Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Çaytepe, Genç

Kısaca: Çaytepe , Bingöl ilinin Genç ilçesine bağlı bir köydür. ...devamı ☟

Çaytepe , Bingöl ilinin Genç ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Köyün adının nereden geldiği ve geçmişi hakkında bilgi yoktur. Kültür Köyün gelenek, görenek ve yemekleri hakkında bilgi yoktur. Coğrafya Bingöl iline , Genç ilçesine km uzaklıktadır. İklim Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir. Nüfus {| class="wikitable" width=200 ! colspan=2 |Yıllara göre köy nüfus verileri |- | align="center" | 2010 | align="right" | |- | align="center" | 2000 | align="right" | |- Ekonomi Köyün ekonomisi hayvanciliga dayalıdır. Altyapı bilgileri Köyde ilköğretim okulu vardır . Köyün içme suyu şebekesi vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol stabilize olup köyde elektrik vardır.

Ulaşım

şehirler arası gibi işlek bir yolu vardır her an araba vardır köyün arabalrı yatmaktadır

Zazaki , Kırdki elifbi ( Zazaca harfler veya alfabe ) Feki Piron

1- A – a – Adır , adırvaş , alef , alınç , alışk , alliy , apey , arcic , arco , ard , arış , aroş , asın , asmi , aşm , ati , aver , aw , awo , ayre , azo 2- B – b – Bar, barmı, barz, barzi, başna, baweri, bawkal, bawo, berıħ, beron, betal, bey, bın, bınki, bıra, bırew, bırrık, bız, bızik, boç, boron 3- C – c – Ca , cağ , cal, calok , carg , cazi, ceni, cayi , cemed , comi , comird , cew , cırrn , cıt , CITİRON , cif , ciro , cuweyn , CUWEYNON 4- Ç – ç – Çal , çap , çaq , çarres , çaşba , çeher , çeng, çepık , çeq , çere , çewres , çeyle ,çıkos, çılay , ÇILE , çılk , çım , çırronık , çogon , çok 5- D – d – Dapir , darg , darzin , dat , datza , dayi , dec , des , desmac , dest , destermo , dı , dıjn , dındo , dışeme , dik , diy , diyes , do , dur 6- E – e – Ek , ekl , elawıtış , ereq , ereqo , erey , erinayış , eriş , esnaw , estarıtış , este , esti , eşkena , eşkawayış , eynı , eyom , eyr , eyştış, ez 7- Ê – ê – Bê hêş , nê weş 8- F – f – Faq , fart ,feam, fek , fekbulay , felqe , feqiyr , ferek fewt , fêz , fılħo , fıraq , fıring, fıringi, fırq, fırrkardış, fısto , fıtar , fızıl , fiki , firket 9- G – g – Ga , gac , garm , gede germaw , GERMAWON , gew , gıl , gıjık , gılgıl , gıron, goni, gonkiyş, goş, goyn, gud, gudvewr, GULON , gurz 10- Â – a – Âard , aeba , aebre, aebur , ÂEDAR , aelaeloş , aelb , aem , aemc , aemza , aesir , aeşfe, aeşif , aeşif , aeybrat , aezeb , aezele, aonc 11- Ğ – ğ – Ğar , ğardayış , ğaysayış , ğaybone , ğedr , ğela , ğele , ğelet , ğenim , ğereqayış , ğewesnayış , ğewf kardış , ğıdar , ğızbonık 12- H – h – Hak, hali, haylok, her, hera, herr, heş, heyşt, heyştay, heyştês, hewt, hewtay, hewte, hewtês, hılayış, hıng, hınzar, hirês, hirı, HOMAY 13- Ħ – ħ – Ħac, ħacħacık, ħed, ħedernayış, ħelaw, ħelawi, ħelir, ħenek, ħes, ħeskardış, ħewi, ħewş, ħeyf, ħezn, ħıl, ħılayış, ħıng, ħinçıla, ħiyr 