Küçük yaşta iken ailesi İstanbul`a taşındı. 1950`de İstanbul Vezneciler İlkokulu`nu, 1956`da Vefa Lisesi`ni bitirdi. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap-Fars Filolojisi Bölümü`ne girdi. Arap Dili ve Edebiyatı, İran Dili ve Edebiyatı, Ortaçağ Tarihi ile Türk-İslam Sanatı sertifikalarını alarak, 1960 yılında Edebiyat Fakültesi`nden mezun oldu.
Aynı yıl, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi`nde açılan asistanlık imtihanını kazanarak, Klasik-Dini Türkçe Metinler Kürsüsü`ne asistan olarak girdi. Fakülte yayın komisyonunda iki yıl sekreterlik yaptı. 1965 yılında, XV. Yüzyıl şairlerinden olan Hatiboğlu Muhammed ve Eserleri konusunda doktora tezi vererek ilahiyat doktoru unvanını aldı. 1967-1968 yıllarında Ankara Yükseliş Mühendislik ve Mimarlık Özel Yüksek Okulu`nda Türkçe ve Hümaniter Bilgiler derslerini verdi.
Askerlik görevine Tuzla Piyade Okulunda başladı (15 Ekim 1971). Ağrı Patnos`ta yedeksubay olarak tamamladı (31 Aralık 1972).
1973 yılında, Hacı Bektaş-ı Veli, Makí lat adlı doçentlik tezi ile doçent unvanını aldı ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk-İslam Edebiyatı Kürsüsü`ne öğretim üyesi olarak tayin edildi. 1977-1980 yıllarında Sakarya Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi`nde Türk Dili ve Edebiyatı dersleri verdi. Yurtdışında çeşitli üniversitelerde misafir öğretim üyeliklerinde bulundu.
1982 yılında, "İbrahim-i Müteferrika ve Risale-i İslamiyye" isimli takdim teziyle ilahiyat profesörü oldu. Sosyal ve kültürel faaliyetlere daha fazla zaman ayırabilmek düşüncesiyle, 1987 yılında emekliliğini isteyerek üniversiteden ayrıldı.
- * *
İlk dini eğitimini ailesinde gördü. Dedesi İstanbul`da medreselerde ilim tahsil etmiş ve Gümüşhaneli Ahmed Ziyaüddin`ne intisab etmiş bir kimseydi. Çanakkale Savaşı`nda şehid olmuştur.
Babası Halil Necati Efendi, küçük yaşta köyünde hafızlığını tamamladı. Gençliğinde Gümüşhaneli dergahına mensub Çırpılarlı Hacı Ali Efendi`nin medresesine devam etti. İlk tasavvuf dersini de ondan aldı. Medreseler kapandıktan sonra tekrar köyüne döndü. Şadiye Hanım`la evlendi (1928). Şadiye Hanım da aynı sülaleden zikir ehli, bilgili bir hanımdı. Bu evlilikten beşi erkek, ikisi kız, yedi çocukları oldu. Prof. Dr. M. Es`ad Coşan, ailenin dördüncü çocuğudur.
Halil Necati Efendi, çocuklarını okutmak amacıyla 1942 yılında İstanbul`a taşındı. Bir süre ticaretle meşgul oldu. O sırada, Şehzadebaşı Damat İbrahim Paşa Camii`nde Serezli Hasib Efendi`nin sohbetlerine devam etti. Onun vefatından sonra, Kazanlı Abdül`aziz Efendi`ye intisab etti. Onun Ümmügülsüm Camii`ndeki sohbetlerine katıldı. Abdül`aziz Efendi`nin tavsiyesi ile girdiği müezzinlik imtihanını kazanarak, Fatih Müftülüğü`nde göreve başladı. Abdül`aziz Efendi`nin vefatından sonra (1952), irşad görevini sürdüren Mehmed Zahid Kotku`nin sohbetlerine devam etti. Onun yakın dostlarından oldu.
- * *
Edebiyat Fakültesi`nden mezun olduktan sonra, 1960 yazında Mehmed Zahid Kotku`nun kızı Muhterem Hanım`la evlendi. Aynı yılın sonbaharında, Ankara İlahiyat Fakültesi`ndeki asistanlık görevi dolayısıyla Ankara`ya taşındılar.
İlk yıllar Kurtuluş`ta oturuyorlardı. Daha sonra Kalaba`ya taşındılar (1963). Evlerinin yakınında cami yoktu. Bir mescid açılması için önderlik etti. Daha sonra onun gayretleriyle bir dernek kurulup, cami yeri alındı. Üstte Kur`an Kur`an Kursu, altta cami olmak üzere cami inşaatının yapılmasına gayret etti. Buralarda zaman zaman hadis ve tefsir sohbetleri yaptı.
