Türkçe Bilgi: Ryan White

Ryan Wayne White (6 Kasım 1971; Kokomo, Indiana - 8 Nisan 1990; Indianapolis, Indiana), HIV/AIDS enfeksiyonu taşıdığı için okuduğu liseden çıkarılmasına karşı verdiği mücadeleyle Amerika Birleşik Devletleri'nde ulusal simge haline gelen ABD'li gençtir. Hemofili olduğu için kan tedavisi sırasında vücuduna HIV virüsü enfekte olduğu iddia edildi. Aralık 1984'te teşhis konuldu ve sadece 6 ay yaşayabileceği öngörüldü. Doktorlar, diğer öğrenciler için risk taşımadığını ve White'ın okula dönebileceğini belirtselerde Kokomo'daki birçok veli ve öğretmen okula dönmesine karşı çıktı. İlk AIDS vakalarının gey erkeklerde görülmesi sebebiyle, White'tan önce bu hastalığın gey toplulukları ile doğrudan bağlantılı olduğu görüşü oldukça yaygındı. White ile beraber bu algı değişimi, diğer HIV ile yaşayan Magic Johnson, Ray brothers ve Kimberly Bergalis gibi ünlüleri de daha fazla AIDS araştırmaları yapılması ve toplumun bilinçlendirilmesi için çalışmaya sevk etti. White'ın ölümünden kısa bir süre sonra ABD Kongresi, Ryan White CARE Yasası'nı çıkarttı. İki defa onaylanan bu yasa, ABD'de AIDS ile yaşayan bireylerin en büyük destekçisi oldu. Çocukluğu ve hastalığı Ryan White, Jeanne Elaine Hale ile Hubert Wayne White'ın çocukları olarak ABD'nin Indiana eyaletinin Kokomo şehrinde doğdu. Henüz üç günlük iken, doktorlar kendisine küçük bir yaralanma esnasında bile kanın durmamasına yol açan X kromozoma bağlı kalıtsal kan hastalığı olarak adlandırılan ağır bir hemofili A teşhisi koydu. Tedavisi için vücuduna haftalık faktör VIII enjekte edilmesi gerekiyordu. Uygulanan bu yöntem yüzünden AİDS hastalığının o dönemde yaygınlaştığı düşünülmektedir. Çocukluğunda oldukça sağlıklı olsa da Aralık 1984'te şiddetli zatürre hastalığına yakalandı. Bu hastalığın tedavisi aşamasında kendisine AIDS teşhisi konuldu. Tıp dünyası o dönem AIDS hakkında çok az bilgiye sahipti. Bilim adamları o yıl HTVL-III adını verdikleri bir virüs buldular ve bu virüs AIDS'e neden olan HIV'di. White'a faktör VIII tedavisi sırasında HTVL-III enfeksiyonu bulaştığı düşünülmekteyse de bu iddia kesinlik kazanmamıştır. Doktorlar bu virüse karşı nasıl bir test yapacaklarını bilmiyorlardı, aynı zamanda donörler virüsün kanla bulaştığını düşünmemekteydiler. 1979 - 1984 yılları arasında hemofili hastalarının %90'ından fazlasına HIV bulaştırıldığı düşünülmektedir. olarak belirlendi ve kendisine AİDS teşhis konuldu. Doktorlar, White'ın sadece altı ay yaşayacağını öngördüler. Teşhisten sonra White okula geri dönemeyecek kadar hastaydı ancak 1985 başlarında kendisini daha iyi hissetmeye başladı. Okullarla savaşı Russiaville'deki birçok ebeveyn White'ın kampüse girişini engellemek için direndi. 117 ebeveyn (ki okulda toplam 360 öğrenci vardı) ve 50 öğretmen White'ın okuldan uzaklaştırılması için dilekçe yazdı. AIDS hakkındaki bilgisizlik yüzünden başta müdür ve yönetim kurulu, diğer öğrencilerin HIV/AIDS olmaması için dilekçeleri uygun gördüler. White'ın ailesi bu yasağı kaldırmak için dava açtı. White ilk önce Indianapolis'te bulunan ABD Bölge Mahkemesi'ne dava açtı. Mahkeme davayı, Temyiz İdari'de çözülünceye kadar reddetti. 