Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Nazım Türleri

Kısaca: Dîvan (klâsik Türk), Halk (tekke ve âşık) edebiyatlarının herbirinin kendilerine göre nazım şekilleri olduğu gibi, nazım türleri de vardır. Nazım türleri daha çok konu ile ilgilidir. Bunlar aşağıdaki sıraya göre, şunlardır: ...devamı ☟

Divan (klasik Türk), Halk (tekke ve aşık) edebiyatlarının herbirinin kendilerine göre nazım şekilleri olduğu gibi, nazım türleri de vardır. Nazım türleri daha çok konu ile ilgilidir. Bunlar aşağıdaki sıraya göre, şunlardır:

Divan Edebiyatı Nazım Türleri

Tevhid

Allahü tealanın birliğini, yüceliğini anlatan manzumelere tevhid denir. Genellikle kaside şeklinde yazılmışlardır. Bir de Allah’a yalvaran şiirler görülür. Bunlar da münacat adını alırlar.

Na’t

Hazret-i Muhammed’i övmek için yazılan şiirlerdir. Ekseriya kaside şeklinde yazılırlar. Ancak gazel şeklinde de na’tlar yazılmıştır.

Medhiye

Dört halifeyi, din büyüklerini, padişahları ve devlet büyüklerini övmek için yazılan manzumeler medhiye adını alırlar. Bunlar daha çok kaside şeklinde yazılırlar.

Hicviye

Bunlar divan edebiyatında görülen yergi şiirleridir. Bir kimsenin kusurlarını ortaya koymak, onu yermek için yazılırlar. Bu bakımdan medhiye türünün zıddıdır. Genellikle kaside şeklinde yazılır, kıt’a şeklinde yazılanları da vardır.

Mersiye

Ölen birinin özelliklerini, iyiliklerini anlatan şiirlerdir. Daha çok kaside şeklinde yazılır. Edebiyatımızda hazret-i Hüseyin için yazılanlar olduğu gibi, padişahlar ve şehzadeler için yazılanlar da vardır. Baki’nin Kanuni mersiyesi bunların başında gelir. Kaside şeklinde yazıldığı gibi bendlerle de yazılmışlardır.

Hezl, tehzil

Mizah, güldürmece tarzındaki manzumelere bu ad verilir. Çeşitli nazım şekilleri ile yazılan bir türdür.

Fahriye

Övünmek için yazılan manzumelerdir. Başlı başına olduğu gibi bir şiirin içinde de geçebilir. Kaside içinde şairlerin övündüğü yani kendilerini övdükleri kısımlar bunlardandır.

Lügaz ve Muammma

Lügaz bir çeşit manzum bilmecedir. Bu bilmece bir varlık değil de bir şahıs için olursa muamma adını alır.

Sakiname

Sakiden, içki meclisinden, içki çeşitlerinden bahs eden büyük ve küçük eserlerdir. Genellikle mesnevi şeklinde yazılmışlardır. Meyden maksad eski edebiyatımızda ilahi aşk, meclisten maksat da tekke olduğundan bunların tasavvufi olduğunu söylemek gerekir.

Surname

Şehzadelerin sünnet düğünleri ile hanım sultanların evlenme törenlerini anlatan eserlerdir.

Gazavatname

Savaşlardan, savaşlarda gösterilen kahrammanlıklardan, zaferlerden, fetihlerden bahseden eserlere gazavatname denir. Bunlar bir büyük gazi ve padişahlar adına da yazılabilirler. Bu durumda, Selimname, Süleymanname gibi adlarla da anılırlar. Ayrıca zafername ve fetihname adlarını taşırlar.

Şehrengiz

Bir şehri, güzelliklerini ve güzellerini anlatan eserlerdir. Mesnevi şeklinde yazılırlar.

Ta’rifname (ta’rifat)

Çeşitli makam sahiplerini vazifelerinin hususiyetlerine göre bir kaç beyit içerisinde anlatan eserlerdir. Bunlar mesnevi şeklinde yazılırlar.

Mesneviler

Çeşitli konularda yazılmış uzun hikayelerdir. Konuları Yusuf ile Zeliha gibi dini menkıbevi olanlar olduğu gibi, Leyla ve Mecnun, Süheyl ü Nevbahar, Hüsrev ü Şirin gibi aşk veya efsane ve tarihi tarafı olanlar da vardır. Ayrıca dini kahramanlık, tasavvufi, ahlaki, didaktik ve tarihi konuları işleyenler de görülmektedir.

Tekke edebiyatı nazım türleri (yada Tasavvuf Edebiyatı)

İlahi

Nazım şekli olarak da bilinir. Ancak tür olduğunu iddia edenler de vardır. Bu şiirler Allahü Teala'yı övmek, ona yalvarmak için yazılmışlardır. Bu çeşit şiirler mevlevilikte ayin, bektaşilikte nefes, gülşenilikte tapug, halvetilikte durak adını almıştır.

Devriye

"Adem toprakla su arasında iken ben peygamberdim" hadisinin işaret ettiği şiirlerdir. Ruhtan varlığa bürünüş bu çeşit şiirlerle anlatılmıştır.

