Türkçe Bilgi: Mehdi (Abbasi)

Mehdi veya Muhammed el-Mehdi bin ʿAbd’Allah el-Mansur (Arapça: محمد بن منصورالمهدى ) (d. 746 - ö. 4 Ağustos, 785) üçüncü Abbasiler halifesidir. Babası Mansur öldüğünde, 775'te, Abbasi Halifesi olmuş ve 775-785 döneminde on yıl halifelik yapmıştır. Yaşamı Mehdi'nin on yıl süren halifelik dönemi babası Mansur'un ölümünü takıp etti. Mehdi'den önceki Abbası halifeleri daha kabaca ve sertçe idareleri ile tanınmışlardır. Buna karşılık Mehdi'nin devlet idaresine yaklaşımı daha yumuşak, merhametli ve eliaçık idi. Buna bir gösterge halife olur olmaz ülkedeki hapisanelerde bulunan mahpusların, gayet ciddi suç işlemiş ve yola gelmeyeceği açık olan suçlular dışında, hepsine af ilan edip hapisten çıkartilmasıdır. Genel mizacına uygunm olarak daha eliaçık politikalar uygulayabilmesine diğer önemli neden de gayet temkinli olan babasının devlet hazinesinde topladığı gayet yuksek bir meblağın bulunması idi. Halifeliği süresince yeni mimarı eserlerin yaratılmasına büyük katkısı olmuştur. Hicaz'da Mekke ve Medine'de bulunan camileri büyültmüş ve daha güzelleştirilmeleri için büyük fonlar sağlamıştır. Ülkedeki büyük eyalet merklezleri ve diger büyük şehirlerde de camiler ve diğer dinsel binalar yaptırmıştır.Hicaz'a giden hac kervanları için menzillerde, özel geniş, emniyetli ve büyük çeşmelerle hacılara devamlı su sağlayan, kervansaraylar yaptırmıştır. Halifelik döneminde ülkenin her taşra kentinde o taşra kentinde olan biten önemli olayları gözleyen ve bunlar hakkında Bağdad merkezine devamlı rapor sağlayan emin memurlardan oluşan bir bilgi toplama idaresi kurmuştur. Bu eminlerden alınan bilgilerle ülkenin taşra kentlerinin de genellikle bilinçli adaletle idare edilmesini sağlamaya çalışmıştır. Halifelik döneminde kentlerin savunma surlarının yapılıp tamir altında tutulmasına da önem vermiştir. Örneğin başkent Bağdad'ın doğu varoşu olan Ar-Ruşafa surlarını yaptırmıştır. Mehdi halifelik döneminde Bağdad'nın ülkenin ticaret merkezi olması da sağlanmıştır ve Bağdad hem doğudan hem de batıdan ülke içinden ve dış ülkelerden gelen malların alınıp satıldığı o zamsnaki dünya içinde en önemli ticaret merkezlerinin başı olmuştu. Halifelik dönemde müzik, şiir, edebiyat ve felsefe konularında ulkede gelişmeler olmuş ve Bağdad sarayındaki alemler ve eğlenceler ile saraylıların çok sıkı olan ahlak kurallarinda ayrılıp yumusamalarına yol açmış ve merkezlilerin davranışlarini kopya edip izleyen büyük şehirlilerin arasinda da siki ahlak kuralların daha yumuşak olarak uygulanmalarina neden olmustur. Mehdi saray mensupları ile Kudüs'e ve Hicaz'a yapmış olduğu "hac(?)" gezilerinin muhteşemliği ile isim yapmıştır. Bu geziler için ta Mekke'ya kadar ülkedeki yüksek dağlardan özel olarak kar ve buz getirildiği bildirilmiştir. Mehdi Hicaz'da bulunsn kutsal şehirlere olan hac yollarını onartmis ve bu hac yolu üzerinde su kuyu ve çeşmeler ve hanlar ve büyük menzillerde kervansaraylar yaptırmıştır. Mekke'deki Kabe için halifelerin her yıl çok kıymetli ve ağır kumaşlardan örtüler yaptırmaları adet olmuştu. Mehdi dönemine kadar her sene hazirlalan yillik ortu eskiden konulanlar ortuler alinmadan eski ortulerin uzerine konulmakta idi. Mehdi döneminde bu yil beyil ustustune konulmus olan ortulerin ağırlıkları o kadar çok olmuştu ki Kabenin binasının çökme ihtimali ortaya çıkmıştı. Halife Mehdi döneminde bu eski örtüler Kabe üzerinden kaldırılmış ve Kabe binası önarılmıştır. Bundan sonra her yıl sadece bir örtü yapılıp Kabe'nin örtülmesi ve ertesi yıl için örtü gelince önceki yılki örtünün kaldırıldıktan sonra yenisinin konulması geleneği ortaya çıkmıştır. Mehdi için başkent Bağdad'da halife muhafızları 500 "Ensar"'dan, yani Medine şehrinde yerleşik kışilerden, oluşmaktaydı. Bu Ensar muhafiz birliği komutsnlsri ve subaylarina malikaneler ve araziler verilmek idi. Mehdi'den sonraki Abbası halifeleri döneminde bu Ensar muhafızları birliği kurulması ortadan kaybolmuş ve merkezi halife muhafızları Türk asıllı askerlerden oluşmaya başlamıştır. Notlar Ayrıca bakınız * Abbasi Halifeleri soyağacı ve listeleri Dış bağlantılar * Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ),(1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları. * Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler- Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968) * Muir, William (1924), ''The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall Chapter LXIII, Al-Mehdi, son of Al-Mansur (Erişim tarihi: 30.8.2009) * al-Masudi (İng. çev. Paul Lunde ve Caroline Stone) (1989), The Meadows of Gold, The Abbasids, Londra:Kegan Paul 1989 * Muhammad ibn Jarir al-Tabari (İng. çev. C.E. Bosworth) (1989) "The History of al-Tabari" volume ... "The 'Abbasid Caliphate in Equilibrium" Albany:SUNY. * (Abbasside) Fransızca Wikipedia Al-Mahdi (Abbasside) maddesi (Erişim tarihi: 30.8.2009) * [1] İngilizce Wikipedia Al-Mahdi maddesi (Erişim tarihi: 30.8.2009)

Kaynaklar

Vikipedi

Mehdi (Abbasi)

Kaynaklar

Mehdi

Hasan bin Zeyyîd bin Hasan

Harun Reşid

Hasan el-Askerî

KAİM

746

785

869

Mehdi (Abbasi)

Mehdi (Abbasi) Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Mehdi

Hasan bin Zeyyîd bin Hasan

Harun Reşid

Hasan el-Askerî

KAİM

746

785

869