ikonuna tıklayınız.
Sultan
İngilizce Sultan kelimesinin İspanyolca karşılığı.s. sultán
Sultan tabiri, Müslüman hükümdarlarının bilhassa Sünni kısmına ait bir unvandır. Kelime, Süryanice'den alınmış olup, iktidar sahibi demektir. Daha sonraları hakimiyet, delil ve burhan manasına da alınmıştır. Sultan unvanını ilk defa 2. asrın ilk yıllarında, Gazne'de hükümdar bulunan Mahmud İbn-il Emir Sebüktekin kullandı.
Hilafet, Emevi ve Abbasi sultanlarında bulunduğundan, bunlara mecazen halife, diğer büyük İslam devletlerinin emirlerine, hükümdarlarına sultan denildi.
Sultanlık Gaznelilerden, Selçuklulara ve onlardan da Osmanlılara geçti. Selçuklu Sultanı Tuğrul Beye, Abbasi hilafet merkezini Şii Büveyh oğullarının tahakkümü altından kurtardığından Abbasi halifesi tarafından Karaların ve Denizlerin Sultanı unvanı verilmişti. Haçlılara karşı kahramanca müdafaasıyla şöhret bulan Kılıç Arslan, Sultan-ı İklim-i Rum lakabıyla meşhurdur.
Osmanlı Sultanları, Orhan Gaziden itibaren kitabelerinde hep sultan tabirini kullandılar. Sikke üzerinde ilk defa sultan sıfatını kullanansa Birinci Murad Handır. Emir Süleyman'ın sikkelerinde yalnız 'Emir Süleyman' ibaresi görülür. Çelebi Sultan Mehmed, Sultan ve Sultan-ı Azam, Es-Sultan-ül Melik-ül Azam ibaresi bulunan ve Akçe-i Osmani denilen gümüş sikkeleri kestirdi. İkinci Murad Hanın bazı sikkelerinde Sultan ünvanı bulunduğu gibi, halefleri de paralarında bu tabiri bol miktarda kullanmışlardır. Sultan Çelebi Mehmed'e kadar Osmanlı padişahları için resmi kayıtlarda Sultan yerine 'Bey' ünvanı kullanılmıştır. Sultan kelimesi Sultan-üs-Selatin, Sultan-ül-Mücahidin, Sultan-ül-Guzat, Emir-ül-Kebir unvanları gerek tazimen, gerek umumi surette padişahlar hakkında kitaplara ve kitabelere yazılmıştır.
Abbasi Halifesi, Sofya'nın fethi üzerine Murad Hüdavendigar'a yazdığı mektupta Sultan-ül-Guzat, El-Mücahidin' diye hitap ediyordu.
Batı dillerinde mutlak manada Sultan kelimesi, yalnız İstanbul'da oturan padişah manasına gelir. Türkler ise kendi hükümdarlarına yalnız kullanırken Sultan değil, Padişah derler. Sultan kelimesini, ancak isimle beraber, Sultan Osman, Sultan Abdülaziz şeklinde kullanır veya Murad Han, Abdülmecid Han derler. Yalın kelime olarak 'Padişah' kullanırlardı.
Padişah, Türk imparatoru sıfatıyla hakan, İslam imparatoru sıfatıyla sultandı. Padişahların kız ve erkek çocukları, anneleri ve kadınları için de isminden sonra, Hadice Turhan Sultan'da olduğu gibi sultan ünvanı kullanılırdı.