Çölyak Hastalığı

Kısaca: Çölyak hastalığı (ya da Gluten Entropatisi, İngilizce: Celiac Disease); bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim hastalığıdır. ...devamı ☟

Çölyak hastalığı (ya da Gluten Entropatisi, İngilizce: Celiac Disease); bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim hastalığıdır.

Çölyak hastası olan kişiler buğdayda arpada çavdarda ve yulafta bulunan ve gluten olarak adlandırılan bir proteine tahammül edememektedir.

Çölyaklı hastalar gluten içeren yiyecekler yediklerinde, onların bağışıklık sistemleri bunu ince bağırsaklara zarar vererek yanıtlar. Özellikle çok küçük ve parmak şekline benzeyen villus olarak adlandırılan ince bağırsaktaki emilimi sağlayan yapılar kaybolur(düzleşir ve görevini yapamaz hale gelir.)

Yiyeceklerdeki besinler bu villuslardan geçerek kan dolaşımı içine emilirler. Villuslar olmadan kişi; her ne kadar yiyecek yerse yesin; beslenemez.

Vücudun kendi bağışıklık sistemine zarar vermesinden dolayı çölyak hastalığının oto-immün sistem rahatsızlığı olarak düşünülmektedir. Bununla birlikte, yiyeceklerin emilememesinden dolayı sindirim rahatsızlığı olarak da sınıflandırılabilmektedir.

Hastalık ayrıca gluten entropatisi, celiac disease, celiac sprue, nontropical sprue ve gluten sensitive entropathy olarak da bilinmektedir.

Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır,yani ailevi kalıtım söz konusudur. Bazen hastalık bir ameliyat, çocuk doğumu, hamilelik, viral enfeksiyon ya da şiddetli duygusal stresten sonra tetiklenebildigi gibi ilk seferde de aktif olabilir. Hastalık yaşamının her hangi bölümünde ortaya çıkabilmektedir. Çölyak kimi kişilerde çocukluk, kimilerinde ergenlik, kimilerinde ise orta yaş grubunda ortaya çıkabilmektedir.

Linkler

http://www.colyak.org.tr/

Ek bilgi

Çölyak nedir? Çölyak, genetik kökenli bir ince bağırsak alerjisi. Bu alerji buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi tahıllarda bulunan ve günümüzde pek çok gıdada (bisküvi, reçel gibi) kıvam verici madde olarak kullanılan, gluten adlı proteine karşı ince bağırsağın ömür boyu süren bir hassasiyet göstermesinden kaynaklanıyor. Prof. Dr. Çokuğraş, çölyak hastalığını: "Yediğimiz her yiyecek yemek borusundan mideye, mideden ince bağırsağa, oradan da kalın bağırsağa gider. Midede hazmedildikten sonra sağlığımız için gerekli olan tüm besin maddeleri ince bağırsakta bulunan villus çıkıntıları sayesinde emilerek kana karışır. Villuslar olmadan vücut hiçbir besin maddesini ememez. Çölyak hastalarında gluten maddesi villusları yok ettiği için vücut gerekli olan besin maddelerini alamaz. Bu durumda bağışıklık sistemi bozulur ve çölyak hastalığı ortaya çıkar." şeklinde açıklıyor. Belirtileri neler? Çölyak, çocukluk, ergenlik veya yetişkin yaşlarda görülebiliyor. Bebeklik çağında glutenli yiyecekler yenilmeye başladıktan sonra kusma, ishal, karın şişkinliği, iştahsızlık, huysuzluk, kilo alamama, büyümede gerilik ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkıyor. Bazen hamilelik veya bir ameliyat sonrası, viral enfeksiyon ya da şiddetli duygusal stres sonucunda ortaya çıkarak kişiye göre değişik belirtiler verebiliyor. Nedeni bilinmeyen ve ağızdan alınan demir takviyesiyle düzelmeyen kansızlık, şiddetli ishal ve karın ağrısı, sinirlilik, bir türlü geçmeyen gastrit benzeri şişkinlik, kısırlık, sık düşük yapma eğilimi, kemik ve eklem ağrıları, kollarda ve bacaklarda uyuşma, geçmeyen ağız içi yaraları gibi. Teşhisi Teşhisi en zor olan hastalıklardan biri, çölyak. Çünkü hastalığın belirtileri diğer hastalıkların belirtileriyle aynı olabiliyor. Böylece başka hastalıklarla karıştırılabiliyor. Kesin tanı için özel kan tahlilleri (AGA ve EMA) ve deneyimli bir gastroenterolog tarafından ince bağırsak biyopsisi yapılmalı. Biyopsi için üniversite hastanelerinin gastroenteroloji kliniklerine başvurmak gerekiyor. Genetik bir hastalık olduğu için ailesinde çölyak vakası olanların şikayeti olmasa da mutlaka doktora başvurmaları ve gerekli kontrolleri yaptırmaları gerekiyor. Tedavisi Tanı konulduktan sonraki aşamada uyulması gereken tek tedavi yöntemi ömür boyu glutensiz diyet uygulamak. Diyet uygulanmaya başladıktan kısa bir süre sonra villuslar hiç zarar görmemiş gibi çalışmaya devam ediyor ve şikayetler ortadan kalkıyor. Bu nedenle glutenli gıdaları kesinlikle tüketmemek gerekiyor.

