ikonuna tıklayınız.
Kalın Büyük yazı
Tarihçe İlkçağın ünlü coğrafyacısı Strabon'a göre (İÖ65-İS23) günümüzdeki adıyla İznik, İÖ.316'da Büyük İskender'in mirasını paylaşmak üzere birbirleriyle amansız bir savaşa girişen komutanlarından Antigono Monophthalmos tarafından kuruldu. Çağın koşulları gereği kente kurucusundan dolayı "Antigonia" denildi.Gerçi Semavi Eyice'nin araştırmalarında Notitia Episcopatuum adı verilen bir piskoposluk listesine dayanarak aktardığı bilgilere göre, İznik'in yerinde daha önce "Helikore"adında bir antik kent bulunmaktadır.Ne varki bu bir savdır ve kentin kuruluş tarihiyle ilgili olarak Strabon'un yazdıkları kabul görmektedir.
Antigonia'nın bu adının yalnızca on beş yıl kadar sürdüğü anlaşılıyor. Monophthalmos'un aç gözlülüğüne karşı birleşen İskender ardıllarının önderi Lysimakhos, İÖ 301'de Hypsos Savaşını kazanınca bu genç kente el koyar ve sevgili eşinin adının ölümsüzleşmesini istediğinden,Antigonia adını "Nikaia" olarak değiştirir.Bu konuda değişik bir efsane de konuşulmaktadır.MÖ.279'da Bithynia Kralı Zipoites,Nicaia'yı ele geçirdi. Nicaia bir süre Bithaynia Krallığına başkentlik de yaptı.Adına altın sikkeler basıldı ve bundan böyle tarihte "Altın Şehir" ünvanı ile anıldı.Nicaia Bithynia Krallığı ile Roma İmparatorluğu arasında uzun yıllar devam eden savaşlara sahne oldu.Sonuçta, Bithynia ordusu,General Lucullus komutasındaki Roma ordusuna yenildi.Şehir MS. 259 yılında Gotların saldırısına uğradı.Bunun üzerinde Romalılar, Bithynia Krallığı zamanında başlatılan ve MS. 123 yılında meydana gelen depremde büyük hasar gören surları daha güçlü olarak inşa ettiler.Şehri 4 ana ve 12 tali kapısı bulunan 4970 m. uzunluğunda bir sur ile çevirdiler.İznik Çağlar boyunca pek çok değişimin mekanı olmuştur.
Örneğin(İS 303) yıllarında Roma'nın güçlü imparatorlarından Diocletianus (284-305),puta tapanların tek tanrıcılığa karşı son direnişinin Nikaia'da sergiledi.Kentte topladığı Konsül'de alınan kararlar doğrultusunda, Hıristiyan inancının devletin egemen ideolojisine yönelik tehdidi savuşturmak amacıyla "Nikaia fermanları"nı yayımladı.Bu fermanlarla "odoratio" denilen imparatorlara tapınım yöntemleri bazı kurallara bağlandı. Çok tanrıcılığın gelenekleri arasında bulunan "kuban törenleri" ne katılım, Hıristiyanlar için de zorunlu kılındı. İznik,Hıristiyan alemi açısından da ayrı bir öneme sahiptir. İmparator büyük Contantinus(306-337),İS 313'te ansızın Hıristiyanlığı kabul etmesinden sonra kendi iktidarına destek olan Hıristiyanlara bir takım haklar tanıyan "Milano Fermanları"nı yayımladı. Daha sonra Hıristiyanlığın belli bir disiplin altına alınması için "Birinci Konsül" ini İznik'te topladı. Konsül,MS.325 tarihinde 218 piskoposun katılımıyla İznik'te yapılmıştır.Hıristiyanlık dinine hayat veren ve "İznik Yasaları" adıyla bilinen 20 maddelik karar Senatüs Sarayında alınmıştır. İmparator I.Konstantinus'un huzurları ile yapılan I.Konsil şiddetli tartışmalara sahne olur. İskenderiyeli din adamı Arius'un "Hz. İsa'nın sadece bir insan olduğu ve tanrıdan dünyaya gelmediği" şeklindeki kısa sürede taraftar toplayan tezi,toplantıya katılan piskoposları çileden çıkarır. Sonuçta bu gün de savunulan Hz.İsa'nın tanrının oğlu olduğuna dair sav kabul görür.Arius ve arkadaşları toplantıdan kovulur.Daha sonra 787 tarihinde Bizans İmparatoriçesi Eirene (780-802) "Yedinci Konsil"i önce İstanbul'da topladı; ama sonra İznik'e taşıma gereğini duydu.
