| |
|
|---|---|
| |
|
| | Tunceli | |
| | 93.000 | |
| | 7.774 km² | |
| | 62 | |
Türkiye`nin Doğu Anadolu Bölgesi`nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan Tunceli ili, kuzeyde ve batıda Munzur Dağları ile Karasu Irmağı, doğuda Bingöl Dağları ve Peri Suyu, güneyde Keban Baraj Gölü ile çevrilidir. Belirgin doğal sınırlarla kuşatılmış olan il toprakları, doğuda Bingöl ve Elazığ, güneyde Elazığ, batı ve kuzeyde Erzincan illeriyle komşudur. Tuncelinin 1938den önceki ismi Dersimdir. 2000 yılı sayımı sonuçlarına göre nüfusu 93548 olan Tunceli, aynı zamanda Türkiye`nin en az nüfusa sahip ilidir. Tunceli, 7774 km2`lik yüzölçümü ile Türkiye topraklarının %1`ini kaplamaktadır. Tunceli yöresinde ilk çağlardan beri pek çok uygarlık yaşamıştır. Orta Çağdan kalma ve bugün hala iyi durumda bulunan Pertek kalesi ve Munzur Vadisi Milli Parkı görülmeye değer güzellikleridir.
Tunceli ilinin ilçeleri Çemişgezek, Hozat, Mazgirt, Nazımiye, Ovacık, Pertek ve Pülümür`dür. Tunceli bölgesi Osmanlı boyunca bir Özerk Bölge olarak yerel aşiretler tarafından yönetilmiştir. Tunceli`nin eski ismi Dersim`dir. Bu isim 1937-38 yıllarında Seyit Rıza önderliğinde olan Dersim İsyanından sonra kaldırılmıştır. Türkiye ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen, ilk operasyonunu Dersim isyanını bastırmak üzere yapmıştır. Dersim isyanında 1938 yılında 70.000 insan ölmüş, 100.000i ise 10 yıl sürgüne gönderilmiştir.}
Tarihçesi
Dersim sözcüğünün Farsça "Der" (kapı), "Sim"(gümüş) sözcüklerinden yanyana gelmesinden oluşmuştur sadece yaygın bir halk etimolojisidir. Zazaca`da ``Dêsım`` diye telaffuz edilen aslında bugünkü Tunceli ilini değil, o yörenin adını belirler, ki Tunceli ilinin Zazacası ``Mamekiye`` `dir. "Yunan tarihi ve coğrafyacılarının Dersim bölgesine Daranis ve Derksene adını verdikleri gibi Dara`nın Bisitun kitabelerinde bu havaliye Zuza tabirinin Dersim yöresinde konuşulan Zaza dilinin sözcüğünden geldiği muhtemeldir.Dağlar
- Tujik dağı, 2400 m.
- Hıdır dağları, 2400 m.
- Kırklar dağı, 1800 m.
- Yılanlı dağı, 1800 m.
- Mahmunut dağı, 2344 m.
- Zel ve Düzgün dağları, 2400 m.
- Gürgür dağı, 2951-2750 m.
- Ak dağ (Koi Sipi), 1900 m.
- Ermustafa dağı, 1400 m.
- Bılgeş dağları, 1700 m.
- Sarısaltık dağı, 1900 m. yüksekligindedirler.
Nehir ve Irmaklar
- Fırat Nehri
- Murat Nehri
- Munzur (Munzur) suyu
- Mercan Irmağı
- Havaçur Irmağı
- Peri Suyu
Vadiler
- Munzur vadisi
- Kutu deresi
- Ali boğazı
Ormanlar
- Zarkavit
- Değirmen Dere
- Halvori Veng
- Bılgeş
- Kakper ve Mıhsor
- Sofke ormanları en ünlüleridir.
DERSİM= TUNCELİ+KOÇGİRİ(ZARA+DİVRİÄİ+İMRANLI+KANGAL+ARAPKİR+EÄİN+KEMAH+REFAHIYE+ILIÇ)+KIÄI+KARAKOÇAN İLÇELERİNİ KAPSAYAN GENİŞ BİR COÄRAFYADIR...
==Linkler=
Dersim Hakkında Geniş Bilgiler (Kitap)
Kitabi Yayinladigi Tarih ve Bilgiler : 1952 Yilinda Tilel Caddesin`deki Ani Matbaasindab basildi. Kitabin fiyati o günün parasi ile 5 Lübnan lirasiydi.- Dr.Vet.Nuri Dersimi - Kürdistan Tarihinde Dersim
- Ahmet Kahraman - Kürt Isyanlari (Tedip ve Tenkil)
- Munzur Çem - Dersim`de Alevilik
- Erdal Gezik - Alevi Kürtler
}