Gluten'e hayır! Onlar yaşıtları gibi sağlıklı birer çocuk. Okula gidiyor, yürüyor ve koşuyorlar. Ancak onların arkadaşlarından farklı bir yanı var, gluten içeren gıdaları yiyemiyorlar. Bu durumda annelere büyük görevler düşüyor. Bilinçli anne, glutensiz beslenme alışkanlığını çocuklarına benimsetip onların bunu bir yaşam biçimi haline getirmelerini sağlamalı ve sosyal yaşamdan geri kalmamaları için yol gösterici olmalı. Çölyaklı çocukların dışarıda satılan gıdalara özenmelerini önlemek için bu gıdaları evde hazırlamal ÖNEMLİ NOKTALAR
  • Ekmeksiz bir hayat kolay değil. Toplumun beslenme alışkanlıklarının ötesinde zor bir yaşam biçimi. Çölyak hastası, restoran, pastane ve kafelerde yemek yiyemez. Yediği her gıdayı sorgulamak ve çoğu kez katıldığı davetlere, özel yiyeceklerini beraberinde götürmek zorunda. Hayatını kabusa çeviren tüm damak sınırlamalarına rağmen sosyal yaşamını kolaylaştırıcı önlemleri almalıdır. İlk adım, glutensiz ama sağlıklı bir beslenme alışkanlığı olmalı ve bunu bir yaşam biçimi haline getirmelidir.
  • Sınırlamalara rağmen iyi düzenlenmiş bir diyetle hem çok çeşitli gıdaları yiyebilir hem de günlük ihtiyacı olan tüm besinsel değerleri alabilir.
  • Buğday, arpa, yulaf ve çavdar yerine pirinç, patates, nohut, mercimek, kestane, soya, fasulye, fındık gibi besinleri ve bu besinlerden elde edilen un ve nişastaları tercih etmeliler. Kuruyemişleri özellikle de ceviz, fındık, incir ve kuru üzümü sofradan eksik etmemeli.
  • Gluten, gıda sanayinde kıvam verici, koyulaştırıcı ve yapıştırıcı katkı maddesi olarak kullanılıyor. Bu nedenle etiketinde 'glutensiz' ibaresi olan tüm gıdaları çölyak hastaları yiyebilir. Kullanılan gıdalarda gluteni araştırmak çölyak hastaları için doğal bir alışkanlık haline gelmeli.
  • Karaağaç ve kavunağacı bitkisinin çayları yararlı olabilir. 1 tutam bitki sıcak suda 5 dakika bekletilip süzülür. Balla tatlandırılıp sıcak veya ılık olarak günde 1-2 fincan içilebilir.