Konsil İznik'teki Ayasofya Camii'nde yapılmıştır.Kısaca İznik'in Hıristiyanlar açısından önemli bir dini cazibe merkezi olmasının sebeplerinden biride budur. MS.476 yılında Üç kıtada geniş sınırlara dayanması nedeniyle her konuda güçlüklerle karşılaşan Roma İmparatorluğu, Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak ikiye ayrılınca, İznik sonradan Bizans adını alan Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde kaldı.Nikaia Bizanslıların elinde büyük imar gördü.Şehirde kiliseler,su yolları ve sarnıçlar yapıldı.Selçuklu Sultanı Alpaslan'ın Bizans ordularını Malazgirt'te 1071'de yenmesinden sonra,Selçuklular XI.yüzyılın sonlarında Bizans içlerine kadar yürüdüler. Kutalmışoğlu Süleyman Şah, 1075 tarihinde Nicaia'yı aldı ve 1080 yılında Selçuklu devletinin başkenti yaptı.Adını da Nicaia'nın izi anlamında "İznik" olarak değiştirdi. Böylece İznik,Anadolu'da ilk Türk başkenti oldu.1097'nin Haziranında 600.000 kişilik, batının büyük şövalyelerinin komutasında (Godefroi de Bouillon, Toulouse'lı Raymond, Normandiya'lı Robert ve Vermandois'lı Hugue) büyük ve düzenli I. Haçlı ordusu,kenti Türklerin elinden geri alıp yağmalamadan Bizans İmparatoru'na teslim ettiler. Haçlıların Nikaia kuşatması ve fethinin Anadolu ortaçağ tarihinde önemli bir yeri vardır; ilk defa bu münasebetle Batılılar büyümekte olan Türk gücüyle karşı karşıya gelmişlerdir. Bir asır sonra,1182'de, Bizans tahtını gasp etmek isteyen (1183- 1185) I.Andronikos Komnenos'un başkente ilerleyişinde Nikaia/İznik, yasal imparator Genç II.Aleksios'un (1180-1183) tarafını tutunca, kötü bir şekilde cezalandırıldı. Kaynaklara göre "bağlarda üzüm salkımları yerine, gömülmeleri yasaklanmış,insan cesetleri sallanıyordu". Nikaia sırasıyla Bithynia Krallığı,Roma ve ardından Bizans imparatorluklarının egemenlik alanına girmiştir.Haçlıların İznik'i alıp Bizanslılara bırakmasıyla II.Bizans dönemi başlamış oldu.Selçuklu Türkleri,şehri ancak 22 yıl kadar ellerinde tutabildiler. IV.Haçlı Seferine katılan Latinler,Anadolu içlerinde kan dökmektense Constantinopolis'i (İstanbul'u) yağmalamayı yeğlediler ve burayı işgal edip Latin İmparatorluğunu kurdular(1204). Bizans'ın saltanat soyu Theodoros Lascaris, İznik'e kaçtı ve burada imparatorluğunu ilan etti.İznik, böylece 57 yıl boyunca başkenti Latin işgali altında olan Bizans İmparatorluğu'nun yönetim merkezi oldu.Bu dönemde surlarda önemli onarımlara girişildi ve surların önüne bir ön duvar (ön sur) inşa edilerek şehrin korunması güçlendirildi.Başkent İznik'te Theodoros Laskaris'den sonra dört imparator tahta çıktı.Sonuncu olan VIII. Michael (1259-1282),1261 yılında İstanbul'u (Constantinopolis) yeniden ele geçirerek Latin İmparatorluğu'na son verdi. Böylece Constantinopolis yeniden Bizans İmparatorluğu'nun başkenti oldu.
http://www.iznik.bel.tr/ - İznik Belediyesi http://www.iznik.gov.tr/ - İznik Kaymakamlığı http://www.iznik.gen.tr/
