23 Nisan 1906`da babasının görev yaptığı Yanya`da doğmuştur. Babası Kafkasyalı Şeyh Şamil`in baba soyundan Dr. Ali Yaver Ataman, annesi ise Safranbolu "Cılız" soyundan Habibe Yekta Ataman`dır.
İptidai Mekteb ve Rüştiye ve İdadi`yi Safranlu`da 1922`de, liseyi ise İstanbul`da İstiklal Lisesi`nde 1926`da tamamlamıştır. İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği`ne kaydolmuştur fakat müzik tutkusu nedeniyle eğitimini bırakarak, o zamanki ismi Daru`l-Elhan olan İstanbul Konservatuarı`na girmiş ve 1930`da mezun olmuştur. Eğitim sürecinde ayrıca Mehmet Fuat Köprülü`den dersler almıştır.
1930-1931 yıllarında müzik öğretmenliği yapmıştır. 1933 yılında askere gitmiş ve 1934 yılında teğmen olarak terhis olmuştur. 1938`e kadar öğretmenlik yapmış ve kendi isteğiyle öğretmenlik mesleğini bırakmıştır. 1938-1940 yıllarında Ankara Radyosu Halk Müziği yayınları yöneticiliği yapmıştır.
1940 yılında bağımsız olarak Karabük belediye başkanlığına seçilmiş ve aynı tarihlerde Karabük halkevi başkanlığını sürdürmüştür. 1940`da başkanlığı döneminde tekrar teğmen olarak askere alınmış ve 1942`de üsteğmen olarak görevine dönmüştür. 1946`da tekrar askere alınmış ve 1947`de terhis olmuştur.
1948`de İstanbul Beyazıt bucak müdürlüğü ve 1950`de İstanbul Radyosu`nda grup şefliği yapmıştır. 1952 yılında Bucak`daki görevinden ayrılmış ve İstanbul Belediye Konservatuarı içinde Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu başına geçirilmiştir.
1953`de Radyo Islah Komisyonu üyeliği ve Raportörlüğü`ne seçilmiştir. 1955-1960 arasında Radyo Halk Müziği Müşavirliği yapmıştır. 1963`de Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu üyeliğine tekrar getirilmiş ve 21 Aralık 1971`de bu görevden emekli olmuştur. 1972-1976 yıllarında Yapı ve Kredi Bankası genel müdürlüğü kültür ve sanat işleri müşavirliği görevinde bulunmuştur.
Sadi Yaver Ataman`ın bir erkek ve üç kız çocuğu vardır. 1991`de Kültür Bakanlığı tarafından Devlet Sanatçısı unvanı verilmiştir. Kültür Bakanlığı 10 Aralık 1994`de İstanbul`da 88 yaşında ölmüş ertesi gün Safranbolu`da gömülmüştür.
Eserleri
Eserlerinde bazen Emre Kayaoğlu ismini kullanmıştır.Yayımlanmış Kitapları
- Aşık Naili, Zonguldak, 1937, Karaelmas Basımevi, 24 s.,
- Safranbolu Düğünleri/Oyunlar-Türküler, Bartın, 1936, Memleket Basımevi, 94 s.,
- Anadolu Halk Sazları, Yerli Musikiciler ve Halk Musiki (Müzik) Karakterleri, İstanbul, 1938, Burhaneddin Matbaası, 72 s.
- Bu Toprağın Sesi/Toprak Kokan-Memleket Havaları, İstanbul, 1951, Şaka Matbaası, 160 s.,
- Memleket Havaları/I: Esnaf Türküleri, İstanbul, 1954, V.Meti matbaası, 32 s.
- Okullar İçin Halk Müziği ve Müsamere Türküleri, İstanbul, 1965, Anten Yayınevi, 112 s.
- Okullar İçin Yeni Şarkılar ve Kahramanlık Türküleri, İstanbul, 1966, Tan Gazetesi ve Matbaası, 48 s.,
- Başını Vermeyen Şehit Gencosman, İstanbul, 1972, Şua Mecmuası Kültür Yayınları: 1, 80 s.
- İki Resimli Roman Birarada: Genç Osman Sadi Yaver Ataman - Çizen: Hamit Yüksek ve Han Buyruğu Mehmet Taşdiken - Çizen: Hasan Karal, İstanbul, 197(?)/(tarih yok), Otağ Yayınları Resimli Romanlar Serisi, 108 s.