14- I – ı – Imbaz , ımsar , ımvarde , ın , ına , ıngimi , ıngişt , ıngiştre , ıngur , ıskıc , ıskura , ıspar , ıstare , ıstonik , ıstor , ışlıg 15- İ – i – İlħes , imış , İMIŞON , incıl , işk , iro , isot , izar , izım 16- J – j – Jear , jo 17- K – k – Kal, kalme, kar, karg, kaş, kate, kec, keko, kerra, keye, kesa, kesek, kıl, kıri, kışlo, ko, koho, kondiz, kuçe, kund, kutık kuze, kure 18- L – l – La, lac, lacek, laser, lay, lazıt , lemat, leng, leppık, lete, lew , lewe, leyir, lez, li, lil, liçık, lilık, lobi, locın, lomey, loqla, lul, luli, luri 19- M – m – Ma, mabi, mare, marg, marr, mase, mast, may, meħtef, mexmel, mılçık, mind, mirde, mirdım, mone, monga, mucey, muj, murv 20- N – n – Nali, naşi, nege, nemr, ney, new, neway, newe, newês, nımac, nıme, nımıtış, nımz, nıng, nim, nimla, niştuş, no, nonpize, nuzdi 21- O – o – Omarıtış , omeyış , omi , omivaş , Omno , ona , onac , oncina , onkıf , ontış , ortme , otayış , oxeyş , oxmak 22- P – p – Pali, par, Payız, pel, pellas, peşme, pey, pırr, pi , pil, pize, pine, pir, pol, ponc, poncas, poncês, ponk, purd, purt, puş, PUŞPELON 23- Q – q – Qal, qasud, qelafet, qesba, qevd, qıfle, qıjaa qıloncık, qılincre, qımit, qıt, qızbon, qiyri, qoç, qom, qonz, qorı, qot, qul, qulız, qut 24- R – r – Rayır, rayşt, rayştey, recf, remıl, rew, reye, rez, REZON, rı, rık, rınd, rıpel, rışiş, rıt, rıwe, rız, riz, ro, roc, roce, roşn, roşna, roşo 25- S – s – Sard, say, se, ser, sere, serr, serre, sewl, sıft, sımbore, sımer, sıpi, sıtl, sıvık, siğ, sir, sişeme, siya, sol, sur, surazk, surinc, suwe 26- Ş – ş – Şağ, şar, şarısto, şeam, şêr, şerme, şermzar, şeş, şeşık, şew, şewq, şewşewık, şeyşt, şınık, şıma, şıt, şilık, şirin, şix, şiyês, şom, şone 27- T – t – Tari, tarr, teada, team, telı, tena, teng, terkey, terraq, teyşo, tewq, tey, teyel, teyşt, tı, tıki, tırb, tırs, tinc , tir, tiy, to, torg, toy, tun, tur 28- U – u – gul , kutık , luli , lul kardış 29- V – v – Va, varg ,varıg, varo, VARON , vaş, vaştiri, vay, veng, ver, vewr, veyek, veyşo, veyv, veyve, vılik, vırso, vıya, vızir, vince, vist, vom 30- W – w – Wardış, warway, warza, waşta, way, wayır, wel, welwelık, welat, wendış, werdek, Wesarr , wesf, wesni, weş, wetaw , wırdik, wışk 31- X – x – Xag, xal, xalcıni, xalıq, xecl, xefle, xela, xelas, xet, xeyr, xeyşa, xeyt, xıl, xılt, xıri, xışn, xint, xiyar, xom, xorı xort, xox , xoz, xu, xurt 32- Y – y – Ya , yayk , yaykza , yene , yere , yew , yewek , yewendes , yewkone , yın , yi , yo 33- Z – z – Zard, zardık, zature, zem, zeng , zerr , zerrenc , zerrn , zewac, zewt, zımbil, Zımısto, zıvqir, zili, ziyar , zo , zoma , zonc, zuqlıq, zur

Bedirxan alfabesinden alınan ve bazılarının Zazaca yazımda kullandığı alfabe de bazı küçük sorunlar , yetersizlikler görülmektedir. Bunları aşağıda göstermeye çalıştım. Pironıc

