Türkçe Bilgi: Çingene Baron

Çingene Baron |Orjinalbaşlık =Der Zigeunerbaron |orijinaldil =Almanca |Müzik =Johann Strauss II |Libretto = Ignaz Schnitzer |image = Çingene Baron opereti temsili için Fransızca afiş |prömiyer = 24 Ekim, 1885 |ilkgösterilenyer =Theater an der Wien Viyana, Avusturya |Devlet Operasındaki ilk temsili: |perdesayısı =3 |oyuncular = *Kont Peter Homonay: Temeşvar eyaleti valisi, (bariton) *Conte Carnero, Kraliyet Komisyonu üyesi, tenor *Sí¡ndor Barinkay: Bir genç sürgün, tenor *Kí¡lmí¡n Zsupí¡n: Banat bölgesinde domuz yetiştirici bir çiftci, tenor buffo *Arsena: Kızı,

]) *Mirabella: Zsupí¡n'ın kızının mürebiyesi, mezzo-soprano *Ottokar: Oğlu (Tenorbuffo) *Czipra: Bir çingene kadın, mezzo-soprano *Saffi: Bir çingene kız, soprano *Pali, Bir çingene erkek, bariton *Viyana Belediye Reisi:Konuşma rolü *Seppl: Bir fenerci çocuk', konuşma rolü *Miksa: Bir kayıkcı, konuşma rolü *İství¡n: Zsupí¡n'in uşağı *Józsi, Ferkó, Mihí¡ly, Jí¡ncsi: çingeneler *Irma, Tercsi, Aranka, Katicza, Julcsa, Etelka, Jolí¡n, Ilka: Arsena'nin arkadaşları }} Çingene Baron (Almanca: Der Zigeunerbaron) Johann Strauss II tarafından Viyana opereti janrında hazırlanmış 3 perdelik bir operettir. Eserin liberettosu yazar Ignaz Schnitzer tarafından Macar yazarı Mor Jokai'in aynı adı taşıyan romanından uyarılarak yazılmıştır. Çingene Baron'un prömiyerinin sahnelenmesi 24 Ekim,1885 de Viyana'da Theater an der Wien'de yapılmıştır. Bestecinin hayatında ve sonradan bu operet bestelemiş olduğu Yarasa operasından sonra en popüler olarak dünya opera evlerinde oynanmıştır. Birçok müzik kritikleri Strauss'un bu eser için yazdığı müziğin ve orkestrasyonun ve işlenen konunun ayrıntıları nedenile bu eseri hafif konulu ve müzikli bir operet olmaktan ziyade bir komik opera hatta bir lirik opera olarak sınıflandırmaktadırlar. Eserin konusu sürgünden dönen bir toprak sahibi ile bir eski Turk Paşası'nın kızı olan ve gizli bir hazinenin gerçek sahibi olan ama bir çignene kızı olarak büyüyen kızın evlenmesini anlatır. Çok renkli olarak, doğru çıkan fallara bakan bir çingene kraliçesi, kendini beğenmiş zengin ve köy idarecesi olan bir domuz yetiricisi, kendini soylu gören bir domuz yetiştiricisini kızı, bir hazine arayıcısı, herşeyin hukuka uygun olmasını isteyen ama karısını yıllarca önce terk etmiş bir Kraliyet komisyonu üyesi, bir askeri eyalet valisi, büyük bir çingeneler grubu ve Hüsar süvarilerinden oluşan bir askerí birlik bu operette bulunmaktadır. Hazırlanışı Orijinal olarak liberetto yazarı Schnitzer ve Strauss bu eseri bir komik opera ve hatta lirik opera olarak düzenlemek istemekteydiler. Fakat sonradan, ortaya çıkarttıkları eseri bir operet olarak sunmayı tercih ettiler. Eserin müziksel gelişmesi önce hızlı ve kolay olmuştu, çünkü Strauss müziğin dayandığı Macar etkileri daha önceki eserleri için incelemiş ve kullanmıştı. Ornegin, daha önce bir polka olarak í‰ljen a Magyar ("Yaşasın Macarlar") op. 332 adlı eseri çok popüler olmuştu. Fakat 1883 sonbaharında Strauss'ın bu eser üzerindeki müziksel çalışmaları sağlık nedenleri dolayısıyla durdu. Strauss'a nikotin zehirlenmesi ve baygınlık nöbetleri dolayısıyla "Franzenbad" kaplıcalarında iyileşmek için kür yapması tavsiye edildi. Bundan sonra da Strauss sona bıraktığı I

