicea) Bizans tarafından savunulamaz duruma gelmiş ve Osmanlı orduları tarafından, İznik 1331de ve İzmit 1337de Bizans'in elinden çıkmıştır. Bunun üzerine III. Andronikos 1333de Osmanlı hükümdarı Orhan Beye bir barış anlaşması teklif etmiş ve yıllık 12.000 Bizans altını haraç karşılığında Bitinyada Bizans elinde kalmış olan arazilere Osmanlı'ları hücum etmemesini teklif etmiştir. Ailesi III. Andronikos birinci evliğini 1318de Brunsvik-Luneburg Dükü, I.Henri'nin kızı olan Brunsvikli Adelheid ile yapmış; ve bu evlilikten 1321de doğduktan sonra hemen ölen ve isim konulmayan bir erkek çocuğu olmuştur. Adelheid 1321'de ölmüştür. III.Andronikos ikinci evliğini 1326da Savoy Kontu V.Amadeus ve ikinci karısı Branbantlı Maria'nın kızı Savoylu Anna ile yapmıştır. İsimleri bilinen çocukları şunlardır: * İrene (1327-1356): 1336da Bulgar Çarı IV. Mikhail Asen ile Edirne'de evlenmiştir. * V. Yannis Palaiologos (1332-1391). * Mikhail Palaiologos, (1337-1370) despot. * Teodor, (?-y.1405): Midilli hükümdarı. * Marie: 1355de Midilli Kontu François Gattilusio ile evlenmiştir. Nikeforos Gregoras'a göre, III. Andronikos'un evlilik dışı Trabzonlu İrene Palaiologos isimli bir kızı daha vardır. İrene Palaiologos, Trabzon Rum İmparatoru Basileus ile evlenmiştir ve 1340-1341 yılları arasında Trabzon İmparatoriçesi olarak hüküm sürmüştür. Mikhail-Dimitri Sturdza'ya göre ise III. Andronikos'un bir başka evlilik dışı kızı daha olup Bayalun adı ile İslamiyeti kabul edip Altın Ordu Hanı Özbek Han'ın eşlerinden biri olmuştur. Ayrıca bakınız * Bizans imparatorları * Bizans imparatorları
Dış kaynaklar
* Ostrogorsky, Georg (çev. Fikret Işıltan), (1999 5.baskı) Bizans Devleti Tarihi, Ankara:Türkiye Tarih Kurumu ISBN 975-16-0348-X (Orijinal 1.baskı:1940) * Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2 * Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Decline and Fall, Londra:Penguin ISBN 0-14-011447-5, say.156-182 * "Andronikos III Palaiologos" maddesi Kazhdan, Alexander (ed) (1991) The Oxford Dictionary of Byzantium - 3 Cilt New York: Oxford University Press . ISBN 0-19-504652-8