Mehmed Zahid Kotku, hemen her yıl Ankara`ya gelir, evlerinde bir süre misafir kalırdı. Ankara`nın çeşitli semtlerinde, çevre ilçelerde sohbetler, ziyaretler olurdu. Bazen da M. Es`ad`ı da yanına alır, Anadolu`nun muhtelif şehirlerine beraber seyahat ederlerdi.
- * *
Mehmed Zahid Kotku`nun bizzat elinden tutarak kürsüye oturtması ile, İskenderpaşa Camii`nde hadis derslerine başladı (1977). Hafta sonlarında İstanbul`a gidiyor, hadis dersini yapıp Ankara`ya dönüyordu.
Mehmed Zahid`nin hastalığında, ameliyatında hep yakın hizmetinde bulundu. Son demlerinde de yanıbaşındaydı. Onun arzusu üzerine, 13 Kasım 1980 günü vefatından sonra, cemaatin eğitimiyle ve her türlü meselesiyle ilgilenme, tebliğ ve irşad görevini üstlendi. (5 Muharrem 1401)
Tasavvufi nisbeti; hocası Mehmed Zahid Efendi vasıtasıyla Nakşibendi Tarikatı`nın, Hí lidiyye kolunun, Gümüşhaneviyye şubesidir. Ayrıca Kí diriyye, Sühreverdiyye, Kübreviyye, Çeştiyye, Mevleviyye, Halvetiyye ve Bayramiyye tarikatlarından da irşada me`zundu.
Mehmed Zahid Kotku`nun emri üzerine kurduğu "Hakyol Vakfı"nın çalışmalarıyla bizzat ilgilendi, muhtelif yerlerde şubeler açtırdı. Sanat ve kültürle ilgili çalışmalar yapmak üzere "İlim, Kültür ve Sanat Vakfı"nı, sağlık hizmetleri için "Sağlık Vakfı"nı kurdurdu. Hanımların eğitimiyle ilgili olarak "Hanım Dernekleri"nin; çevre ile ilgili çalışmalar yapmak üzere "İlim, Ahlak, Kültür ve Çevre Dernekleri"nin kurulmasını sağladı.
Vakıflara ait, harabe haline gelmiş birtakım ecdad yadigarı eserlerin tamir ve tecdidiyle ilgilendi. Onların gayesine uygun olarak tekrar faaliyete geçmesini temin etti. (Ahmed Kamil Tekkesi, Selami Mustafa Efendi Tekkesi, Şeyh Murad Efendi Dergahı, Şadiye Hatun Şifa Külliyesi...)
Eğitimin yaygınlaştırılması için basın ve yayın çalışmalarıyla ilgilendi. 1983 Eylülünde İslam dergisi, 1985 Nisanında Kadın ve Aile ve İlim ve Sanat dergisi yayınlanmaya başladı. Daha sonra Gülçocuk dergisi çıkartıldı. Sağlık ve bilimle ilgili konularda ise Panzehir dergisi yayınlandı. Vefa Yayıncılık adına yayınlanan bu dergilerle yakından ilgilendi ve makaleler yazdı.
Kitap yayıncılığı için Seha Neşriyat`ı kurdu; çeşitli dini, edebi, tarihi, kültürel eserler neşredildi. Yayıncılığın geliştirilmesi, haftalık ve günlük yayınlara geçilebilmesi için çalışmalar başlattı. Onun gayretleriyle bir matbaa tesis edildi (Ahsen), dizgi tesisleri kuruldu (Deha).
Sesli ve görüntülü yayıncılık alanında hizmet etmek, milli ve manevi değerlerimize uygun yayınlar yapmak üzere, Ak-Radyo (AKRA) adı altında bir müessesenin kurulmasına öncülük etti (1992). Halen İstanbul`dan radyo yayınları yapılmakta; bu yayınlar uydu vasıtasıyla Türkiye`nin her yerinden, Orta Asya`dan ve Avrupa`dan dinlenebilmektedir.
Onun teşviki ile Ak-Televizyon adı altında Marmara Bölgesine yönelik bölgesel televizyon yayını başlatıldı (1997). Basın-yayın alanında Sağduyu isimli günlük bir gazete yayınlandı (3 Mayıs 1998 - 11 Temmuz 1999).
Çeşitli illerde ilkokul öncesi, ilkokul ve orta öğrenime yönelik eğitim tesisleri, okullar ve dersaneler kurdurdu. (Asfa)
İstanbul olmak üzere birçok ilde sağlık kuruluşları hizmete açıldı. (Hayrunnisa Hastanesi, Esma Hatun Hastanesi, Afiyet Hastanesi...)
Yurtdışındaki müslümanlarla diyaloğu sağlamak, ziyaretleri kolaylaştırmak amacıyla İskenderpaşa Turizm (İSPA) adı altında bir seyahat acentası kurulmasına öncülük etti. Bu şirket vasıtasıyla hac ve umre programları, çeşitli yurt içi ve yurt dışı geziler; aile ve eğitim toplantıları düzenlendi.
