Túpac Amaru (Asıl adı Josí© Gabriel Condorcanqui`dir.) (ö. 1572), son İnka hükümdarı Tupac Amaru`nun soyundan gelen Peru`lu yerli devrimcidir. Peru köylülerinin İspanyol egemenliğine karşı giriştiği ayaklanmanın önderliğini yürütmüştür. Yerlilerce Túpac Amaru ile özdeşleştirilmiştir.
Hayatı
Peru`nun güneyindeki Tinta bölgesinde bir kabilenin şefiydi. Cizvit okulunda yetişmiş olmasına karşın Yerli kimliğini korudu. 1780`de halka zulmettiği için kent yargıcı Antonio Arriaga`yı yakalatıp idam etti. Bu eylemi Yerlilerin İspanyollara karşı ayaklanmasına yol açtı. Başlangıçta kreollerin (sömürgelerde doğmuş ikinci kuşak ispanyollar) bir bölümününde desteklediği ayaklanma, Peru`nun bütün güney kesimine, Bolivya ve Arjantin`e yayılıp Yerlilerle Avrupalılar arasında bir savaşa dönüştükten sonra kreollerin desteğini kaybetti.Túpac Amaru ve ailesi Mayıs 1781`de yakalanarak Cuzco`ya götürüldü. Karısının ve oğullarının öldürülmesini izlemek zorunda bırakıldıktan sonra kendiside yerlerde sürüklendi, bacakları ve kafası kesilerek öldürüldü. Ayaklanma, İspanyol hükümeti ayaklanmacılar için genel af çıkarıncaya kadar sürdü.
