Tarih boyunca Ermenistan`ı simgeleyen bayraklar bir çok kez değişmiştir. Geçmişte Ermenistan`da hüküm süren her bir hanedan ailesi, kendi bayrağına sahip olduklarından genelde üzerlerinde farklı hayvan sembolleri bulunan bu bayraklar da Ermenistan`ı temsil etmiştir. Bunun yanı sıra 20. yüzyılda Sovyet egemenliği altında da Ermenistan birçok kez bayrak değişikliğine gitmiştir.
Simgesel anlamı
Ermenistan bayrağında bulunan renklerin ne anlama geldiği hakkında bir çok yorum ve efsane vardır. Fakat çoğunluk, kırmızının Ermenistan halkının tüm savaşlarda verdiği kayıpların akıttığı kanları, mavinin gökyüzünü, turuncunun ise Ermenistan`ın verimli topraklarını ve bu topraklarda iş gören çalışkan insanları temsil ettiği fikrinde birleşir.
Bayrağın renklerinin ne anlama geldiği Ermenistan anayasasında şöyle belirtilmiştir;
cquote|``Kırmızı, Ermenistan topraklarını, Ermeni insanının bu topraklarda tutunma mücadelesini, Hıristiyanlık inancının idamesini, Ermenistan`ın kurtuluş ve hürriyetini; mavi, Ermeni halkının barış dolu gökler altında yaşama arzusunu; turuncu Ermeni halkının yaratıcı ve çalışkan doğasını simgeler.``
Tasarımı
Ermenistan Bayrak Yasası`nda bayrak üzerinde kullanılacak, kırmızı, mavi ve turuncunun tonları belirtilmediği için bayrağın iki farklı versiyonu vardır. En yaygın olanı daha parlak renkler içerirken, daha az yaygın olan öbür bayrağın sahip olduğu renkler daha sönük ve mattır. Aşağıdaki tabloda her iki bayrak içinde kullanılan RGB değerleri verilmiştir.
Tarih
Örneğine ilk rastlanan Ermenistan bayrağı ile bugünkü bayrak arasında herhangi bir benzerlik yoktur. Ermenistan`ı geçmişte temsil etmiş bayraklar genelde kartal, ejder başları ya da tanrıları temsil eden gizemli simgelerden oluşmuşdur. Eski Ermenistam bayrakları savaşlarda sopalara bağlanır ve orduya en önde eşlik ederdi. Hıristiyanlık`ın Ermenistan kültüründe yayılması ile çok tanrılı inançtan sıyrılan her hanedan da kendine yeni bayraklar oluşturdu. Bunlardan ilki o dönemin hanedanı Artaksiad`ı temsil eden, kırmızı zemin üzerinde ortada bir çiçek ve çiçeğin iki yanında birbirlerine bakan iki kartaldan oluşan bayraktı.
19. yüzyıl
Ermenistan`ın yıkılıp Osmanlı Devleti ve Pers İmparatorluğu arasında bölüşülmesinden sonra Ermenistan için bayrak kavramı bir süreliğine duraksama gösterdi. Fakat 1885 yılında hayatını kaybetmiş olan Fransız yazar Victor Hugo`nun cenazesine Ermenistan`ı temsilen katılmak isteyen Paris Ermeni Öğrenciler Vakfı görevlileri, dönemin Paris Ermeni Katolik Kilisesi rahibi evont Alişan Baba`ya danıştılar. Ve vont bugünkü Ermenistan bayrağına şekil olarak oldukça benzeyen fakat renk bakımından bugünkü Bulgaristan bayrağının ters çevirlmiş halini andıran bir bayrak hazırladı. Yaptığı açıklamada bayrağın en üstünde bulunan kırmızı yatay şeridin Paskalya`nın Kırmızı Pazar`ını, yeşil şeridin, Yeşil Pazar`ı temsil ettiğini beyazın ise kombinasyonu tamamlamak için seçildiğini belirtti. http://www.armenianheritage.com/hiflag.htm Bu bayrağın ardından Alişan bir bayrak daha hazırladı. Günümüzde Milliyetçi Ermenistan bayrağı olarak bilinen bu bayrak bir öncekinden farklı olarak, Fransa bayrağının şeklinde, üç dikey çizgiden oluşan, soldan sağa, kırmızı, yeşil ve mavi renkliydi. Bu renklerin sırası Hıristiyanlık inancına göre Hz. Nuh`un Ararat`a ayak bastığı andan itibaren sırası ile görmüş olduğu iç renk olmasıdır.