Sohbet ve vaazlarına yurt içinde ve yurt dışında büyük ilgi gösterilmesi ve çeşitli yerlere davet edilmesi, onun çok seyahat etmesine neden oldu. Avrupa`da, Kuzey Amerika`da, Afrika`da, Orta Asya`da ve Avustralya`da pek çok ziyaretler, vaazlar, sohbetler yaptı; eğitim programlarına katıldı.
Her yıl hac ve umre dolayısıyla değişik ülkelerden gelen müslümanlarla görüştü, diyalog kurdu.
1997 Mayıs`ından itibaren hizmetlerini yurtdışında sürdürdü. 1998 yılında Avustralya`nın Brisbane şehrine yerleşti. Pek çok yerde camiler, kültür merkezleri açıldı. Brisban`daki camide, her gün sabah ve yatsı namazlarından sonra, hadis sohbeti yapıyordu.
Radyo sohbetleri yine devam etti. Cuma günleri Ak-Radyo`da yapmakta olduğu hadis sohbetlerine ek olarak, salı günleri tefsir sohbetleri yapmaya başladı (29 Eylül 1998). Fatiha Suresi`nden başladı. Her sohbette birkaç ayet-i kerime okuyup, izah ediyordu. Vefat etmeden önce yaptıkları son tefsir sohbetinde, Bakara Suresi 224. ayetine kadar gelmişlerdi.
4 Şubat 2001 (10 Zilkade 1421) Pazar günü, bir cami açılışı yapmak için Grifit şehrine giderlerken, Avustralya yerel saatiyle 12`de (Türkiye saatiyle 04`te) Sydney civarında, Dubbo kasabası yakınlarında geçirdikleri elim bir trafik kazası sonucu, yanında bulunan damadı Prof. Dr. Ali Yücel Uyarel`le birlikte vefat ettiler. Ölümleri ailesi, yakınları, sevenleri ve müslümanların çoğu tarafından derin bir üzüntüyle karşılandı.
Cenazesi, Sydney`de Auburn Gelibolu Camii`nde kılınan cenaze namazından sonra Türkiye`ye getirildi (8 Şubat Perşembe). 9 Şubat Cuma günü, Fatih Camii`nde yüzbinlerin iştirak ettiği muhteşem bir cenaze namazından sonra, tekbirlerle, salevatlarla, dualarla, gözyaşlarıyla, Ebu Eyyub el-Ensari Hazretleri`nin kabri civarında, Eyüp Mezarlığında toprağa verildi.
Prof. Dr. Mahmud Es`ad Coşan Rh.A, doğu dillerinden Arapça ve Farsça`yı, batı dillerinden Almanca ve İngilizce`yi bilmekteydi. Yurt içinde ve yurt dışında çok yönlü sosyal faaliyetlerini, tebliğ ve irşad çalışmalarını vefat edinceye kadar devam ettirdi. Kendisinden sonra bu hizmetleri, emir ve işaretleri üzere oğlu Muharrem Nureddin Coşan üstlendi.
Yayınlanmış eserleri
- Matbaacı İbrahim-i Müteferrika ve Risale-i İslamiye (1982)
- Hacı Bektaş-ı Veli, Makí lat
- Gayemiz (1987)
- İslam Çağrısı (1990)
- Yeni Ufuklar (1992)
- Çocuklarla Başbaşa
- Türk Dili ve Kültürü
- Başarının Prensipleri
- İslam`da Nefis Terbiyesi ve Tasavvufa Giriş (1992)
- Avustralya Sohbetleri (1;1992, 2;1994, 3;1995, 4;1996)
- Yeni Dönemde Yeni Görevler (1993)
- Haccın Faziletleri ve İncelikleri (1994)
- Zaferin Yolu ve Şartları (1994)
- İslam, Sevgi ve Tasavvuf (1994)
- Sosyal Çalışmalarda Organizasyon ve Başarı (1994)
- Güncel Meseleler-1 (1994)
- Güncel Meseleler-2 (1995)
- Hazret-i Ali Efendimiz`den Vecizeler (1995)
- Hacı Bektaş-ı Veli (1995)
- Yunus Emre ve Tasavvuf (1995)
- Başarı Yolunda Sevginin Gücü (1995)
- İslami Çalışma ve Hizmetlerde Metod (1995)
- Sosyal Hizmetlerde Hanımlar (1995)
- Ramazan ve Takva Eğitimi (1996)
- Tebliğ ve İrşad Çalışmaları (1996)
- İslam, Tasavvuf ve Hayat (1996)
- Haydi Hizmete!.. (1997)
- İslam`da Eğitimin İncelikleri (1997)
- Tasavvuf Yolu Nedir? (1997)
- İmanın ve İslam`ın Korunması-1 (1997)
- İmanın ve İslam`ın Korunması-2 (1998)
- Allah`ın Gazabı ve Rızası (1997)
- Mi`rac Gecesi (1998)
- Doğru İnanç ve Güzel Kulluk (1998)
- Ramazan ve Güzel Ameller (1998)