- 100 Türk Halk Oyunu, İstanbul, 1975, Yapı Kredi Bankası Yayınları, Tifdruk Matbaacılık A.Ş., 160 s.
- Dümbüllü İsmail Efendi, İstanbul, 1975(?)/(tarih yok), Türkiye İş Bankası Yayınları, 256+96 s.
- Türk Halk Oyunları: 1/BARLAR, İstanbul, 1977, Sarıaltun Yayınları, 111 s.
- Mehmet Sadi Bey, Ankara, 1987, Nüve Matbaası, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları:842, Kültür Eserleri Dizisi:100, 223 s.
- Atatürk ve Türk Musikisi, Ankara, 1991, Kültür Bakanlığı/1291, Atatürk Dizisi/31, Atak Ofset, 144 s.
- Eski Türk Düğünleri, Ankara, 1992, Kültür Bakanlığı/1425, Kültür Eserleri/186, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 151 s.
- Türk Halk Musikisi ve Bağlama Metodu, İstanbul, 1992 (?/tarih yok), Akın Erkul-Ataman Elektroteknik Yayınevi, 42 s.
- Türk İstanbul, İstanbul, 1997, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, 512.s
Yayımlanmamış kitapları
- Aşk Bülbülü Emrah
- Aşk Bülbülü Karacaoğlan
- Başını Vermeyen Şehit Genç Osman Süje
- Çocuklar İçin İçin Eğlenceli Müzik, Oyun ve Deyişler
- En Yaygın Halk Oyunlarımız: Halaylar
- Folklor Araştırmaları Açısından "Ahilik" ve Esnaf Kuruluşları
- İlkokullar İçin Müzik Eğitimi/ sınıflar için
- Karşılaştırmalı Türk Halk Musikisi Metrik Sistem, Tonal Özellikleri, Türk San`at Musikisi ve Batı Müziklerine Göre Ayrıntılı Bilgiler ve Oyunlarımız
- Kerem ile Aslı Süje
- Konuşan Anadolu/I
- Konuşan Anadolu/II
- Uzun Mehmet
- Uzun Mehmet Süje
- Yaşayan Orman
- Yaşayan Orman/ Koruma Konusunu Ele Alan Orijinal Hikaye
Plaklarında okuduğu eserler
- Aç kapıyı ben geldim (Sahibinin Sesi)
- Alçak ceviz dalları (Odeon)
- Amani oyun havası (Columbia)
- Avşar iskan bozlağı (Hürses)
- Benlimi aldım saçaktan (Parlfon)
- Ben yarime kal`altıında kavuştum ve Münevver ile birlikte (Columbia)
- Çadır kurdum Eğr`ova`nın düzüne (Sahibinin Sesi)
- Çırdak oyun havası (Odeon)
- Çuha da yelek ekl`olur ve Münevver ile birlikte (Columbia)
- Dağ olur meşelerde (Kuşkaya) ile birlikte (Columbia)
- Dama bulgur sererler/Bartın Varyantı ile birlikte (Odeon)
- Ey milli dost milli dost (Columbia)
- Gülizar taksim (Tanburla) (Parlfon)
- Hac`Osman`ın gelinleri çift oynar (Parlfon)
- İki de durnam gelir (Odeon)
- Kabenin dalları bölük bölüktür ve Münevver ile birlikte (Columbia)
- Karaoğlan Karaoğlan (Kuşkaya) ile birlikte (Columbia)
- Kastamonu Zeybeği (Odeon)
- Kayadan iner akrep (Odeon)
- Köroğlu (Columbia)
- Mahur Peşrev (Tanburla) (Parlfon)
- Mahur Saz Semaisi (Tanburla) (Parlfon)
- Mavili mavili ela kız ve Münevver ile birlikte (Columbia)
- Nihavend Taksim (Tanburla) (Parlfon)
- Okkalı Hacerim (Odeon)
- Salına salına suya gidersin/Safranbolu Varyantı ile birlikte (Odeon)
- Sarı kızın ayağında yemeni ve Münevver ile birlikte (Columbia)
- Selam söylen Beybabam`a (Mahmud`um) (Columbia)
- Seymen karşılama havası (Hürses)
- Yarım Çırdak (Odeon)
- Yaş kiremitten su damlar (Odeon)
- Düriye`min güğümleri kalaylı ve Münevver ile birlikte (Columbia)
Notlar
Kaynaklar
- "Sadi Yaver Ataman" Süleyman Şenel, İstanbul, 1995
- Sadi Yaver Ataman biyografisi