Orhan Veli Kanık

Orhan Veli Kanık'ın hayatı

Yazın Yaşamı

Eserleri

• Garip (1941 – Oktay Rifat ve Melih Cevdet ile birlikte)
• Garip (1945 – Yalnız kendi şiirlerinden oluşan genişletilmiş 2. baskı)
• Vazgeçemediğim (1945)
• Destan Gibi (1946)
• Yenisi (1947)
• Karşı (1949)
• Bütün Şiirleri (Adam Yayınları, 1951 – 1975)

İstanbul Türküsü

 Veli'nin oğluyum,

 Tarifsiz kederler içinde,

 Urumeli Hisarına oturmuşum;

 Oturmuşta bir türkü tutturmuşum:

 “İstanbul'un mermer taşları;

 Başıma da konuyor, konuyor aman martı kuşları;

 Gözlerimden boşanır hicran yaşları;

 Edalım

 Senin yüzünden bu halim.”

 
Horoz ile İnci
 (La Fontaine'den çevrilmiş şiiri)

 Alıp onu kuyumcuya doğrulur.

 Kuyumcu ne istediğini sorar.

 O da der ki: “Bu galiba mücevher;

 Al da bunu bana biraz darı ver;

 O benim daha çok işime yarar.”

 Bir cahile bir kitap miras kalır;

 Cahil de hemen kitabı alır,

 Yol üstündeki kitapçıya uğrar,

 Der ki: “Bu kitabı vereyim sana,

 Yerine sen üç beş kuruş ver bana;

 O benim daha çok işime yarar.”

 Bütün yaz,

 Derken kış da geldi, çattı,

 Seninkinde şafak attı.

 Baktı ki yok hiç yiyecek

 Ne bir sinek, ne bir böcek,

 Kalktı, karıncaya gitti;

 Yandı yakıldı ah etti.

 üç beş buğdaydan ne çıkar,

 Gelecek mevsime kadar,

 Bir kaç tane borç istedi.

 “İnayet buyurun” dedi.

 “Yemin billah ederim,

 Eylüle kalmaz öderim.”

 İşin kötüsü, karınca

 Borca hiç alışmamıştı,

 Bu ricaya çıkıştı;

 “Ne yaptınız yaz boyunca?”

 “Ne mi yaptım? Saz çaldım, saz!”

 “Ya öyle mi? Demek ki siz

 Yazı sazla geçirdiniz;

 Şimdi de oynayın biraz.”

 Hep başka sahillere doğru sürüklenen biz.

 Zaman adlı denizde bir an, bir lahza için

 Demirleyemez miyiz?
Yapıtları

Şiir:

Düzyazı:

Çeviri:

Orhan Veli Şiirleri

HÜRRİYETE DOĞRU

 Gün doğmadan

 Deniz daha bembeyazken çıkacaksın yola

 Kürekleri tutmanın şehveti avuçlarında

 İçinde bir iş görmenin saadeti

 Gideceksin

 Gideceksin ırıpların çalkantısında

 Balıklar çıkacak yoluna karşıcı

 Sevineceksin

 Ağları silkeledikçe

 Deniz gelecek eline pul pul

 Ruhları sustuğu vakit martıların

 Kayalıklarındaki mezarlarında

 Birden

 Bir kıyamettir kopacak ufuklarda

 Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin

 Bayramlık seyranlar mı dersin, şenlikler cümbüşler mi

 Gelin alayı, teller, duvaklar, donanmalar mı

 Heeeey

 Ne duruyorsun be at kendini denize

 Geride bekleyenin varmış aldırma

 Görmüyor musun her yanda hürriyet

 Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol

 Git gidebildiğin yere

KİTABE-İ SENGİ MEZAR I

 Hiçbir şeyden çekmedi dünyada

 Nasırdan çektiği kadar;

 Hatta çirkin yaratıldığından bile

 o kadar müteessir değildi;

 Kundurası vurmadığı zamanlarda

 Anmazdı ama Allahın adını,

 Günahkar da sayılmazdı.

 Yazık oldu Süleyman Efendi'ye

KİTABE-İ SENGİ MEZAR II

 Mesele falan değildi öyle,

 To be or not to be kendisi için;

 Bir akşam uyudu;

 Uyanmayıverdi.

 Aldılar, götürdüler.

 Yıkandı, namazı kılındı, gömüldü.

 Duyarlarsa öldüğünü alacaklılar

 Haklarını helal ederler elbet.

 Alacağına gelince...

 Alacağı yoktu zaten rahmetlinin.

