Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Bekirağa Bölüğü

Kısaca: Bekirağa Bölüğü, Beyazıt'ta Osmanlı döneminde harbiye nezareti olan bugünkü İstanbul Üniversitesi merkez binasının avlusunda yer almış askeri tutukevi. II. ...devamı ☟

Bekirağa Bölüğü, Beyazıt'ta Osmanlı döneminde harbiye nezareti olan bugünkü İstanbul Üniversitesi merkez binasının avlusunda yer almış askeri tutukevi. İstibdat,

II. Meşrutiyet

 ve Mütareke dönemlerinde siyasi suçluların kapatıldığı tutukevi adını, ilk müdürü olan Binbaşı Bekir Ağa'dan almıştır. Beyazıt'ta Harbiye Nezareti'nin (bugün İstanbul Üniversitesi merkez binası) kuzeydoğusunda yer almaktaydı. Bekirağa Bölüğü, kötü ününü her dönemde muhaliflerin kapatıldığı bir hapishane olarak kazanmıştı. 1870-1922 arasında, yaklaşık yarım yüzyıl boyunca İstanbul'un korku uyandıran tutukeviydi. Resmi adı İstanbul Muhafızlığı Dairesi iken halk arasında ve basında Bekirağa Bölüğü olarak ünlenmişti. Yalnızca siyasi ve askeri tutuklulara mahsus olan Bekirağa Bölüğü, Türkiye'de 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında, dönemin basın ve aydın çevrelerini etkilemiştir. İstibdat dönemi Ana madde: İstibdat Dönemi Bekirağa Bölüğü, Harbiye Nezareti'ne (1908'e değin Bab-ı Seraskeri) bağlıydı. Beyazıt'ta Harbiye Nezareti'nin arkasındaki iki katlı kagir bina, daha önce Hassa Ordusu komutanlık makamı ile bazı askeri daireler ve inzibat bölüğü koğuşunu kapsıyordu. Burasının bir tutukevine dönüştürülmesi yaklaşık 1870'te, Abdülaziz'in (hd 1861-1876) son yıllarındadır.

II. Meşrutiyet

 (1908) öncesinde yöneticisi olan Bekir Ağa'nın adıyla anılan Bekirağa bölüğü,

İstibdat dönemi

nin simgelerinden biri olarak ün kazandı. Tutukevi ilk yıllarında, II. Abdülhamid'in koruduğu ve binbaşılığa yükselttiği, okur-yazar olmayan subaylardan olan Bekir Ağa'nın (1817-87) yönetimindeydi ve komutasındaki özel bir zaptiye bölüğünce korunuyordu. Bekir Ağa'nın başında bulunduğu yıllarda burası azılı asker kaçaklarından suçlu görülen müşirlere kadar ordu mensuplarının, gazetecilerin, aydınların ve bürokratların kapatıldığı bir yerdi. Bekir Ağa'nın yönetime muhalif olanlara burada işkence ettiği kuşkusuzsa da bu konudaki yaygın söylentiler belgelendirilememiştir. Daha sonra Bekir Ağa'nın yerini alan Salim Bey de işkence yaptığı kişilerin ayak tırnaklarını söktüğü için Tırnakçı Salim diye adlandırılmıştır. II. Meşrutiyet Ana madde:

II. Meşrutiyet

II. Meşrutiyet

ilan edilince (1908) buradaki çok sayıda tutuklu serbest bırakıldı. Ama bu kez de İttihat ve Terakki Fırkası karşıtları Bekirağa Bölüğü'ne kapatılmaya başladı. Mütareke dönemi Ana madde: Mütareke Dönemi Hapishanenin en karanlık günleri ise mütareke dönemidir. Bu dönemde İttihat ve Terakki Fırkası'nın iktidardan düşmesi (1918) ile bu parti mensupları ve ileri gelenleri, kimi eski nazırlar ve savaş sanıkları Malta'ya sürgüne gönderilmeden önce bir süre bu cezaevinde tutuklu kaldı. İttihatçıların yanı sıra Kuvay-ı Milliyeciler, Ermeni tehciri ile suçlananlar ve ülkeyi savaşa sürükledikleri iddia edilenler yakalanıp buraya kapatılmışlardı. Bunlar arasında, eski sadrazam Said Halim Paşa, eski şeyhülislamlardan Musa Kazım Efendi ve Hayri Efendi, Meclis-i Mebusan eski reisi Halil Menteşe, Ayan Meclisi eski reisi Rıfat, eski hariciye nazırı Ahmed Nesimi, Adliye Nazırı İbrahim, Maarif Nazırı Şükrü, mebuslardan Hüseyin Cahit Yalçın, Mithat Şükrü Bleda, Ahmet Ağaoğlu, Süleyman Nasyonel Sosyalistf, İsmail Canbulat, Salah Cimcoz, Kara Kemal, Emanuel Karasu, Hasan Fehmi, Celal Nuri İleri, Mehmet Emin Yurdakul, Yunus Nadi vb de vardı. Diyarbakır valisi Dr. Reşid Bey'in burada tutuklu iken 25 Ocak 1919 günü kaçışı geniş yankılar uyandırmıştı. Onun kaçışı, başka birçok insanın tutuklanıp Bekirağa Bölüğü'ne getirilmesine neden olmuştu. Anadolu'ya hareket etmeden önce Mustafa Kemal'in, burada tutuklu olan arkadaşı Ali Fethi Bey'i ziyaret ettiği de (Mayıs 1919) bilinmektedir. Bundan birkaç gün sonra ise İşgal Kuvvetleri, Bekirağa Bölüğü'ndeki tutukluları Malta Adası'na sürgüne göndermişlerdi. Ermeni tehciri sanıklarından idam cezasına mahkum edilen Boğazlıyan kaymakamı Kemaleddin Bey'in cezası Bekirağa Bölüğü'nün karşısındaki darağacında infaz edildi.