I. Perde

ile ilgili besteleri hazırlamaktayken üçüncü karısı olan "Adele Strauss" hastalandı ve çift deniz havası kürü almak için Belçika'ya Ostend'e gittiler. Strauss ancak 1885 sonbaharında eserin bestelemesini ve orkestrasyonunu bitirebildi. Bu arada Strauss'un, daha önce çalışmalarından farklı stilde yeni yöntemler kullanmak istemesi Schitzer'in liberettoyu değiştirmesine neden de oldu. Roller Konu özeti :Mekan: Macaristan :Zaman: 18. yüzyıl }

I. Perde

} Bu perdenin mekani eski Osmanli impartorlugunda Banat bolgesindeki Temesvar Eyaletinde bulunan bir bataklikli nehir kenarinda kurulmus bir Macar koyudur. Uzakta tepe uzerinde bir terk edilmis bir kale bulunmaktadir. On planda ise icinde tek gosterisli bir bina bulunan fakir gorunuslu ufak bir koy bulunmaktadir. Bu koy icinde biraz yikik gorunuslu kulubede Czipra adinda bir yasli cingene kadin yasamaktadir. Yakinda nehirde calisan kayikcilarin soyledikleri sarkilar duyulmaktadir. Eli pek siki yasli ciftci Zsupan'in kizi Arsena'nin murebbiyesi olan Mirabella'nin oglu olan Ottokar bu koyun yakinlarinda bulunduguna inandigi Osmanli hazinesini aramak icin cukurlar kazmaktadir. Bu ugrasindan devamli olarak basarisizlikla karsilastikca sinirleri de devamli yipranmakta ve kizginligi artamaktadir. Czipra kulubesinin penceresine cikip onun gayretlerini alaya almaktadir. Haftalarca onu seyrettigini; ugraslarinin bir sonuc vermiyecegini ve diger cingeneler gibi daha "durust" islerle ugrassa cok daha iyi olacagini ona soyler. Eger bu hic meyva vermez abes isle ugrasmaya devam ederse, hic parasiz pulsuz kalip, evlenmeye talip oldugu guzel Arsena'nin hicbir zaman karisi olamiyacagini da sozlerine ekler. Yikik kalenin olmus olan sahibinin oglu oldugunu iddia eden Sandor Barinkay gelir. Yaninda miras islerini cozumlemesine yardimci olacagini umdugu, Kraliyet Komisyonu uyesi Conte Carnero bulunmaktadir. Carnero islerini biran once bitirmek istemektedir ve Czipra'yi bir bilgili tanik olarak cagirir. Bu arada Barinkay'a guzel Arsena hakkinda birkac laf da soyler. Zamanin bos gecmemesi icin Czipra herkesin falina bakmaktadir. Sandor Barinkay'in falina gore gelecekte ona saadet ve servet gorunmektedir. Kendine sadik bir kadin ile evlenecek ve karisi bir ruyasinda hazinenin nereye gizlendigini gorup ona bildirecektir. Carnero'nun fali ise kaybetmis oldugu bir hazineyi bulacagi hakkindadir; ama bu onu sasirtmistir cunku o boyle bir hazineye sahip oldugundan hic haberdar degildir. Zsupan gelir ve herkese kendisinin cok basarili bir domuz ureticisi oldugunu ve domuz sosisi ve sarabin kendisine zevk verdigini; guzel sanatlarin kendine hic tesiri olmadigini ilan eder. Barinkay'in mirasi hakkindaki iddialarinin gercek olduguna yemin etemeye hazirdir; ama onun kendisine iyi bir komsu olmasini istedigini de bildirir. Barinkay Zsupan'a kizini kendine evlendirmesi icin talepte bulunur ve bunu hakkinda fikirleri sorulmak uzere Arsena cagrilir. Fakat ilk gelen onun murebbiyesi Mirabella olur. Carnero ile karsilasinca Mirabella onun uzun zamandir izini kaybetmis oldugu kocasi oldugu anlasilir. Mirabella kocasinin Belgrat Savasi'nda olmus oldugunu sandigini aciklar. Boylece Czipra'nin falinin bir kismi hemen gerceklesmistir. Fakat Carnero bundan fazla hoslanmadigini gosterir ve karsilasma pek neseli olmaz. Arsena cok kapali giyinmis ve yuzune pece takmis olarak gelir. Koro kendini yeni gelin adayi olarak uygun sarkilarla karsilar. Ama Arsena bu mustakabel evlilikten pek memnun degildir; cunku Otokar'i sevmektedir. Barinkay ona resmen evlenme teklifi yapar. Fakat Arsena ceddinin bir aristokrat aileden gelmis oldugunu belirtir ve soylu olmayan biri ile evlenmesini caiz olmayacagini soyler. Zsupan ve digerleri Barinkay'a buna uygun bir care bulamazsa kizla evlenemiyecegini soylerler. Barinkay elim dusuncelere dalmistir ama birden bir cingene kizin Cingenelerin kendi arkadaslarina olan sadakatlerini oven bir sarki soyledigini isitir. Sarkiyi soyleyen Czipra'nin kizi Saffi'dir. Barinkay bu kizin esmer guzelligine birden vurulmustur ve kizla Czipra'nin bir yemek davetini kabul eder. Baskalarini gozetlediginden haberdar olmayan Ottokar Arsena ile gizlice bulusur; birbirlerine olan sonsuz asklarini tekrarlarlar ve Ottokar kiza bir madalyon hediye eder. Bu bulusmadan heberdar olan Barinkay yapmaciktan bunun kendini kizdirdigini belirtir. Cingeneler islerinden donerler ve Czipra onlara Barinkay'i yeni yerel koy-agasi olarak tanitir. Cingeneler de onun yeni Cingene Reisi olarak secerler. Bu nedenle bir Cingene Baronu oldugu kabul edilen Barinkay, Zsupan'a giderek artik bir asil unvanli oldugunu ve onun icin kizini kendine vermesine hicbir engel kalmadigini beyan eder. Zsupan bu cingene asillik rutbesinden pek etkilenmemistir. Saffi, Barinakay'i mirasini almasi dolayi kutlar. Her zaman firsatci olan Barinkay bundan faydalarak Safii ile evlenmeye hazir oldugunu aciklar ve bu Saffi'yi ve cingeneleri cok sevindirir. Olaylarin bu sekle donusu ise Zsupan ve Arsena'yi dariltmistir ve onlar bunun acisini cikarmak icin careler arama tehditinde bulunurlar. } I