Demokratik Kafkas Federal Cumhuriyeti dönemi (DKFC)
Ruslar ile Persler arasında yapılan son savaşta, 1828`de, Ermenistan, Rus İmparatorluğu topraklarına katıldı ve o tarihten sonra da Rusya Ermenistanı olarak anılmaya başladı. Rus İmparatorluğu yıkıldığı zaman bağımsızlığını ilan ederek kendi isteği ile Azerbaycan ve Gürcistan`ın birleşerek kurduğu, oldukça kısa ömürlü bir devlet olan Demokratik Kafkas Federal Cumhuriyeti bünyesi içine girdi. Ermenistan`ın da birliğe girmesinin ardından bir yıl kadar bile ayakta duramayan devlet dağıldı, bu kadar erken çözülme olduğu için henüz üç devleti de temsil eden bir bayrak yoktu. Fakat bazı tarihçiler bugünkü Almanya bayrağına oldukça benzeyen, üç renkli bayrağı Kafkas Federal Cumhuriyeti`nin bayrağı sayarlar. Alman Bayrağı ile aynı şekil ve renklere sahip olan bu bayrağın tek farkı renk sırasının farklı olmasıydı. Kafkas Cumhuriyeti, 26 Mayıs 1918 tarihinde Gürcistan`ın ``Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti`` adıyla bağımsızlığını ilan edip birlikten ayrılmasını müteakiben, Azerbaycan`ın ``Demokratik Azerbaycan Cumhuriyeti``, Ermenistan`ın da ``Demokratik Ermenistan Cumhuriyeti`` olarak birlikten çekilmesi ile dağılmıştır.
Demokratik Ermenistan Cumhuriyeti
1918`de Demokratik Ermenistan Cumhuriyeti`nin kurulması üzerine, bağımsız Ermeni parlementosu bugünkü Ermenistan bayrağını kabul etti. İlk seçilen renkler kırmızı, mavi ve sarı olmasına karşın renklerin ahengi için sarı derhal turuncuya çevrildi. Oranı 2:3 olan bayrak 24 Ağustos 1990 tarihinde diğer özellikleri korunarak 1:3 haline getirildi.
Sovyetler öncesi Ermenistan ve Kafkas SSCB dönemi
29 Kasım 1920 tarihinde Bolşevikler Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini ilan ettiler. Bunun ardından yeni bir bayrak hazırlandı ve 2 Şubat 1922`de de anayasada belirtildi. Fakat bu bayrak sadece bir ay geçerliliğini korudu. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti`nin, Sovyet Rusya egemenliği altında Azerbaycan ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri ile 30 Aralık 1922`de birleşerek tekrar Federal Kafkas Cumhuriyeti`ni kurması ile bayraktan vazgeçildi ve Sovyet Rusya`nın dört alt cumhuriyetinden biri olan Kafkas Sovyet Federal Sosyalist Cumhuriyeti`ne yeni bir bayrak uyarlandı. Bu bayrak kırmızı zemin üzerine sol üst köşede bir yıldız içinde Komünizm`in simgesi olan iç içe geçmiş bir orak ve çekiç ile yıldızın alt kısmına dairesel açıyla, Rusça San-Serif yazı stilinde devletin resmi adı olan ``Zakavkazskaya Sovetskaya Federativnaya Sosialistiheskaya Respublika``nın kısaltması olarak Ğ— Ğ¡ Ф Ğ¡ Ğ harfleri vardı. http://www.hrono.ru/heraldicum/flagi/armenia/assr.htm 1936 yılında federal cumhuriyetin Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak üç bölgeye bölünmesi nedeni ile bayrak yürürlükten kalktı.
Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Federal devlet dağıldıktan sonra Sovyet Rusya egemenliği altında bu sefer Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adı altında kurulan Ermeni devleti 1936 yılında ilk keaz bayrağını açıkladı. Sovyetler Birliği`nin bayrağın oldukça benzeyen bu bayrağın sol üst köşesinde yıldız ile çekiç-orak simgesi, onun altında Ermenice San-Serif yazı stilinde Ermenice Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti demek olan ``Haygagan Horhurtayin Sodzialistakan Hanrabedutyun``un baş harfleri olan H H S H bulunan bayrak, devletin ana dilinin batı Ermeni şiveşinden, doğuya geçirilmesi nedeni ile devlet adının da ``Hayastani Sovetakan Sotsialistikakan Respublika`` olarak değişmesinden dolayı bir kez daha değişime uğradı. 1952 yılında tasarlanan bu bayrakta harfler tamamen kaldırıldı ve onların yerine mavi bir çizgi eklendi. Bu bayrak Sovyetler Birliği`nden bağımsızlık alınana kadar geçerli kaldı. Bağımsızlık alındıktan sonra SSCB`ye girmeden önce kabul edilmiş olan kırmızı - mavi - turuncu renkli, bugün hala kullanımda olan bayrak kabul edildi.