1 –Zazacada  ( Arapçadaki ayn harfi – Ben bunu burada şapkalı  şeklinde gösterdim) sesi vardır ve çevremizde konuşulmaktadır. Örnek : ( Âebre-Dara , ÂEDAR-Mart ayı , Âem-Hala , Âesir-Helva , Âeşfe-Çapa , aezeb-bekar , Âurtık-Gegirme , Âardleq-Deprem , Âelb-Kap/su kabı ) gibi. Bu sesi veren bir harf , Bedirxan alfabesinde yoktur. Bazıları bu (Ayn) sesinin Arapçadan geldiğini söylüyor. Arapçadan gelip gelmediği bilinmez ama velevki Arapçadan gelsin , bu sesi konuştuğumuz halde yazıda kullanmayalım mı , başka dillerden gelen harfler yok mudur sanki ? - J - harfi Zazaca da , birkaç yerde geçtiği halde , yine de alfabeye konmuş ( Celaled Ali Bedirxan alfabesine ) ama , -  - ( ayn ) sesi çok daha fazla kullanılmasına rağmen alfabelerinde olmaması bir sıkıntı oluşturmaktadır. 2- Bedirhan alfabesi veya bazılarının yazımda kullandığı Zazacadaki alfabede H ve Ħ diye iki farklı ses aynı sembolle gösteriliyor. ( Ben burada bu iki sesi H ve Ħ şeklinde gösterdim ). Oysaki biri gırtlaktan ( Ħelaw-pekmez , Ħıl-vardiye , Ħıng-an/zaman , ħes kardış-sevmek gibi ) , diğeri ise dudaktan hafifçe çıkıyor. ( Heş-ayı , hıng-arı , hak-yumurta gibi )... V-W sesleri gibi, H-Ħ sesleri de iki farklı simge ile gösterilmelidir. 3- Türkçedeki ( I , ı ) harfinin yerine - I , i - aynı sesin sembolü olarak kullanılıyor. Yani iki sembol tek sesi gösteriyor. Ayrıca Türkçedeki ( İ , i ) – harfleri yerine şapkalı - Î - harfi kullanılıyor. Bu İngiliz alfabesi taklidi değil de nedir ? Bence bu konuda Türkçedeki gibi kullanılsa daha iyidir. Aynı sese iki harf kullanıldığı halde bazı seslere hiç harf yok , veya belirttiğim gibi iki sese , tek harf kullanılmış. Bu , doğru bir yazıma benzemiyor. 4- Ğ ve X diye iki ses aynı sembolle gösteriliyor. Sembol kıtlığı mı var. Örnek: ( Ğele-buğday , ğela-kıtlık , ğar-bilye , ğereqayış-bayılma gibi) ve ( Xox-şeftali , xela-hediye , xal-dayı , xebat-çalışma gibi) Burada Ğ harfi yok sayılıp , onun yerine yine - X - harfi kullanılmaktadır. Bu doğru bir yazım olarak görünmüyor. 5- Türkçedeki ( O , U ) yerine Zazacada bir tane ses vardır. Bunun için - O - kullanılması yeterlidir. Yine Türkçedeki ( Ö , Ü ) yerine Zazacada bir tane ses vardır. Bunun için - U - kullanılması yeterlidir. Yani bunun için ayrıca bir de şapkalı Û kullanmaya gerek yoktur. - Ancak  , Ê , Ħ harfleri ile yazı yazmakta bir sorun ortaya çıkıyor. Gerçi el ile yazmada sorun yoktur , fakat bilgisayar ile yazmaya başlarsan büyük bir sorunla karşılaşırsın. Çünkü klavyede bu harfler yoktur. Sadece Word programında yazabilirsin orada da çok yavaşlatıyor. Çünkü Word programının üst taraflarındaki ekle – simge kısmını tıklıyorsun , sonra harfi bulup eklersin , bu da zaman kaybına yol açar. Bunun için bilgisayardan anlayan bir kişi , bir program yaparsa veya işletim sistemleri üretenler, klavyeye bir kod eklerse sorun hal olunabilir. Türk Lirasının yeni sembolü ( ) de klavyede yoktu ama bu sembol için , bir kodlama yapmışlar ve bu kodlama programını bilgisayarına kurup yüklersen basit bir işlemle yazabilirsin ( galiba bu TL nin yeni sembolünün yazılması için ALT + T tuşuna basılıyordu. Tabi önce kodlama programının bilgisayara yüklenmesi gerekir. ). Buna benzer bir kodlama da  , Ê , Ħ harfleri için gerekmektedir. Bunu bilgisayardan iyi anlayan biri yapabilir , internetten de dağıtılırsa , isteyen herkes yararlanabilir.

BM Unesco’ya göre ZAZACA , başka diller veya lehçeler tarafından asimile edilip yok edilmesi ile karşı karşıyadır. Asimile eden bu diller başta Türkçe ve Kürtçenin Kurmanci ( Kırdasi ) Lehçesi olmak üzere Arapça , Farsça , Ermenice , Gürcüce , Rusça , İngilizce , Fransızca , Almanca , İsveçce olabilir.

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.