I. Perde

} Yikik kalede safak zamani Czipra Barinkay'a Saffi'nin o gece bir ruya gordugunu ve bu ruyada gizli hazinenin kendine gosteildigini haber verir. Hemen hazineyi aramaya koyulurlar ve ruyada gosterildigi gibi yakinda bir kaya altinda sakli olan hazineyi bulurlar. Oradan ayrilmakta iken, cingeneler de gunluk islerine gitmektedirler. Zsupan gelir ve arabasinin camura saplandigini aciklar. Ise giden cigenelere bu arabayi camurdan cikarmak icin emir verir. Buna kizan cingeneler onun parasini ve saatini calarlar. Zsupan yardim istemek icin bagirmaya baslar. Carnero, Mirabella, Ottokar ve Arsen bagislarini duyup gelirler. Biraz sonra da cingene baron resmi giysilerini giymis olan Barinkay ile Saffi gelirler. Barinkay Saffi'yi karisi olarak herkese takdim eder. Ama Carnero nikah icin gerekli hukuk islemlerinin tam yapilmadigi fikrindedir. Fakat cift, yildizlarin kendilerine kilavuz oldugunu ve kuslarin da evliliklerinin sahitleri olduklarini aciklarlar. Ama bunlar kanuna hukukuga uyar seyler degildir ve ozellikle Mirabella ve Zsupan hukuk kaidelerine mutlaka uyulmasi geregi fikrinde anlasmaktadirlar. Tam bu sirada Ottokar gelir; kayanin arkasindaki hazineden Barinkay'in alip goturmedigi birkac altin sikkeyi bulur ve buna cok heyecanlanir. Fakat Barinkay hazineneyi daha once bulundugunu aciklayip heyacaninin kursaginda kalmasina neden olur. Bu sirada asker toplamak icin icin bir askeri birlik Barinkay'in eski arkadasi ve simdi Avusturya'nin Temesvar Eyalet Valisi olan Kont Peter Homanay komutasinda koye gelir. Ispanya'ya karsi olacak savas icin asker toplanmaktadir ve Zsupan ve Ottokar zorla orduya asker yazilirlar. Carnero, Kont Homonay'a giderek Barinkay ile Saffi'nin evliliklerinin hukuken kabul edilemiyecegi iddiasini desteklemesini ister; fakat Homonay Barinkay'in tarafini tutar. Bu sirada daha da karisikliklar ortaya cikar. Czipra Saffi'nin oz kizi olmadigini aciklar; Saffi son Osmanli Macaristan Beylerbeyi olan pasanin kizidir ve gercekten soylu bir prensesdir. Barinkay bu sefer sikintiya duser ve bu kadar yuksek soylu bir kadinla evlenmesinin caiz olmadigini dusunmeye baslar. Ama Saffi kendini her halde ve her zaman sevecegini soyler. Barinkay da orduya "Husar" suvariler birligine katilmayi kabul eder ve yeni askerler koyde uc tane yalniz kadin geride birakarak oradan ayrilirlar. } II