Bayrağın kullanımı
Ermenistan bayrak yasaları milli bayrağın aşağıdaki ortamalarda daimi olarak bulunmasını taahhüt eder;
- ``Devlet daireleri``
- ``Ermenistan Cumhurbaşkanlığı Köşkü``
- ``Ermenistan Millet Meclisi``
- ``Ermenistan Anayasa Mahkemesi``
- ``Ermenistan`ı temsil eden kurumlar.``
Kanunlara göre yerden en az 2.5 metre yüksekte bulundurmak suretiyle, normal kişiler de Ermenistan bayrağını evlerinde sergileyebilirler. Rengi solmuş, kararmış, yırtılmış bayrakların kullanılması yasaktır.
Ulusal günler
Ermenistan`da bayrakların günlük olarak her ortamda asılması teşvik edilir. Fakat aşağıdaki günlerde bayrak kullanımı yasal bakımdan gereklidir.
- 1 Ocak - 2 Ocak : Yıl başı
- 6 Ocak : Noel
- 8 Mart : Dünya Kadınlar Günü
- 7 Nisan : Annelik ve Güzellik Günü
- 24 Nisan : (``Ermenilerce iddia edilen``) Ermeni Soykırımını Anma Günü
- 1 Mayıs : İşçi Bayramı
- 9 Mayıs : Zafer ve Barış Günü
- 28 Mayıs : İlk Ermenistan Cumhuriyeti`nin ilanı
- 5 Temmuz : Anayasa Günü
- 21 Eylül : Bağımszılık Günü
- 7 Aralık : Leninakan Depremini Anma Günü
Bayrağın kültüre etkisi
Kendi içinde bağımsızlığını ilan etmiş olan Dağlık Karabağ, 2 Haziran 1992 tarihinde Ermenistan`ın bugün kullanımda bulunan üç renkli bayrağı üzerine, bakanın sol yanında kalacak şekilde, beş basamaklı, bayrağın mavi şeridinde birleşen, halı deseni şeklinde bir figür eklenmiş olan kendi bayrağını oluşturdu. http://www.nkr.am/eng/gov/atributy.html Bu oluşum, Ermenilerin Dağlık Karabağ`a vermiş olduğu adın, Arsah`ın Ermenistan`dan bugünkü ayrılığını ve bir gün anayurda (Ermenistan) bağlanması umudunu temsil eder. http://www.crwflags.com/fotw/flags/az-artsa.html Bayrağın oranı, Ermenistan bayrağında olduğu gibi 1:2`dir. http://www.nkr.am/eng/gov/atributy.html
Dağlık Karabağ ve Ermenistan bayrağı aynı zamanda spor müsabakalarında birleşik Ermenistan`ı temsil eden bir bayrağa da esin kaynağı olmuştur. Açık mavi zemin üzerine Olimpiyat Halkaları`ndan esinlenerek oluşturulmuş 6 iç içe geçmiş mavi ve kırmızı renklerde çember bulunur ve turuncu renkli altıncı çemer diğer halkalara bağlıdır. Bu halkaların üzerinde Ermenistan`ın bayrağının renklerinde bir alev tasviri bulunur. http://www.crwflags.com/fotw/flags/[email protected]
Bayrak ile ilgili sözler Ermenistan`ın ulusal marşı Mer Hayrenik`de de geçer. Marşın ikinci ve üçüncü dizeleri tamamen bayrak ile ilgilidir;
...
``İşte kardeş bir bayrak sana;`` ``Ellerim ile yaptığım!`` ``Gecelerce uyumadan,`` ``Gözyaşlarım ile yıkadığım!``
``Bak şuna işte üç renk!`` ``Bu bizim ulu simgemiz``. ``Bayrağımız düşmana karşı parıldasın,`` ``Ermenistan her daim muzaffer olsun!``
Ayrıca bakınız
Linkler
- Flag of Armenia (İngilizce)
- The Evolution of the Armenian Flag (İngilizce)
- ru Flags of Armenia
- Armenica.org (İngilizce)