25 Kasım'da Indiana Eğitim Müdürlüğü, Indiana Sağlık Kurulu'nun verdiği kararı uyguladı ve White'ın geri okula dönmesine izin verdi. 1980'lerde HIV'in hangi yollarla bulaştığı tam olarak anlaşılamamıştı. Bilim adamları virüsün kan ile bulaştığını biliyorlardı ancak küçük bir temas ile bulaşması yeterli değildi. 1983'e gelince Amerika Tıp Derneği, "AİDS'in Ev halkının Yakınlığı ile Bulaşabileceği Öngörüsü" düşüncesiyle virüsün kolaylıkla yayıldığını düşünüyorlardı. AIDS ile yaşayan çocuk vakası nadir görülmekteydi, White'ın okuldan uzaklaştırıldığı sırada ABD Hastalık Kontrol Merkezi raporuna göre ABD'de 148 adet AIDS ile yaşayan çocuk bulunmaktaydı. Kokomo'da aileler White'ın okulda bulunmasını kabul edilemez bir risk taşıdığına inanıyorlardı. Şubat 1986'da New England Journal of Medicine 101 kişi üzerinde yaptıkları araştırmayı açıkladılar. Bu insanlar birbirleriyle cinsel temas olmayacak şekilde üç ay boyunca kapalı bir ortamda yaşadılar. Kişiler diş fırçaları, traş makineleri, giysileri, tarakları ortak kullandılar, hatta bu insanlar aynı yatakta uyuyup, sarıldılar ve öpüştüler. Deneyin sonucunda enfeksiyonun bulaşma riski imkansıza yakın olduğu çıktı. White, nisan ayında tekrar okula kabul edildiğinde, bazı aileler çocuklarını okuldan alıp başka okullara nakil ettirdiler. White, ciddi tehditler alıyordu. White'ın annesi; "Sokakta insanlar Ryan'a sık sık "Biz senin eşcinsel olduğunu biliyoruz" diye bağırıyorlardı" dedi. Diğerleri ise çelişkili durumlar üzerinde duruyorlardı, Ryan mutlaka eşcinsel ilişki içerisinde AIDS oldu ya da ufak bir temas ile bulaştığı görüşüne sahiptiler. White, 1986-87 eğitim yılı içerisinde Western Middle School'da sekizinci sınıfa başladı fakat burada çok mutsuz ve yalnızdı. Okul yemek yemesi için tek kullanımlık malzeme ve duş alması için ayrılmış banyo tedarik etti. Ulusal sözcü White'ın sendromu gazete ve televizyonlarda dalga dalga yayılması onun "ulusal çocuk" olmasını sağladı. 1985-1987 yılları arasında ABD medyasında AIDS hakkında haber sayısı iki katına çıktı. Elton John, Jeanne White'a 16.500 $ borç verdi. Bu parayı geri almayarak White'ın kız kardeşinin okul masrafları için kullanılmasını istedi. Michael Jackson lisedeki White'a kırmızı Mustang convertible hediye etti. 1989'da, ABC televizyonu The Ryan White Story adlı televizyon filmini yayınladı. Ryan rolünde AIDS'li arkadaşı Lukas Haas, Jeanne rolünde Judith Light ve kız kardeşi Andrea rolünde Nikki Cox vardı ve White'ın filmde kısa bir cameo görütüsü vardı. Filmde yer alan diğer isimler ise Sarah Jessica Parker sempatik hemşire rolünde, George Dzundza doktor rolünde ve okul yönetimine karşı White'ı yasal yolla savunan George C. Scott ise avukat rolündeydi. 