Tütün Rejisi

Memalik-i Şahane Duhanları Müşterekül Menfaa Reji Şirketi. Osmanlı Devleti, Düyun-u Umumiye, ve üç bankacılık gurubu (Die Österreichische Kreditanstalt - Viyana Kreditanstalt on Wikipedia (eng)., Banker S. Bleichröder - Berlin Bleichröder on Wikipedia (eng)., ve Bank-ı Osmani-i Şahane - İstanbul) arasındaki görüşmeler sonucunda 27 mayıs 1883 tarihli sözleşmeyle yabancı sermaye ile kurulan tütün ticareti tekel ayrıcalıkları olan bir özel kar ortaklığı şirketidir. (1883-1925). (diğer isimleri: fr. ``Socií©tí© de la Rí©gie Cointeressí©e des Tabacs de l`Empire Ottoman``, os. ``Müşterek-ül Menfaa İnhisarı Duhanı Devlet-i Aliye-i Osmaniye``). Kısaca "Reji".

Tarihçe

Osmanlı Devleti tütün tekelini 42 yıl boyunca elinde tutan Tütün Rejisi, imparatorluğun Kırım Savaşı`yla başlayan iç ve dış borçlanma sürecinin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Devletin borçlarını halktan kesilen vergilerle ödeme amacı ile kurulan Düyun-ı Umumiye İdaresi`nden Reji Şirketi`ne devredilen Osmanlı tütünleri idaresi yabancı sermayeye dayalı ilginç bir özelleştirme modeli olarak yorumlanır. Filiz Dığıroğlu, Memalik-i Osmaniye Duhanları Müşterekü`l- Menfaa Reji Şirketi. Trabzon Reji İdaresi (1883-1914), İstanbul, 2007, ISBN 978-9944-5518-8-5 . Kurucu yabancı sermaye kaynakları Avusturya, Almanya, İngiltere ve Fransa (Osmanlı Bankası) kökenli olup, her biri Rothschild Ailesi`nin sahip yada ortak olduğu gruplardır.

İlk Reji Şirketi sözleşmesinin süresi 30 yıldır. Sözleşmeye göre şirketle ilgili olarak ortaya çıkacak adli ve ticari sorunların çözümünde Osmanlı Mahkemeleri yetkili kılınmıştır. Osmanlı Devleti`nde Reji şirketinin kurulmasından sonraki gelişmeler, Dr. Tiğinçe Oktar, Tütün Eksperleri derneği Yayını Tütün üreticilerinin Reji`den ruhsat alması, ve ürünlerini yalnızca Reji`ye satması şart koşulur. Atlas, "İlk Sigarayı Türkler İçti. Başka alıcı bulamayan üretici, tütünü değerinden çok ucuza satmak zorunda kalır. Kaçak üretim ve satış yaygınlaşır. Kaçakçılık sorunu ile devletin kendi güvenlik güçlerinin uğraşması gerekirken, Rejinin kendi bünyesinde geliştirdiği silahlı "kolcu"larla denetim yaparak üreticiye eziyet ettiği bilinir. 42 yıl süren Reji İdaresi boyunca kaçakçı, kolcu ve zabıtadan ölenlerinin sayısının 20 bin kadar olduğu ileri sürülür. Fatma Doğruel, Osmanlı`dan günümüze Tekel, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, ISBN 9757545007

1911 yılında Reji Şirketi`nin kaldırılması ve 7 yıl süre ile bir “Devlet İnhisarı"`nın kurulması kararlaştırılır ve 1912 yılında bir “Tütün Tekeli” kanun tasarısı hazırlanır. Ancak Trablusgarp Savaşı ve Balkan Savaşları`nın başlaması ile ve bunun yarattığı mali zorluklar nedeni ile Reji İdaresinin Osmanlı Devletine 1 milyon 500 bin Osmanlı Lirası borç vermesi koşulu ile şirket ayrıcalıkları 1914`ten başlayarak 15 yıl daha uzatılır. Osmanlı Devleti`nde Reji şirketinin kurulmasından sonraki gelişmeler, Dr. Tiğinçe Oktar, Tütün Eksperleri derneği Yayını

26 Şubat 1925`te Tütün Rejisi lağvedildi. 1 Mart 1925`te Tütün Rejisi Fransızlardan devletçe satın alındı ve tüm hak ve yükümlülükleri devlete devredildi. Modern Türkiye Tarihi Kronolojisi, Boğaziçi University, Atatürk Institute for Modern History. 26.11.1925 tarih ve 558 sayılı ``Tütün İdare-i Murakatesi ve Sigara Kağıdı İnhisarı Hakkında Kanun`` yürürlüğe girdi. 1930 yılında, ``1701 sayılı Tütün İnhisarı Kanunu`` çıkarıldı.

Reji`nin kurucu güçlerinden biri olan köklü ve güçlü Avusturya bankası Kreditanstalt 1931`de büyük bunalım sırasında iflas etti. Kreditanstalt on Encyclopedia Brittanica Online

Kaynakça

reflist

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Tekel
3 yıl önce

yitiren Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün son olarak 2008 yılında sigara, pipo, kıyılmış tütün ve nargile tütünüyle ilgili...

Tekel, Taslak şablonları, Ürün, Taslak madde
Reşit Saffet Atabinen
3 yıl önce

İlimler (École libre des sciences politiques) mektebini bitirmiştir. Tütün Rejisi Komiserlik Kalemi Mütercimliği, Lemond Herald Gazetesi Başyazarlığı,...

Mehmet Saffet Bey
6 yıl önce

Odası'nın Meclis Başkanlığı görevini yürüttü. 1925'te lağvedilinceye kadar, Tütün Rejisi olarak da bilinen Memalik-i Şahane Duhanları Müşterekül Menfaa Reji Şirketi'nde...

Menâpirzâde Nuri Bey
6 yıl önce

Abdülhamit döneminde padişahın has müşavirliği, mâbeyn kâtipliği ve tütün rejisi komiserliği gibi önemli görevlerde bulundu; “reji komiseri” lakabıyla...

Çökertme zeybeği
3 yıl önce

Devleti'nin son dönemlerinin tütün tekeli olan Tütün Rejisi sisteminin dışına çıkarak, karşıdaki İstanköy adasında gizlice tütün satmak ve karşılığında rakı...

Çökertme zeybeği, Bodrum, Ege Bölgesi, Ortakent Yahşi, Bodrum, Osmanlı Devleti, Türkiye, İstanköy, Müsgebi, Müskebi, Tütün Rejisi, Sacayağı
Osmanlı Bankası
3 yıl önce

ticaret ve yatırım bankacılığına yöneldi. O yıllarda, Müşterek-ül Menfa Tütün Rejisi (1884), Rumeli Demiryolları bağlantıları (1885), Beyrut Limanı Şirketi...

Bank-ı Osmanî-i Şahane
Sürsat
3 yıl önce

Raya  · Kanunname  · Malikâne  · Merdiban  · Millet  · Muhassil  · Mukataa  · Mütesellim  · Siyakat  · Sürsat  · Tahrir  · Tanzimat  · Tütün Rejisi g t d...

Sürsat, Osmanlı, Osmanlı Devleti, Nüzül, Avârız, VikiProje Türk tarihi
Cizye
3 yıl önce

Raya  · Kanunname  · Malikâne  · Merdiban  · Millet  · Muhassil  · Mukataa  · Mütesellim  · Siyakat  · Sürsat  · Tahrir  · Tanzimat  · Tütün Rejisi g t d...

Cizye, Fetva, Kadı, Müslüman, Osmanlı Devleti, İslİ¢m, İslİ¢miyet, Zımmİ®