Bugün sıklıkla dini konular ile ilgilenen bilim anlamında kullanılmaktadır. Teoloji ile ilgilenen kişiye, teolog, ilahiyatçı veya tanrıbilimci denir. Dinsel yorumlama.
Modern öncesi dönemde kurulan pek çok üniversite kilise okulları manastır kurumlarından doğmuş olmalarından teoloji ortaçağlarda üniversitelerin temel araştırma alanlarının en ön sıralarında gelmekte ve teolojiye "Bilimlerin Kraliçesi" (The Queen of the Sciences) adı verilmekteydi. Bu önceliğinden ötürü bu okulların müfredatlarında kilise kanunları gibi dersler yer almakta ve bununla kiliseye hizmet edecek genç insanları yetiştirmeleri amaçlanmakta hatta bu üniversitelerin dua etme, vaaz verme veya ayinleri de içeren şapelleri (küçük kilise) de bulunmaktaydı.
Aydınlanmayla birlikte üniversiteler değişmeye ve ve hümanistik bir perspektifle farklı alanlardaki konuları öğretmeye başladılar. Teoloji artık ana konular arasında yer almıyordu ve üniversiteler, kurulu kiliselere din adamı yetirmenin dışında da amaçlar edinmeye başlamışlardı. Sonuç olarak teoloji, aynı konuyu ele alan diğer akademik disiplinlerden onun inancı içinden ele almasıyla ayrıldı. Çoğu Kilise Babası teologu "hakiki olarak dua eden" kişi olarak tanımlamaktadır, dindar olmayan teologlar bu görüşle uyuşmasa da teoloji aşağıdaki disiplinlerden ayırt edilmelidir;
- Karşılaştırmalı din / Dini araştırmalar - Comparative religion / Religious studies
- Din Felsefesi - Philosophy of Religion
- Din Psikolojisi - Psychology of Religion
- Dinler Tarihi - History of Religions
- Din Sosyolojisi - Sociology of Religion
Tüm bu disiplinler dine hümanistik varsayımlarla yaklaşır ve teolojiden farklı olarak dini inanç ve deneyimin tek biçimliliğini (uniformity) öne sürerler.
Teolojinin Dalları
Hristiyan teolojisinin alt dalları
- Angelology - Melek bilim
- Bibliology - Vahyin doğası ve vasıtaları
- Hermenötik - Kutsal metnin yorumu
- Christology - İsa Mesih, Mesihin doğası, Mesihteki ilahi ve beşerilik arası ilişki
- Misyoloji - İncil mesajının yayılmasının yolları, metodolojisi
- Soteryoloji - Kurtuluşun yolları ve araçları
- Patroloji - İlk dönem Kilise Babalarını inceler.
Hristiyan Teolojisi ve İslam İlahiyatı
Hristiyan teolojisi içinde toplumsal kurallar ve davranış biçimlerini, peygamberin sözlerini ve tarihi de barındıran İslam ilahiyatından bir yönüyle benzeşmekte bir yönüyle de ayrılmaktadır. Tanrı ve fizikötesi diğer konuları felsefe dilini özellikle Aristocu felsefe metotlarını kullanarak ispatlamaya çalışmasıyla Hristiyan teolojisi ve İslam kelamı birbirine çoğunlukla benzemektedir, ancak İslam ilahiyatı bu apolejetik (dini savunma) ihtiyacını kelamla savunurken bir yandan da fıkıh denilen ve bugünkü hukuk ve siyaset bilimi içine giren alanlarda da hem nassa (dogmaya) dayalı tasvir hem de nass ile bağlı akılla (fıkıh Arapça'da anlamaya çalışmak manasına gelmektedir) oluşan yeni durumlara dinden hüküm ortaya koymaya çalışmıştır. Her iki dinin karakteristik yapısı teolojileri arasında böyle bir farkın ortaya çıkmasına yol açmıştır. İslam kelamının Islamic Theology ile İslam hukukunun da Islamic Law olarak İngilizce'ye çevirilmesinin ardında da bu ayrımları belirtme ihtiyacı bulunmaktadır.