1990'ların başında White'ın sağlığı hızla bozuluyordu. Son kez halkın huzuruna çıktığında, Kaliforniya'da eski başkan Ronald Reagan ve First Lady Nancy Reagan ona ev sahipliği yaptı. Indianapolis Meridian Caddesinde bulunan İkinci Presbiteryen Kilisesi yapılan cenaze törenine 1500'ün üzerinde kişi katıldı. Regan'ın demecinde "AIDS hakkında White'ın verdiği mücadele muhteşemdi. Herkesin AIDS'e bakış açısını değiştirdi. White, annesinin evinin de bulunduğu Cicero'ya gömüldü. Ölümünün ardından mezarı dört kez tahrip edildi. Geçen zaman içinde mezarı sevenleri tarafından anıt haline geldi. Miras White, 1980'ler ve 1990'ların başlarında AIDS'le ilgili ulusal alanda tanınmış birkaç kişiden biriydi. O, halkın AIDS'e bakışını değiştirmeye yardım etti. White Rock Hudson ile birlikte AIDS'in halktan olan ilk yüzlerinden biriydi. Sonrasında Ray brothers, Magic Johnson, The Brady Bunch'ın Robert Reed'i, Kimberly Bergalis, Elizabeth Glaser ve Freddie Mercury gibi diğer halk figürleri eklendi. White HIV/AIDS'in önemli bir salgın olduğuna ve toplumun bunu fark etmesini arttırmaya çalıştı. Sayısız hayır kurumu White'ın ölümü etrafında birleşti. Indiana Üniversitesi Dans Maratonu, Riley Çocuk Hastanesine 1991'de yardım toplamaya başladı ve 1991-2008 yılları arası Riley'deki çocuklar için 5 milyon$ yardım toplandı. Toplanan paralarla Ryan White Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği kurulmasına yardımcı olundu. White'ın kişisel doktoru Dr. Martin Kleiman Indianapolis'de bulunan Indiana Tıp Okulu'nda AIDS dalında Ryan White profesörü ünvanını aldı. 1993'te bir röportajda eşcinsel hakları savunucusu ve AIDS aktivisti Lary Kramer, "Bence küçük Ryan White, bu hastalığının yüzünün değişebileceği ihtimaliydi ve herkesten daha hareketliydi. Annesi Jeanne White'ın mutluluğunun devam etmesini istiyordu. Jeanne inanılmaz hareketli bir varlıktı, dünya kadar konuşurdu." dedi. 1992'de, White'ın annesi, kar amacı gütmeyen Ulusal Ryan White Vakfını kurdu. Vakıf, HIV/AIDS ile ilgili konularda farkındalığın artması için çalıştı. Ryan White gibi hemofili hastalarına ve hastalığı taşıyan aile bireylerine odaklandı. 1990'larda aktif görev yaptı, 1997'de bir yılda 300.000$ bağış yapıldı. 1997-2000 yıllarında her nasılsa AIDS bağışları ülke genelinde %21 azaldı ve "Ryan White Vakfı"nın bağış miktarı 100.000$'a düştü. 2000'de annesi Vakfı kapattı. Annesi AIDS aktivitizmin sözcüsü haline geldi ve oğluna adadığı ryanwhite.com sitesi aracılığıyla konuşup etkinlikler düzenledi. White'ın lisesi, Hamilton Heights, Ryan White Burs Fonu ile "AIDS Walk" öğrenci-devlet işbirliğine sponsor oldu. White'ın ölümü Elton John'a ilham verdi. Elton John AIDS vakfını kurdu. White popüler şarkıları için ilham kaynağı oldu. Elton John, The One albümünde yer alan The Last Song şarkısının gelirini Riley Hastanesinde bulunan "Ryan White Fonu"na bağışlamıştır. Michael Jackson, Dangerous albümünde "Gone Too Soon" şarkısını White'a adadı. 1980'lerin pop yıldızı Tiffany ise New Inside albümünde yer alan "Here in My Heart" şarkısını White'a adadı. Kasım 2007'de Anne Frank ve Ruby Bridges, White temalı Çocukların gücü: Fark yarat sergisi Indianapolis Çocuk Müzesinde açtı.