I. Perde

} Savaşta galibiyeti kutlamak icin Viyanada yapılan törenlere bütün rollerdeki oyuncular katılmaktadır. Zsupan gelir ve İspanya'da biraz ayıplanabilecek askerlik maceralarını anlatmaya koyulur. Kont Homonay, Barinkay ile Ottokar'ın savaşta gösterdikleri kahramanlıklar dolayısıyla kendilerine gerçekten devlet asılzade rutbesi verildiğini açıklar. O zaman Saffi ile Barinkay'ın ve Arsena ile Ottokar'in evlenmelerine hic bir itiraz konusu kalmamıştır. Operet böylece herkesin çok neşeli ve mesut olması ile sonuç bulur. } } Ünlü tek müziksel parçaları Strauss'un Cingene Baron için bestelediği müziksel parçalar hem bu operette hem de tek tek konser parçaları olarak bugne kadar popüler olarak çalınıp söylenip dinlenmektedir. Tek olarak ünlü olan konser parçalarının bir listesi şöyle verilebilir: * Ja, das Schreiben und das Lesen * Als flotter Geist * Wer uns getraut * So elend und so treu * Brautschau op. 417 (Polka) * Schatzwalzer op.418 (Hazine Valsi) * Kriegsabenteuers op.419 (Savaş maceraları: polka) * Einzugsmarsch Sinema ve video uyarlamaları Bazi secilmis sinema ve video uyarlamalari ve bunlar hakkinda kritik bazi parcalar soyle verilebilir:Kritiklerin daha fazla ayrintilari ve kaynaklari icin Almanca Wikipedia'da [1] Der Zigeunerbaron maddesine bakiniz. *1935: Yönetmen: "Karl Hartl]". Önemli rollerde: "Adolf Wohlbrück", "Hansi Knoteck", "Fritz Kampers" ve "Gina Falckenberg". - Alois Melichar o zaman icin yeni olan bu sesli filmin müziğinin aranjmanini icin ugrasm gostermis ve cok kolay anlasilan ve ustaca geliştirilmiş bir film ortaya cikartilmistir. *1954: Yönetmen: "Arthur Maria Rabenalt". Önemli rollerde: Paul Hörbiger, Gerhard Riedmann, Margit Saad ve Karl Schönböc]. -Strauss tipi operetin yeniden filme alinmasiyla Maria Theresa'nin Avusturya-Macaristan Imparatorlugu'ndaki "ask, kiskanclik ve Cingene muzigi" temalari eski zamanlari anar sekilde islenmistir. *1962: Yönetmen: "Kurt Wilhelm", Önemli rollerde: "Carlos Thompson", "Heidi Brühl", "Willy Millowitsch" ve "Peer Schmidt". Muzik: Fritz Wunderlich]], Herta Talmar, -Film mizanseni icin "Weikersheim" Satosunun ici ve etrafi kullanilmistir; ama Strauss operetinin muziginin iceriginde degisiklikler yapilmasi dolayisyla filmin etkisi zayiflatilmis ve eser Macaristan'da ask ve eskiya seruvenleri masali haline donudturulmustur. Dipnotları Ayrıca bakınız *Operet *Johann Strauss II Dış kaynaklar * Almanca Wikipedia Der_Zigeunerbaron maddesi } (Görülme tarihi:21.3.2009) * Der Zigeunerbaron operetinin liberettosu } (Erişim tarihi:21.3.2009) }
Kaynaklar
Vikipedi

Çingene Baron

I. Perde

I. Perde

I. Perde

I. Perde

Kaynaklar

Venedik'te Bir Gece

Johann Strauss II

Yarasa (operet)

10 Ekim

Borat Sagdiyev

Corto Maltese

Johann Strauss II operetleri listesi

Viyana Kanı

Çingene Baron

Çingene Baron Hakkında Detaylı Bilgi

I. Perde

I. Perde

I. Perde

I. Perde

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Venedik'te Bir Gece

Johann Strauss II

Yarasa (operet)

10 Ekim

Borat Sagdiyev

Corto Maltese

Johann Strauss II operetleri listesi

Viyana Kanı