Sathiye

Tasavvuf ehlinin manevi hallerini anlattıkları başkalarınca anlaşılmayan manası kapalı şiirlere bu ad verilmiştir.

Nefes

Bektaşi şairlerinin yazdıkları tasavvufi şiirlere denir. Nefeslerde genellikle Hz. Muhammet ve Hz. Ali için de övgüler bulunur. Aleviler, bu türde yazılmış olan şiirlere “DEME” adını verirler. İlahi, nefes ve demeler, bestelenerek söylenir.

Şathiyat-ı Sofiyane

İnançlardan alaylı bir dille söz eder gibi yazılan şiirlerdir. Görünüşte saçma sanılan bu sözlerin, yorumlandığında tasavvufla ilgili türlü kavramlara değindiği anlaşılır. Bu tür şiirlere genellikle Bektaşi şairlerinde rastlanır. Medrese hocalarına göre bu şathiyeler küfür sayılır.

Aşık edebiyatı nazım türleri

Güzelleme

Bir kimseyi, bir güzeli, bir yeri, tabiatı öven şiirlerdir. Divan şiirindeki medhiyeler gibidir.

Koçaklama

Yiğitliği, yiğitleri öven, savaşları konu edinen şiirlerdir.

Taşlama

Yergi şiirleridir. Bunlara Divan edebiyatında hiciv denir.

Ağıt

Ölen birinin ardından söylenen şiirlerdir. Bu şiirlerde ölümden duyulan üzüntüler dile getirilir. Bunların daha çok söyleyenleri belli olmadığı için anonim olduğunu söylemek gerekir.

Hikaye, Destan

Destan nazım şekli olduğu gibi, nazım türü olarak da mütalaa edilir. Çeşitli hadiselerin anlatıldığı uzun şiirlerdir. Bunlar hikaye hüviyeti taşırlar. Savaş ve kahramanlık konusunu işleyenlere koçaklama denmektedir.

Muamma

Bilmece mahiyetinde olan şiirlerdir. Eşya ve şahıs isimleriyle ilgilidirler.

Ninni

Çocukları uyutmak ve dindirmek için kadınlar tarafından söylenen dörtlüklerdir. Daha çok anonimdirler.

İlgili konular

nazım biçimleri nazım şekilleri edebiyat türkçe

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Nazım biçimleri
3 yıl önce

Nazım biçimleri, dize ve uyakların belli bir düzene göre sıralanmasıyla oluşur. Hiçbir manzumeye bağlı olmayan tek başına bir dize en küçük nazım şeklidir...

Edebiyat, Türkçe, Nazım, Nazım türleri
Nazım şekilleri
3 yıl önce

Terza–Rima: Bir başka batı edebiyatı nazım biçimidir. Kafiye düzeni aba – bcb – cdc – d şeklindedir. Serbest Müstezat: Bu nazım biçiminde düşünceler, dizeden...
Güzelleme
3 yıl önce

şiiri ürünleridir. ^ Feride Turan. "Türk Şiirinde Kullanılan Nazım Şekilleri ve Türleri" (PDF). s. 25. 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi...

Güzelleme, Halk edebiyatı, Koşma, Ruhsatİ®
Tasavvuf edebiyatı
3 yıl önce

ilahi, nefes, deme, şathiye gibi ürünler nazım biçimi değil, birer nazım türüdür. Çünkü bunlar da koşma tipi nazım biçimiyle ve hece ölçüsünün genellikle...

Tasavvuf edebiyatı, Ahmed Yesevi, Edebiyat, Efsane, Fıkra, Halk edebiyatı, Masal, Tarikat, Taslak, Yunus Emre
Taşlama (edebiyat)
3 yıl önce

karşılığı olarak kullanılır. Taşlamalar, semai ve koşma dizem (nazım) biçimleriyle yazılır. Bu nazım şekilleri dörtlüklerden ibarettir; bunun için Divan edebiyatında...
Edebi tarz
3 yıl önce

tarafından eleştirilmiştir. Edebiyat türlerini önce ikiye ayırmak mümkündür. Birincisi nazım, ikincisi nesirdir. Nazım belli bir ölçü ve kalıp esas alınarak...
Şiir
3 yıl önce

hiçbiri yaygınlık kazanamamıştır. Günümüzde koşuk, nazım karşılığı olarak kullanılmakta ise de nazım ve şiiri birbirine karıştırmamak gerekir. Birincisi...

Edebiyat, Şair, Ritim, Ses, Aruz, Vezin, Kafiye, Şairler, Divan edebiyatı, Orhan Veli Kanık, Akımlar, Beş Hececiler, Dize
Mesnevi
3 yıl önce

Galip,Şeyhi' dir. ^ "Dilbilimi.net" websitesinde Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri ve Türleri Online: [1] 29 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi...

Mesnevi, Arapça, Beyit, Farsça, Mesnevi (Mevlana), Mesnevi (edebiyat), Mesnevî-i Nuriye, Mevlana, Nazım, Tasavvuf