1942 Yılı Başlarında Doğu Cephesinde Genel Durum
1941-1942 kışında, Wehrmacht Doğu Cephesinde bir açmazın içine düşmüştür. 1941 yılı sonlarında Moskova önlerinde durdurulmuşlar, aynı gün başlayan, I. Rijev Savaşları olarak da bilinen ve 1942 yılının ilk aylarında devam eden Kızıl Ordu’nun karşı taarruzuyla bu cephe hatlarından yer yer 250 km. geri çekilmek zorunda kalmışlardır.Sadece cephenin orta kesimi olan Moskova civarlarında değil, daha güneydeki Harkov’daki Rus karşı saldırısı da Alman cephe hattında 100 km. lik bir girinti oluşturmuştur. Kuzeydeki karşı saldırılar da Alman kuvvetlerine kritik anlar yaşatmıştır. Örneğin Demyansk’da iki Alman kolordusu üç aylık bir süre boyunca kuşatılmış durumda kalmış, ikmalleri hava köprüsüyle sağlanmıştır.
Öte yandan ağır kış şartları, ikmal hatlarının uzamış olması ve cephe gerisindeki ikmal hatlarını vuran partizan etkinlikleri gibi olumsuz koşulların sonucunda ciddi ikmal sorunları yaşamaktadır Doğu Cephesi Alman kuvvetleri.
1942 yılının ilk aylarında Doğu Cephesinde inisiyatif tümüyle Kızıl Ordunun eline geçmiş gibidir. Ne var ki mart ayı sonlarında Kızıl Ordunun da soluğu kesiliyor ve cephe istikrara kavuşuyordu.
Mavi Operasyon'un Stratejik Hedefleri
Savaşın ikinci yılında Doğu Cephesinde zaferin yolunu Kafkasya’da ve aşağı Don-Donets bölgesinde arayacaktır Hitler. Aşağı Don-Donets bölgesi, temel besin maddeleri yönünden önemli bir tarımsal potansiyele sahip olmasının ötesinde, özellikle Alman savaş endüstrisi açısından stratejik nitelikteki maden rezervlerine sahiptir. Kuzey Kafkasya ise petrol havzasıdır. Bu ürünlerin ele geçirilimesi kadar, Sovyet ekonomisinin bunlardan mahrum edilmesi de amaçlanmaktadır. Dahası bu bölge ve Volga suyolu, Müttefik yardımlarının ülkeye giriş hattıdır.
Bu stratejik plana Mavi Operasyon kodadını veriyor Hitler.
Taarruz Planı
Tüm harekat için 6. ve 17. ordular ile 1. ve 4. panzer ordularının yanı sıra Macar, Romen ve İtalyan birlikleri de görev alacaktır.Harekat planlarına göre 3 koldan taarruza başlayarak Donets nehri geçilecek, Don nehri kıyılarına ulaşacaktır. Don boyunca güney doğuya doğru çark ederek, Stalingrad yönünde ilerlenecektir. Dördüncü saldırı kolu, en güneyden Rostov yönünde taarruza geçecek, Rostov’un alınmasından sonra Kafkasya bölgesine ilerleyecektir.
Operasyon Öncesi Ön Hazırlıklar
Mavi Operasyon’un uygulamaya geçilmesi yönünden bazı pürüzler vardır. Kırım yarımadasındaki Sivastopol kentindeki ve hemen karşısındaki Kerç yarımadasındaki Kızıl Ordu birlikleri. Bu bölgelerdeki Kızıl Ordu birliklerinin imha edilmesi, Mavi Operasyonun kanat ve geri güvenliği açısından olası sorunların ortadan kaldırılması için askeri bir zorunluluktur.Bu nedenlerle Hitler, Mavi Operasyona başla komutu vermeden önce bu bölgedeki oprerasyonlara öncelik veriyor. Bu bölgedeki operasyonlarda belirli bir ilerleme kaydettikten sonra Mavi Operasyona başlanacaktır.
Taarruz
28 haziran 1942 de, taarruz çıkış hattının en kuzeyinden başlamak üzere taarruz kolları birbiri ardından harekete geçiyorlar. Kısa sürede Donets nehrini geçerek Don kıyılarına ulaşan panzer birliklerinden bir kısmı Don nehrinin batı kıyıları boyunca güney doğuya, Stalingrad yönünde ilerlerken bir kısmı da geniş yaylar çizerek iki nehir arasında konuşlanmış Kızıl Ordu birliklerini kuşatma manevrasına katılıyorlar.23 Temmuz 1942 de Rostov savunmasıyla temasa geçen Almanlar, 25 temmuz 1942 de kenti ele geçirdiler. Rostov’un düşmesi Ruslar için acı bir kayıp sayılır, üstelik de bu kadar kısa bir sürede. Kafkasya’dan gelen petrol boru hattı kesilmişti. Almanların Kafkasya yönündeki ilerleyişi önünde artık hiçbir engel kalmamıştır.
Mavi Operasyonun iki stratejik hedefi vardır. Stalingrad’da Volga nehir yolunun kesilmesi ve Kafkasya. Donets ve Don nehirlerinin geçilmesi ardından harekatın iki kola ayrılması kaçınılmazdır. 9 Temmuz 1942 de Hitler, Güney Ordu Grubunun iki grup olarak yeniden organize edilmesi emrini veriyor. A Grubu, mareşal Von Kleist’in komutasında Kafkasya üzerine yürüyecektir. B Grubu ise mareşal Von Bock komutasında Stalingrad’a. Bu bağlamda Mavi Oprerasyonun izleyen savaşları, daha güneyde Kafkasya Savaşları ve hemen kuzeyinde de Stalingrad Savaşları olarak sürecektir.