KİTABE-İ SENGİ MEZAR III

 Tüfeğini depoya koydular,

 Esvabını başkasına verdiler.

 Artık ne torbasında ekmek kırıntısı,

 Ne matrasında dudaklarının izi;

 öyle bir rüzgar ki,

 Kendi gitti,

 İsmi bile kalmadı yadigar.

 Yalnız şu beyit kaldı,

 Kahve ocağında, el yazısıyla:

 "ölüm Allah'ın emri,

 "Ayrılık olmasaydı."

SABAHA KADAR

 Şu şairler sevgililerden beter;

 Nedir bu adamlardan çektiğim?

 Olur mu böyle, bütün bir geceyi

 Bir mısraın mahremiyetinde geçirmek?

 Türküsünü damların, bacaların

 Yahut da karıncaların buğday taşıdıklarını

 Yuvalarına?

 Kullanılmış kafiyeleri yollamak için,

 Kapıma gelecek çöpçülerle,

 Deniz kenarına?

 "Bağır, bağır, bağır, sabaha kadar."

GüZEL HAVALAR

 Beni bu güzel havalar mahvetti,

 Böyle havada istifa ettim

 Evkaftaki memuriyetimden.

 Tütüne böyle havada alıştım,

 Böyle havada aşık oldum;

 Eve ekmekle tuz götürmeyi

 Böyle havalarda unuttum;

 Şiir yazma hastalığım

 Hep böyle havalarda nüksetti;

 Beni bu güzel havalar mahvetti

ANLATAMIYORUM

 Ağlasam sesimi duyar mısınız,

 Mısralarımda;

 Dokunabilir misiniz,

 Gözyaşlarıma, ellerinizle?

 Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu

 Bu derde düşmeden önce.

 Her şeyi söylemek mümkün;

 Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;

 Anlatamıyorum

SERESERPE

 Uzanıp yatıvermiş sereserpe

 Entarisi sıyrılmış hafiften

 Kolunu kaldırmış kolluğu görünüyor

 Bir eliyle de göğsünü tutmuş

 İçinde kötülük yok biliyorum

 Yok, benim de yok ama

 Olmaz ki

 Böyle de yatılmaz ki

DENİZİ öZLEYENLER İçİN

 Gemiler geçer rüyalarımda,

 Allı pullu gemiler, damların üzerinden;

 Ben zavallı,

 Ben yıllardır denize hasret,

 "Bakar bakar ağlarım".

 Bir midye kabuğunun aralığından:

 Suların yeşili, göklerin mavisi,

 Lapinaların en harelisi...

 Hala tuzlu akar kanım

 İstiridyelerin kestiği yerden.

 Bembeyaz köpüklerle, açıklara!

 Köpükler ki fena kalpli değil,

 Küpükler ki dudaklara benzer;

 Köpükler ki insanlarla

 Zinaları ayıp değil.

 Allı pullu gemiler, damların üzerinden;

 Ben zavallı,

 Ben yıllardır denize hasret.

KAPALI ÇARŞI

 Giyilmemiş çamaşırlar nasıl kokar bilirsin,

 Sandık odalarında;

 Senin de dükkanın öyle kokar işte.

 Ablamı tanımazsın,

 Hürriyette gelin olacaktı, yaşasaydı;

 Bu teller onun telleri,

 Bu duvak onun duvağı işte.

 Ya bu camlardaki kadınlar?

 Bu mavi mavi,

 Bu yeşil yeşil fistanlı...

 Geceleri de ayakta mı dururlar böyle?

 Ya şu pembezar gömlek?

 Onun da bir hikayesi yok mu?

 Kapalı çarşı deyip te geçme;

 Kapalı çarşı,

 Kapalı kutu

İSTANBUL'U DİNLİYORUM

 İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;

 önce hafiften bir rüzgar esiyor;

 Yavaş yavaş sallanıyor

 Yapraklar, ağaçlarda;

 Uzaklarda, çok uzaklarda,

 Sucuların hiç durmayan çıngırakları;

 İstanbul'u dinliyorum gözlerim kapalı.

 Kuşlar geçiyor, derken;

 Yükseklerden, sürü sürü, çığlık çığlık.

 Ağlar çekiliyor dalyanlarda;

 Bir kadının suya değiyor ayakları;

 İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;

 Serin serin Kapalı çarşı;

 Cıvıl cıvıl Mahmutpaşa;

 Güvercin dolu avlular.

 çekiç sesleri geliyor doklardan,

 Güzelim bahar rüzgarında, ter kokuları;

 İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;

 Başında eski alemlerin sarhoşluğu,

 Loş kayıkhaneleriyle bir yalı;

 Dinmiş lodosların uğultusu içinde.

 İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;

 Bir yosma geçiyor kaldırımdan;

 Küfürler, şarkılar, türküler, laf atmalar.

 Bir şey düşüyor elinden yere;

 Bir gül olmalı;

 İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;

 Bir kuş çırpınıyor eteklerinde;

 Alnın sıcak mı değil mi, biliyorum;

 Dudakların ıslak mı değil mi, biliyorum;

 Beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasından

 Kalbinin vuruşundan anlıyorum;

 İstanbul'u dinliyorum.

GÜN OLUR

 Gün olur alır başımı giderim

 Denizden yeni çıkmış ağların kokusunda

 Şu ada senin şu ada benim

 Yelkovan kuşlarının peşisıra

 çiçekler gürültüyle açar

 Gürültüyle çıkar duman topraktan

 Her bir tüylerinde ayrı bir telaş

 Gün olur başım kadar güneş

 Gün olur deli gibi

BİRDENBİRE

 Her şey birdenbire oldu.

 Birdenbire vurdu gün ışığı yere;

 Gökyüzü birdenbire oldu;

 Mavi birdenbire.

 Her şey birdenbire oldu;

 Birdenbire tütmeye başladı duman topraktan;

 Filiz birdenbire oldu, tomurcuk birdenbire.

 Yemiş birdenbire oldu.

 Birdenbire;

 Her şey birdenbire oldu.

 Kız birdenbire, oğlan birdenbire;

 Yollar, kırlar, kediler, insanlar...

 Aşk birdenbire oldu,

 Sevinç birdenbire.

YAŞAMAK

 Biliyorum, kolay değil yaşamak,

 Gönül verip türkü söylemek yar üstüne;

 Yıldız ışığında dolaşıp geceleri,

 Gündüzleri gün ışığında ısınmak;

 Şöyle bir fırsat bulup yarım gün,

 Yan gelebilmek çamlıca tepesine...

 -Bin türlü mavi akar Boğaz'dan-

 Her şeyi unutabilmek maviler içinde.

 Ama işte

 Bir ölünün hala yatağı sıcak,

 Birinin saati işliyor kolunda.

 Yaşamak kolay değil ya kardeşler,

 ölmek de kolay değil;

SİZİN İÇİN

 İnsanlığa

 Her şey sizin için;

 Gece de sizin için, gündüz de;

 Gündüz gün ışığı, gece ay ışığı;

 Ay ışığında yapraklar;

 Yapraklarda merak;

 Yapraklarda akıl;

 Gün ışığın da binbir yeşil;

 Sarılar da sizin için, pembeler de;

 Tenin avuca değişi,

 Sıcaklığı,

 Yumuşaklığı;

 Yatıştaki rahatlık;

 Merhabalar sizin için;

 Sizin için liman da sallanan direkler;

 Günlerin isimleri,

 Ayların isimleri,

 Kayıkların boyaları sizin için;

 Sizin için postacının ayağı,

 Testicinin eli;

 Alınlardan akan ter,

 Cepheler de harcanan kurşun;

 Sizin için mezarlar,mezar taşları,

 Hapishaneler, kelepçeler, idam cezaları;

 Sizin için;

 Her şey sizin için.

SÖZ

 Aynada başka güzelsin

 Yatakta başka

 Aldırma söz olur diye

 Tak takıştır

 Sür sürüştür

 İnadına gel

 Piyasa vakti

 Muhallebiciye

 Söz olurmuş

 Olsun

 Dostum değil misin

BAYRAM

 Kargalar, sakın anneme söylemeyin

 Bugün toplar atılırken evden kaçıp

 Harbiye Nezareti�ne gideceğim.

 Söylemezseniz size macun alırım

 Simit alırım, horoz şekeri alırım

 Sizi kayık salıncağına bindiririm kargalar

 Bütün zıpzıplarımı size veririm.

 Kargalar, ne olur anneme söylemeyin

PAZAR AKŞAMLARI

 Şimdi kılıksızım, fakat

 Borçlarımı ödedikten sonra

 İhtimal bir kat da yeni esvabım olacak

 Ve ihtimal sen

 Yine beni sevmeyeceksin.

 Bununla beraber pazar akşamları

 Sizin mahalleden geçerken

 Süslenmiş olarak

 Zannediyor musun ki ben de sana

 Şimdiki kadar kıymet vereceğim?

Linkler

• orhanveli.net
• şiirlerinden örnekler
• Sofistike.org-Orhan Veli Kanık Hakkında.