Mütareke dönemi

nde (1919-1922) buradaki siyasi tutuklular Malta'ya sürgüne gönderilirken bu kez aynı yerde İstanbul'u işgal eden güçlere karşı direnenler ve sakıncalı görünenler tutuklanmışlardır. 1922'den sonra boşaltılan harap durumdaki bina, Seraskerlik Dairesi ile birlikte İstanbul Üniversitesi'ne verildi. Bina uzun süre Tıp Fakültesi tarafından kullanılmış, İstanbul Tıp Fakültesi kliniklerinin yeni binalarına geçmeleriyle boşalınca İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin 1979 yılında kuruluşu sırasında onarım ve değişiklikler yapılarak bu fakülteye tahsis edilmiştir. Ayrıca * İstibdat Dönemi *

II. Meşrutiyet

 * İstanbul'un İşgali * İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi

Kaynaklar

* Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 2, s. 126-129 (T.C. Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı 1994, ISBN 975-7306-02-9) * Büyük Larousse, 3. Cilt, s. 1460 * Ana Britannica, Cilt 5, s. 69 (1994)

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
3 yıl önce

yılından itibaren İstanbul Üniversitesi Merkez Kampüsü içinde bulunan Bekirağa Bölüğü adıyla tanınan yapı içinde hizmet verdi. Mezunlarının kamu sınavlarına...
Mehmet Alim Çınar
7 yıl önce

Hükümeti'nin emriyle tutuklanarak İstanbul'a gönderildi. Orada bir süre Bekirağa Bölüğü'nde tutuklu kaldı. Divan-ı Harp'te yargılandı. Beraati üzerine serbest...

Mehmet Alim Çınar, 1861, 1920, 1923, 23 Nisan, 30 Aralık, Ankara, Bünyan, Kayseri, Kuvayı Milliye, Kıbrıs
Ahmet Esat Uras
7 yıl önce

başkanlık yapmıştır. Mondros Mütarekesi'nden sonra tutuklanmış ve Bekirağa Bölüğüne hapsedilmiştir. Beş ay tutuklu kaldıktan sonra Şura-yı Devlet kararıyla...
Rahmi Arslan
3 yıl önce

1917'de İstanbul'a döndü ve savaşın bitmesinin ardından tutuklanarak Bekirağa Bölüğü'ne konuldu. İstanbul'un İngilizler tarafından işgal edilmesinden sonra...

Rahmi Arslan, Evrenosoğlu Rahmi Arslan, 1874, 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı, 1947, Abdurrahman Nurettin Paşa, Ahmet Rasim Paşa, Ahmet Reşit Rey, Ahmet Şefik Mithat Paşa, Ali Paşa, Aydın (il)
Şükrü Kaya
3 yıl önce

Mücadele için yaptığı çalışmalar yüzünden tutuklanarak İstanbul'daki Bekirağa Bölüğü'ne gönderildi. İstanbul'un işgalinden sonra Malta'ya sürüldü. Malta'dan...

Şükrü Kaya, 11 Kasım, 1908, 1923, 1924, 1925, 1927, 1930, 1931, 1935, 1937
Mehmet Sabri Toprak
3 yıl önce

esirler arasında bulunan Mehmet Sabri Bey, 28 Mayıs 1919 günü İstanbul Bekirağa Bölüğü ceza evinden alınıp 2 Haziran 1919 günü Malta’ya bırakılan 41 kişi...
Rıfat Yüce
7 yıl önce

anlamıştı. Bir süre sonra uydurma bir suç isnat edildi tutuklanarak, önce Bekirağa Bölüğü'ne ve daha sonra da Malta'ya sürüldü. Rıfat Yüce İngilizler tarafından...
Gaspare Fossati
3 yıl önce

Hastanesi” (yapı daha sonra kışla ve tutuk evi olarak kullanıldı; “Bekirağa Bölüğü” olarak tanındı; günümüzde İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi...