Pieter Zeeman (Zonnemaire (D. 25 Mayıs 1865, Ö. 9 Ekim 1943); 1902 yılında Hendrik Lorentz ile birlikte Nobel Fizik Ödülü`ni kazanmış, Zeeman efektinin teorisyeni, Hollanda`lı bilimadamı.
Çocukluğu ve Gençliği
Pieter Zeeman Schouwen-Duiveland şehrinin küçük bir kasabası olan Zonnemaire`ta doğdu. Babası Catharinus Forandinus Zeeman, Hollanda Reform Kilisesi`nin başkanı idi. Erken yaşlarda fizikle ilgilenmeye başladı.1883 yılında Kutup Işıkları belirgin bir şekilde Hollanda`da görüldü. Zeeman bu olaydan etkilendi ve astonomiye, dolaylı olarakta fiziğe olan ilgisi artmaya başladı.Lisedeyken fizikle ilgili bir konuda yazdığı yazıyı Nature dergisine yolladı. Dergi editörünün Lise öğrencisi Profesor Zeeman övgüsünü kazandı.
1883 yılında liseyi bitirdikten sonra üniversite öncesi klasik dilleri öğrenmek için Delf`e gitti. Burada Dr. J.W. Lely`nin evinde misafir olarak kaldı. Delft`te okurken, tezlerinde kendisine önerilerde bulunacak olan Heike Kamerlingh Onnes ile tanıştı.
Eğitim ve İlk Kariyer Dönemi
1885`te eleme sınavlarını geçen Zeeman Leiden Üniversitesi`nde Kamerlingh Onnes ve Hendrik Lorentz`in öğrencisi olarak fizik okumaya başladı. 1890 yılında bitirme tezini vermek üzere iken Lorentz`in asistanı oldu. Bu olay manyeto-optik Kerr efekti üzerinde çalışmasını sağladı.1893 yılında doktora çalışmasını Kerr efekti üzerine verdi. Doktorasından sonra 6 ay Strazburg`taki F. Kohlrausch enstitüsünde çalıştı.1895 yılında Strazburg`tan döndükten sonra Leiden`de matematik ve fizik üzerine ders vermeye başladı.Aynı yıl Elisabeth Lebret (1873-1962) ile evlendi ve ilerleyen yıllarda üç kız ve bir erkek çocukları dünyaya geldi. 1896 yılında, tezini verdikten üç yıl sonra Zeeman efekti adı ile bilinen kuramı geliştirdi.Lorentz bu gelişmeyi duyunca 31 Ekim 1896 yılında Zeeman ile buluşmak amacı ile Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi`ne Amsterdam`a gitti. Ertesi pazartesi Loerntz Zeeman`ı bu buluşu ve elektromanyetik radyasyon teroisi hakkında konuşmak amacı ile ofisine çağırdı. Zeeman`ın buluşunun çok büyük bir buluş olduğu açık bir şekilde görülüyordu.Amsterdam`da Profesörlük Süreci
ve arkadaşı Ehrenfest Amsterdam`da Zeeman`ı ziyaret ederken (1920)] Zeeman`ın buluşundan sonra Zeeman`a 1897 yılında doktorluk verildi. Daha sonra 1900 yılında Amsterdam Üniversitesi`nde profesörlüğe yükseldi.1902 yılında Lorentz ile birlikte Zeeman efekti üzerine yaptığı çalışmalardan ötürü Nobel Fizik Ödülü verildi. Beş yıl sonra, yani 1908 yılında Amsterdam Üniversitesi`nde fizik bölümü başkanlığına yükseldi.1923 yılında Amsterdam`da yeni bir laboratuvar kurdu. Bu laboratuvara 1940 yılında kendi adı verildi.
Zeeman kendi bulduğu Zeeman efekti dışında manyeto-optik konusunda da çalışmalarrda bulundu.
Son Yılları ve Ölümü
1898 yılında Zeeman Hollanda Sanat ve Bilim Kraliyet Akademisi`ne seçildi. Burada 1921 ve 1920 yılları arasında genel sekreterlik görevinde bulundu. 1921 yılında Henry Draper Madalyası`nı kazandı.Zeeman 9 Ekim 1943 yılında Amsterdam`da öldü ve Haarlem`de defnedildi.
Ödülleri
- Nobel Fizik Ödülü (1902)
- Matteucci Madalyası (1912)
- Henry Draper Madalyası (1921)
- Rumford Madalyası (1922)
- Ayrıca Ay üzerindeki bir kratere Zeeman Krateri ismi verildi.
Ayrıca bakınız
Linkler
commons|Pieter Zeeman- Albert van Helden ``Pieter Zeeman 1865 – 1943`` In: K. van Berkel, A. van Helden and L. Palm ed., A History of Science in The Netherlands. Survey, Themes and Reference (Leiden: Brill, 1999) 606 - 608.
- biography at the Nobel e-museum and Nobel Lecture.
- Museum Boerhaave Negen Nederlandse Nobelprijswinnaars
- P.F.A. Klinkenberg, ``Zeeman, Pieter (1865-1943)``, in Biografisch Woordenboek van Nederland.
- Biography of ``Pieter Zeeman (1865 – 1943)`` at the National library of the Netherlands.
- Anne J. Kox, ``Wetenschappelijke feiten en postmoderne fictie in de wetenschapsgeschiedenis``, Inaugural lecture (1999).
- Pim de Bie, ``prof.dr. P. Zeeman Zonnemaire 25 mei 1865 - Amsterdam 9 oktober 1943`` Gravesite of Pieter Zeeman
- ``Pieter Zeeman``, Bijzondere collecties Leiden.
- photo & short info
Nobel Fizik Ödülü Kazananlar