Ryan White ve AIDS'in toplumsal fark edilişi

1980'lerin başlarında, AIDS Gay bağlantılı bağışıklık yetmezliği olarak biliniyordu, çünkü sendrom ilk olarak eşcinsel topluluğun yaygın olarak yaşadığı New York City ve San Francisco'da tespit edildi. ABD'de AIDS salgının başladığı sıralarda, sendromla ilgili eşcinsel sorunu düşüncesi vardı ve politik makamlar bu durumu ciddiye almıyorlardı. White'ın teşhisi gösterdi ki, AIDS eşcinsellere ait problem değildir. AIDS araştırmalarını kendisi savundu, White hiçbir zaman eşcinsel iddialarını kabul etmedi, ki her şeye rağmen o eşcinsel değildi. White bazıları tarafından AIDS salgının masum kurbanı olarak görüldü. White ve ailesi masum kurban sözünü şiddetle reddetti çünkü bu söz AIDS ile yaşayan eşcinseller için kullanılan bir ayrımcılıktı. White'ın annesi New York Timesa şunları söyledi, "Ryan daima şunu söylerdi 'Ne olursa olsun ben hep AIDS ile yaşayan her kimse gibiyim.' ve O hiç bir zaman eşcinsel toplumun yaşadığı hayatı yaşamadı. New York'ta insanlar en son tedavi yolları hakkında bilgileri olmadan önce Indiana'da biz bunları biliyorduk. Bugün anneleri duyarım onlar gey toplumuyla hiçbir şekilde çalışmak istemez. Güzel, eğer sizin çocuğunuz hayata dönerse, siz kalbinizde ve fikirlerinizde daha iyi olan değişime başlamışsınızdır." Ryan White programının temel amacı, tedavi masraflarını ödeyemeyen hastalara kaynak sağlamaktır. 1996, 2000 ve 2006 yıllarında yasa tekrar yenilendi, içerik bugünkü halini aldı. Program çeşitli seviyelerde yılda 500.000 civarında hastaya yardım etmektedir. 2004 yılında program 2.567 organizasyona mali destekte bulundu. Ryan White programı bölge ve eyaletlerdeki sağlık kuruluşlarını desteklemekte, teknik asistan veya sağlık desteği sağlamaktadır. Ryan White CARE Yasası 30 Ekim 2009 yılında süresi dolması nedeniyle genişletilerek tekrar yayımlanmıştır. 2009 yılında Başkan Barack Obama HIV taşıyan bireylerin göç ve seyahat etme yasaklarını kaldırma planını açıkladı ve Ryan White CARE Yasası'nın yenilenmiş halini imzaladı. Obama 22 yıldır yasak olan bu durum için "Gerçeklerden ziyade korkudan kaynaklanmaktadır." açıklamasını yaptı. Dış bağlantılar * Ryan White resmi sitesi * Indiana Dans Maratonu * Ryan White röportajı 1986 * Fotoğrafçı Taro Yamasaki'nin fotoğrafları ve yazılarıyla White'ın Yaşamı * Find A Grave'de Ryan White'ın mezarı

Kaynaklar

Vikipedi

Ryan White

Ryan White ve AIDS'in toplumsal fark edilişi

Kaynaklar

The Ryan White Story

Ryan lewis

Dangerous - The Short Films

Lukas Haas

Ryan Reynolds

Macklemore

Gone Too Soon

Ryan Phillippe

Ryan White

Ryan White Hakkında Detaylı Bilgi

Ryan White ve AIDS'in toplumsal fark edilişi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

The Ryan White Story

Ryan lewis

Dangerous - The Short Films

Lukas Haas

Ryan Reynolds

Macklemore

Gone Too Soon

Ryan Phillippe