Yannis Axouch ya da Axouchos, ayrıca Axuch olarak da tercüme edilir, (}}, yaklaşık 1087 - yaklaşık 1150), İmparator II. Yannis Komnenos hükümdarlığında ve oğlu I. Manuel Komnenos hükümdarlığının ilk dönemlerinde Megas Domestikos ("Bizans Ordusu komutanı").
Hayatı
Yannis doğumu itibarı ile Türktür. (anakronistik olarak John Kinnamos İranlı olduğunu belirtir) 1097 yılında bebekken İznik kuşatması sırasında haçlılar tarafından ele geçirilmiştir. I. Aleksios Komnenos'a hediye edilmiş, imparatorluk koruması altında büyümüştür. Bütüme çağında Aleksios'un velihattı Yannis Komnenos'un değişmez arkadışıydı. 1118 yılında II. Yannis olarak tahta geçtiğinde, Yannis Axouch'ayı Megas Domestikos olarak atadı. II. Yannis'in hayatı ve tacına karşı, kızkardeşi Anna Komnena ve kocası Nikeforos Bryennios (daha sonradan komploya katılmaktan vaz geçen) tarafından düzenlenen komplonun bozulması sonrası, II. Yannis kızkardeşinin varlığını, Axouch'a vermek istedi. Ancak Axouch, imparatorluk ailesi ile ilişkilerini bozacağı, yüksek aristokraside popülaritesini azaltacağını düşünerek, akıllıca davranarak bu teklifi red etti. Ayrıca Axouch, Anna için merhamet diledi ve iki kardeşi en azından bir derece barıştırdı. İmparatorun aktif bir asker olması ve sıklıkla sefere çıkması nedeniyle Axouch, bu faaliyetlerinde eşlik ederdi. Laodicea'nın Selçuklulardan 1119 yılında alınması sırasında, Axouch kuşatmayı yönetti. Axouch, ayrıca 1137-1138 yıllarındaki Klikya, Antakya ve kuzey Suriye seferlerinde aktif rol oynadı ve tekrar yaralandı. Bazı kaynaklar, Axouch'un, en azından Manuel'in hükümdarlığının çok erken döneminde, İsaakios lehinde çok fazla bağlanmasının, Manuel'in, İsaakios ile Axouch arasında gizli işbirliği olduğu konusunda şüpheye düşmesine neden olmuştur. Fakat, Manuel gücü tamamen ele aldıktan sonra, Axouch'un megas domestikos ünvanını devam ettirmiştir. 1145-1146 yıllarındaki bir seferde, imparatorun masasında, ateşli bir tartışma yaşandı. Konu Manuel ile babasının askeri yeteneklerinin karşılaştırılmasıydı. Yannis Axouch, saldırgan bir şekilde II. Yannis'i, Manule'e karşı övdü ve Manule'in kardeşi İsaakios'a desteğini yüksek sesle dile getirdi. Gerginlik, İsaakios'un geleceğin imparatoru Andronikos kılıçla saldırması ile tepeye ulaştı. İmparator diğer akrabalarının yardımı ile olayı sakinleştirdi. Axouch, imparatorluk mührünün ayrıcalıklarının elinden alınması ile cezalandırıldı. Bu olay, Axouch'un imparatorluk ailesi ile ne kadar iç içe olduğunun göstergesidir. 1145-1146 yıllarından önce imparatorluk mührüne sahip olması, imparatorluğun sivil iadresininde başı olduğunun göstergesidir. O zamanlar mesazon olarak bilinen ve vezir ya da 'başbakan' ünvanına karşılık gelen gayrı resmi bir ünvandır. 1148–1149 yıllarında bir önceki Bizan komutan megas doux Stefanos Kontostefanos'un ölümünden sonra Sicilya'nın Norman Krallığına karşı Korfu kuşatmasına komutanlık etmiştir. Bizans askerleri ile müttefik Venedikliler arasında yaşanan kavgayı çözmeye çalışmıştır. Bu sorunu bastırmak için korumalarını yollamıştır. Yannis Axouch, bu kuşatmadan kısa bir süre sonra, yaklaşık 1150 yılında öldüğü düşünülmektedir. II. Yannis, hükümdarlığı süresince tüm önemli seferleri kişisel olarak yönetmiştir, bu yüzden Axouch, döneminin tarihçi ve vakanüvislerinin dikkatini çekmiş bu dönemde yaşayan birkaç Bizans komutanından biridir. Bizans tarihçisi Niketas Honiates, Yannis Axouch'ın nitelikleri hakkında aşağıdaki tanımı verir: Aile Yannis'in Aleksios Axouch isimli bir oğlu olmuştur. Aleksios, II. Yannis'in en büyük oğlu, ortak imparator ve 1142 yılında ölen Aleksios Komnenos'un kızı ile evlenmiştir. Aleksios Axouch Bizans Ordusunda en güçlü ikinci pozisyon olan protostrator olmuştur. 1167 yılında ihanetle suçlanmış ve manastıra kapanmya zorlanmıştır. Yannis Axouch'un kızkardeşi Eudokia, I. Aleksios Komnenos'un büyük yeğeni Stefen Komnenos ile evlenmiştir. Çok yüksek ihtimalle, Yannis Axouch, Trabzon İmparatorluğu'nun ilk imparatoru Trabzonlu I. Aleksios Komnenos'un karısı Theodora Axuchina'nın atasıdır. Bu çiftin en büyük oğlu Trabzonlu I. Yuhannes Komnenos'tur.
Kaynakça
Kaynaklar
Birincil * * İkincil *Brand, Charles M., The Turkish Element in Byzantium, Eleventh-Twelfth Centuries, Dumbarton Oaks Papers, Vol. 43, (1989), pp.1–25. * * * Norwich, John Julius. Byzantium: The Decline and Fall. (New York: Alfred P. Knopf, 1996) p.66, 68. *