  • Dışarıda özendikleri poğaça, ekmek, bisküvi gibi yiyecekleri evde kendileri uygun malzemelerle hazırlayabilirler. Örneğin; beşamel ya da et sosları nişasta veya mısır unu ile koyulaştırılabilir. İstanbul Halk Ekmek'in ürettiği ve halk ekmek büfelerinde satışa sunduğu 'Özel diyet nişasta ekmeği' ekmek yerine geçebilir. Piyasada satılan glutensiz ürünlerle değişik tatlılar hazırlanabilir.
  • Tıpkı beslenme gibi yaşam tarzı da düzenli olmalı. Yeterli uyuyup bol bol egzersiz yapmalılar.
  • Dengeli bir beslenme alışkanlığını izlerken doktora danışarak vitamin ve mineral (özellikle demir) içerikli takviye almalılar.
Dİyet düzenlİ yapIlmazsa Gluten, çölyak hastaları için öldürücü bir zehirdir. Sürekli diyet uygulandığı halde arada bir glutenli gıdaları tüketmek çölyaklılar için vahim sonuçlar doğurabiliyor. Örneğin, arada yapılan kaçamaklar bağırsak kanseri, yutak kanseri, ağız içi tümörler, osteoporoz, diyabet, şizofreni, küçük çocuklarda büyüme geriliği gibi hastalıklara neden olabiliyor. Ancak bağırsakları aşırı derecede zarar görmüş bazı çölyak vakalarında sürekli glutensiz diyet iyileşme için yeterli olmayabiliyor. Bu durumda bağırsaklar çalışamadığı için vücut için gerekli besinler damar yoluyla veriliyor. Yani, ilaç tedavisi uygulanıyor. Çölyakla Yaşam Derneği'nden alışveriş cep kitabı Uzman doktorlar danışmanlığında çölyaklı hastalar tarafından kurulan Çölyakla Yaşam Derneği?nin Başkanı Oya Özden, derneğin amacının hastalığa yönelik toplumsal bilinci artırmak ve Türkiye'nin dört bir yanındaki çölyaklılar arasındaki dayanışmayı güçlendirmek olduğunu belirtiyor. "Hasta sayısında gözle görülür bir artış olduğu halde bunlara yönelik un, ekmek, makarna gibi temel gıdalar maalesef ülkemizde üretilmiyor. Oysa ki batıda çölyak hastaları için özel üretilmiş un, ekmek, makarna, kek, gofret ve bisküvi gibi gıdalar marketlerde kolayca bulunabiliyor. Bu ürünler ülkemize getiriliyor ancak çok pahalı olduğu için herkes satın alamıyor. Çölyak hastalarının yaşam kalitesini artırmak ve sosyal yaşamlarının zenginleştirilmesi için gıda sektöründe "sosyal sorumluluk anlayışının" yerleşmesi gerekiyor.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Çölyak
7 yıl önce

Çölyak hastalığı (ya da Gluten Enteropatisi); bağırsaklardaki besin emilimini sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da...

Çölyak hastalığı, Biyopsi, Doktor, Ergenlik, Genetik, Gluten, Kansızlık, Villus, Çocukluk, Gastroenterolog, Enteropati
Pankreatin
3 yıl önce

yetersizliğiyle karakterize hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Buna ilaveten besin alerjileri, çölyak hastalığı ve otoimmün hastalıklar, kanser ve kilo kaybı...

Asemptomatik
3 yıl önce

Chloromas (Myeloid sarcoma) Chronic myelogenous leukemia Çölyak hastalığı Koroner arter hastalığı Diabetik retinopati Glioblastoma multiforme (bazen) Glucose-6-phosphate...

Bağırsak
3 yıl önce

duyar. Çölyak hastalığı kötü emilimin yaygın bir şeklidir. Crohn hastalığı ve ülseratif kolit bağırsakları etkileyen otoimmün hastalıklardandır. Crohn...

Megaloblastik anemi
3 yıl önce

emilim (intestinal malabsorpsiyon - enterit yani bağırsak iltihabı, çölyak hastalığı vb. sebeplerden olabilir) Balık tenyası (Diphyllobothrium Latum) enfestasyonu...

Megaloblastik anemi, Anemi, B12 vitamini, Enfestasyon, Eritrosit, Folik asit, ICD-10, Karaciğer, Kemik iliği, Kronik, Çölyak hastalığı
Glutensiz ve kazeinsiz diyet
3 yıl önce

proteinlerin sindirimi için gerekli enzimlerin eksikliği söz konusu iken, çölyak hastalığında emilimi engelleyen iltihaplar oluşur. Otistlerde gluten sindirimi...

Malt
3 yıl önce

fırınlanabilir. Maltlanmış arpa veya buğday, yüksek gluten oranından dolayı, çölyak hastalığı olanlar tarafından tüketilmemelidir, bu durum alerjik reaksiyon yaratacaktır...

Malt, Arpa, Enzim, Gluten, Maltoz, Nişasta, Sirke, Viski, Çölyak hastalığı, Şeker, Filizlenme
Glüten
7 yıl önce

edilmektedir. Kullanımının sınırlı veya kontrollu olması gerekliliği Çölyak hastalığının bu protein grubuna karşı hassasiyetinden kaynaklanmaktadır. Batı...