Yapısı
Miyofibrillerin filamentleri, yani miyoflamentler, iki tipten oluşur: kalın ve ince.- İnce filamentler başlıca aktin proteininden oluşur ve nebulin filamentleriyle sarmalanmıştır.
- Kalın filamentler başlıca miyozin proteininden oluşur ve titin filamentleri sayesinde sabitlenirler.
Aktin ve miyozinden oluşan protein kompleksine zaman zaman "aktomiyozin" de denir.
Çizgili kasta aktin ve miyozin filamentlerinin her biri belirli ve sabit, birkaç mikrometrelik bir uzunluğa sahiptir ki bu uzatılmış bir kas hücresinin uzunluğundan (örneğin insan iskelet kası hücrelerinde birkaç milimetrelik) çok daha küçüktür. Filamentler tekrar eden alt-birimler şeklinde miyofibril boyunca yer alırlar. Bu alt-birimlere sarkomer denir. Kas hücresi, hücrenin uzun ekseninde birbirine paralel olarak giden miyofibrillerle -neredeyse- doludur. Bir miyofibril sarkomerik alt-birimleri, bir sonraki miyofibrilinkilerle neredeyse mükemmel bir şekilde hizalanmıştır. Bu hizalanma hücrenin çizgili görünmesine yol açan belirli optik özelliklere neden olur. Düz kas hücrelerinde bu hizalanma yer almaz; böylece de çizgili bir görünüm görülmez.
Sarkomerin çeşitli alt-bölgelerinin isimleri bu bölgelerin ışık mikroskopu altındaki birbirine oranla daha açık veya daha koyu görünümlerinden gelir. Her sarkomer iki çok koyu renkli bantlarla (çizgilerle) ile sınırlandırılmıştır; bunlara Z diski veya Z bandı denir. İsim Almanca "arasında" anlamına gelen ``zwischen`` sözcüğünden gelmektedir. Z diskleri yoğun protein diskleridir ve ışığı kolayca geçirmezler. Bu Z disklerinin arasındaki alan da ayrıca her ucundan iki daha açık renkli banda bölünür ve bunlara da I bandı denir. Ayrıca ortada bulunan ve daha koyu, grimsi renkte olan banda da A bandı adı verilir.
Sarkormerin I bandlarının bulunduğu bölümü başlıca ince aktin filamentlerini içerir ve bunların küçük çapları da aralarından ışığın geçmesine olanak tanır; bu sebeple I bandları daha açık renkli gözükmektedir. Oysa A bandı başlıca miyozin filamentlerini içerir ve bunların büyük çapları ışığın geçmesini kısıtlar. Bu iki band isimlerini ışıkla ilgili özelliklerinden almıştırlar: A bandı ``anizotrop`` , I bandı ise ``izotrop``tur.
A bandının I bandlarına dayanan kısımları hem aktin hem de miyozin filamentlerini barındırır. Yine A bandında yer alan, nispeten daha parlak orta bölgeye H bandı (veya H bölgesi) denmektedir. İsmini Almanca "parlak" anlamına gelen ``helle`` sözcüğünden alan bu bandda, kasın gevşemede olduğu durumda, aktin-miyozin çakışması bulunmaz. Son olarak A bandı ortadan ikiye koyu, merkezi bir çizgi ile bölünür ve bu çizgiye M bandı (veya M hattı) denir ki bu band da ismini Almanca "orta" anlamına gelen ``mittel`` sözcüğünden almaktadır.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Kas hücresindeki proteinleri anlatan bir TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi resmi web sitesi sayfası.
- Açıköğretim Sistemi web sitesinden: Ünite 8 - Kas dokusu
- NISMAT Exercise Physiology Corner: Muscle Physiology Primer
