St. Petersburg'un 200 kilometre uzağındaki küçük Tikhvin kasabasında dünyaya geldi. Doğduğunda babası 60, annesi 42, erkek kardeşi ise 22 yaşındaydı.
Küçük Nikolay, piyano çalmayı Tikhvin'de öğrendi. Yeteneğini ve kulağının iyi olduğunu farkeden ailesi, bunun pek üzerinde durmadı. Çünkü Nikolay'ı, ağabeyi gibi ülke donanmasının başarılı bir denizcisi olarak görmek istiyorlardı. Ve genç adam, 12 yaşında St. Petersburg'daki donanma okuluna girdi.
Balakirev'le Tanışma ve Hayaller...
O dönemden itibaren Nikolay, operaları ve senfoni orkestralarını izlemeye başladı. Müzik tutkusu, onu her geçen gün daha derinden etkiliyor, adeta iliklerine işliyordu. Yeteneğini ailesinden sonra ilk hisseden kişi, müzik öğretmeni Canille oldu. Canille, genç Nikolay'a kendi müziğini yapmaya çalışmasını önerdi, verdiği önemli bilgiler ve ödevlerle yeteneğini geliştirmesine yardımcı oldu. Kısa süre sonra bu yetenekli küçük adamı, St. Petersburg müzik camiasının başındaki ünlü besteci Mily Balakirev ile tanıştırdı. Nikolay, donanma okulundaki son iki senesi olan 1861-62 döneminde bir senfoni yazmaya başladı. Besteci olmanın hayallerini kuruyor, büyük bir mutluluk yaşıyordu.
Ancak annesi ve erkek kardeşi (babası 1862 Mart'ında yaşamını yitirmişti) onu, müzikal kariyerin yeterli gelir getirmeyeceğine, dolayısıyla donanmada memur olarak çalışmasının daha doğru olacağına ikna ettiler. Bunu gerçekleştirmek için bir gemi yolculuğu yapması gerekiyordu. 1862 Ekim'inde Nikolay Rimsky-Korsakov, 'Almaz' isimli gemiyle yola çıktı.
Gemide Müzik Yapmak...
Genç besteci, ailesinin istediğini yapmayı kabul ederken gemide beste yapabileceğini düşünüyordu. Ancak atmosfer buna hiç de uygun değildi. Resmi görevler, müziğe boş zaman ayırmayı mümkün kılmıyordu. Gemide piyano veya herhangi bir enstrüman yoktu. Hatta tayfadan müzikle ilgilenen kimse bile yoktu... Yine de yolculuğun ilk aylarında senfonisi için Andante'yi besteledi. Fakat sonrasında müzik tutkusu yavaş yavaş ölmeye başladı... Artık müziğin hayatında yeri olmayacağını düşünmeye başlamıştı. Yolculuk tam 2 yıl 8 ay sürdü. Bu dönemde Rimsky-Korsakov, Almanya, İngiltere, Amerika, Brezilya, Fransa ve İspanya'da bulundu, çok çeşitli doğa manzaralarını, kuzeyin, güneyin ve ekvatorun denizini, dalgalı ve sakin okyanusu ve güney yarımkürenin yıldızlı gökyüzünü gördü...
Yaşama Döndüren İlham Kaynağı: Doğa!
Korsakov, tüm bu doğal resimlerin yarattığı güçlü etkilenimleri hafızasına kazıdı ve muhteşem yeteneğiyle birleştirerek müziğe yansıtmayı başardı. "Sadko", "The Tale of The Tsar Saltan" ve "Sheherazade"da denizin eşsiz güzellikteki müzikal resimlerini yaptı, "The Snowmaiden" ve "The Legend of The Invisible Town Kitez"de yemyeşil ormanların duru seslerini sergiledi, "The Christmas Night" ve "Kashtshey Immortal"da ise gökyüzünün ve havanın özgürlüğünü hissettirdi ustalıkla...
Rusya'ya Dönüş ve Büyülü Konser...
1865 Mayıs'ında Rusya'ya geri döndü ve St. Petersburg'da Sahil Hizmet'te çalışmaya başladı. Donanma Akademisi'ne girmeyi düşünüyordu. Ancak burada karşılaştığı, geçmişte müziği paylaştığı eski dostları, Korsakov'u, müziğe geri dönmesi ve senfonisini tamamlaması konusunda zorladılar. Ona can veren bu önemli yönlendirme sonucunda aynı yılın 19 Aralık gününde bitirdiği ilk senfonisini, Mily Balakirev'in yönetimindeki bir konserde sergileme şansı buldu. İnanılmaz bir başarı yakalamıştı. İzleyenler şaşkınlığa uğramış, bestecinin gencecik bir donanma memuru olduğunu görünce gözlerine inanamamışlardı. İşte Korsakov'un müzikal kariyeri, o büyülü konserdeki alkışlarla başlamıştır...
64 Yaşında Veda...
Korsakov, o günden sonra müzikal çalışmalarına hız verse de geçinebilmek için donanmadaki işini de sürdürmüş ve ancak 8 yıl sonra aktif işinden ayrılabilmiştir. Bestecinin müzikal alandaki çalışmaları, yalnız yaratıcı işleriyle sınırlı değildir. 1871'den yaşamının sonuna kadar St. Petersburg Konservatuarı'nda profesörlük yapmıştır. 27 yaşında bu onurlu mesleği icra etmeye başlayan Korsakov, donanmanın brass grubunda on yıl çalışmış, Müzik Okulu'nda yedi yıl müdürlük, Imperial Capella'da ise 10 yıl müdür yardımcılığı yapmıştır. 1874-1907 tarihleri arasında St. Petersburg, Moskova, Kiev, Brüksel ve Paris'te çok sayıda senfonik konser yöneten besteci, 64 yaşında Loubensk'te yaşamını yitirmiştir.
11 senfoni, 15 opera, 3 enstrümental ve orkestral çalışma, 79 romans eseri, 2 koleksiyon ve çok sayıda piyano çalışması üreten büyük besteci, "Armoni Üzerine Yazılar", "Orkestrasyonun İlkeleri" ve "Müzikal Yaşamımın Efsanesi" adlı üç de kitap yazmıştır.
En çok bilinen eseri Binbir Gece Masalları'ndan esinlenilmiş olan Şehrazad'tır.