Bios; (Basic Input-Output System) (Basit ya da Temel Giriş-Çıkış Sistemi). Eprom adı verilen bir yonga üzerinde Rom Bellek (Read Only Memory, tr: Salt Okunur Bellek) biçiminde yer alan bir tür yazılımdır. Bilgisayar açıldığı anda işlemciye tüm diğer donanımları sırasıyla tanıtır. Donanımların temel iletişim protokollerini belirler. İşletim sisteminin başlangıç öğelerinin Herhangi bir sürücüden (H.d.d,CD-ROM vb.) yüklenmesini sağlar. İşletim sistemi çalışırken donanım ve işletim sistemi arasındaki ilişkileri düzenler.
Çalışması
Basic input output system (temel giriş çıkış sistemi)nin kısaltması olarak okunan BİOS, işletim sistemiyle donanım arasındaki bütün bağımsız sürücü programlarını yönetir. Donanım üreticileri verir sürücüleri, her işletim sistemine özgü olarak. İşletim sistemleri farklı yapılardaki PC`lerde çalışabilir (Windows Mac`te, Mac Windowsta), ancak farklı donanımları işletim sistemine tanıtan BİOS`tur. Bellekte çalışan bir arabirimdir ki, işletim sistemi ile donanım arasındaki, sürücüler toplamını içeren yazılımdır. Bir kısmı ROM denilen bellek çiplerine yüklüdür. Bios`un üç kaynağı vardır: 1. Anakarttaki ROM (read only memory: salt okunur bellek) çipi: klavye, disket sürücü, sabit sürücü, seri port ve paralel portların sürücüleri), 2.Adaptör kartındaki ROM, 3.Diskten yüklenen sürücüler.Anakarttaki BİOS sistemi çalıştıran ilk sürücü yazılımıdır.BİOS bütün sürücüleri içermez, birçok ek kart takıldığında bunların içindeki ROM`un kodunu okuyarak işletim sistemi açılmadan önce sürücüyü yükler. BİOS`la CMOS (complementary metal oxide semiconductor) RAM karıştırılmamalıdır. (1) Anakart biosu bir çipte sabittir. CMOS RAM denilen ve pille çalışan ve anakartta ayrıca bulunan RTC/NVRAM (gerçek zamanlısaat/kalıcı bellek: REAL TİME CLOCK/NONVOLATİLE MEMORY) sayısal bir saat çipidir.
Bios setup`a girmek için PC`yi açtıktan sonra ekranda ilk görünen ve belleği saydıran ve BİOS bilgisini görüntüleyen ekrandayken F takımından bir tuşa basıldığında bios setup`a girilir. Burada fabrika ayarları önceden kuruludur, bu ayarlar değiştirilirse, değişiklik CMOS RAM`a işlenir ve her açılışta bios bu bilgileri okuyarak açılışı yönlendirir. BİOS şu işlevlere sahiptir:
Yazılım Üreticileri
- Phoenix Technologies
- Award Software (1998`de Phoenix bünyesine katılmıştır.)
- Insyde Software
- Micro Id research (MRBIOS)
- General Software
- Ami (American Megatrends)
Dipnotları
1 Mueller: 2001, s. 327 vd. 2 Mueller, a.g.e. 3 Mueller, a.g.e., s. 339
Kaynaklar
Scott Mueller, ``Herkes İçin PC Donanım Bakım Kılavuzu``, Çev. Mehmet Çömlekçi, Alfa Y., İst. 2001.