Zağanos Paşa

Kısaca: Zağanos Paşa (veya Zağnos Paşa), Fatih Sultan Mehmet devrinde önemli rol oynamış, Gelibolu sancak beyliği ve kaptan-ı deryalık görevlerinde bulunmuş, 1467-1469 yılları arasında ise Trabzon Sancak Beyliği yapmış bir Osmanlı paşasıdır. ...devamı ☟

Zağanos Paşa (veya Zağnos Paşa), Fatih Sultan Mehmet devrinde önemli rol oynamış, Gelibolu sancak beyliği ve kaptan-ı deryalık görevlerinde bulunmuş, 1467-1469 yılları arasında ise Trabzon Sancak Beyliği yapmış bir Osmanlı paşasıdır.

Sultan I. Murat tarafından sürgün edilmiş olan Paşa, Fatih Sultan Mehmet tahta geçer geçmez çağrılarak vezir tayin edilmiştir.

Zağanos Paşa, Fatih'in çocukluğunda askerlik öğretmenliğini yapmış, sultanın kızkardeşi ile evlenerek hem eniştesi hem de kayınbabası olmuş, bunların yanısıra Trabzon'un zaptı esnasında Prenses Anna ile de evlenmiştir.

İstanbul’un fethi öncesinde Rumeli Hisarı'nı yaptırmış, Osmanlı donanmasının kara yolu ile Kasımpaşa’ya indirilmesinde de emeği geçmiştir.

Fatih Sultan Mehmet ve Zağanos Paşa



Fatih Sultan Mehmet’le yakınlık derecesi ve mevkisine rağmen, bugünkü adı 'Zağnos Paşa Camii' olan caminin inşaatında, ustalarla birlikte çalışacak derecede alçak gönüllüğünü vurgulayan, bir hikaye kayıtlıdır:

Fatih, Balıkesir’e geldiği zaman, Zağanos Paşa da, bizzat camii yapımında çalışıyor, sırtına aldığı taşı, iskele ile yukarı çıkarıyormuş. Fatih yapı yerine gelmiş:
-Kolay gelsin Zağanos... diye seslenmiş. Zağanos Paşa da ona dönmeden ve kimin söylediğini görmeden:
-Eyvallah Mehmet! Cevabını vermiş.
Fatih; "Beni görmeden nasıl tanıdın?" diye sormuş. Zağanos Paşa da demiş ki:
-Bana burada kimse Zağanos demez. Paşa derler. Adımı ancak sen söyleyebilirsin. Ondan tanıdım”

Zağanos kelimesinin etimolojisi



Babası Abdullah’ın bir esir olduğu bilinen paşa, İ. Orga'ya göre Arnavut asıllıdır. Halil Ethem'e göre ise Zağanos kelimesi bir çeşit şahin anlamında olup, Farsça zağan kelimesinden Osmanlıca’ya geçmiştir. Mahmut Goloğlu ise Trabzon Rumcası’nda martı anlamına gelen zinos kelimesine bağlayıp, kaynak göstermeden kelimenin eski Türkçe olduğunu iddia etmiştir. Modern Türkçe sözlükte zağanos “bir cins doğan” olarak geçmekle birlikte, hangi dilden ödünç alındığı belirtilmemektedir. Farsça şahin kelimesinin Rum ağzında bozulduktan sonra Türkçeye geçmiş formu olmalıdır.

Clauson’un 13. yüzyıl Türkçe etimoloji sözlüğünde kelime bulunmamakta, sözlükte /z/ harfi ile başlayan sadece 6 kelime kayıtlı olup, bu durum kelimenin başka bir dilden ödünç alındığını kanıtlamaktadır.

Zağanos kelimesinin Trabzon’da yengeç anlamında kullanılan zağana kelimesiyle alakalı olabileceği akla gelebilir ki bu kelime aynı zamanda yörede aksak yürüyen kişilere takılan bir lakaptır ama Paşa’nın adı Trabzon’un fethinden öncesine dayanıyorsa bu önerme geçersizdir

Kaynakça



Özhan Öztürk. Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2 Cilt . Heyamola Yayıncılık, İstanbul. 2005 ISBN 975-6121-00-9.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Rumeli Hisarı
2 yıl önce

Saruca Paşa, sol taraftakinin yapımına Zağanos Paşa, kıyıdaki kulenin yapımına da Halil Paşa nezaret etmiştir. Buralardaki kuleler de bu paşaların adlarını...

Rumeli Hisarı, 1452, 1509 Büyük İstanbul Depremi, 15 Nisan, 1953, 31 Ağustos, Anadolu, Anadolu Hisarı, Bizans, Boğaziçi, Celal Bayar
Çandarlı Halil Paşa
2 yıl önce

Mehmet'in lalası olan Zağanos Mehmet Paşa ile arasında bir politik mücadele başladı. Çandarlı Halil Paşa Zağanos Mehmet Paşa'nın devamlı öğrencisi olan...

Çandarlı Halil Paşa, 1364, 1387, 1438, 1453, Fatih Sultan Mehmet, I. Murat, II. Murat, Yıldırım Beyazıt, Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa, Çandarlı İkinci Halil Paşa
Zağnos Paşa Camii
2 yıl önce

Zağnos Paşa Camisi veya Balıkesir Ulu Camii, 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet'in vezirlerinden Zağnos Paşa tarafından Balıkesir'de bir külliye olarak...

Zağnos Paşa Camii, 1461, 1902, 3 Mart, Balıkesir, Fatih Sultan Mehmet, Zağnos Paşa
Veli Mahmud Paşa
2 yıl önce

Veli Mahmud Paşa (bazen Adnî Mahmud Paşa) (1420 - ö: 17 Ağustos 1474), II. Mehmed saltanatında 1455-1466 ve 1472-1474 yılları arasında sadrazamlık yapmış...

Veli Mahmud Paşa, 1453, 1466, 1472, 1474, Ayas Mehmed Paşa, Damat Rüstem Paşa, Damat Çelebi Lütfi Paşa, Dukakinoğlu Ahmed Paşa, Fatih Sultan Mehmet, Gedik Ahmed Paşa
Cüneyt Cakova
6 yıl önce

Moon animesinin üçüncü ve dördüncü sezonunda Artemis'i Er Ryan'ı Kurtarmak adlı filmde Edward Burns'u Fetih 1453 filminde Zağanos Paşa (Sedat Mert)'i...

Atsız Karaduman
6 yıl önce

Ekber, 2020 Söz - Turan Akgün, 2018-2019 Mehmed: Bir Cihan Fatihi - Zağanos Paşa, 2018 İsimsizler - Kör Yakup, 2017 Poyraz Karayel - Muharrem, 2016-2017...

Trabzon Kalesi
2 yıl önce

Hamam, Amasya Camisi, Şirin Hatun Camisi ve Musa Paşa Camisi yer almıştır.  Aşağı Hisar, batıdan Zağanos burcunun hemen yanı başından denize kadar inmektedir...

II. Mehmed
2 yıl önce

tercih eden Sadrazam Çandarlı Halil Paşa ile Mehmed’in etrafında toplanmış olan Şahabeddin, Zağanos, Turahan paşalar arasında rekabet baş gösterdi. Bu rekabet...

Fatih Sultan Mehmed, Osmanlı İmparatorluğu, Atatürk, Tarih