Lira

İtalya (eskiden), San Marino, Vatikan Şehri ve Türkiye'nin para birimine verilen isim. 1 Türk lirası 100 kuruştur. 1 kuruş ise 40 paradan oluşur. Liradan önce Osmanlı devletinin para birimi Akçe'ydi.

Türkiye'de 1970'lerden 2000'li yıllara kadar görülen kronik enflasyon Lira'nın değerini diğer para birimleri karşısında eritmiştir.

• 1933 — 1 ABD Doları = 2 Türk Lirası.
• 1966 — 1 ABD Doları = 9 Türk Lirası.
• 1980 — 1 ABD Doları = 90 Türk Lirası.
• 1988 — 1 ABD Doları = 1,300 Türk Lirası.
• 1995 — 1 ABD Doları = 45,000 Türk Lirası.
• 2001 — 1 ABD Doları = 1,650,000 Türk Lirası.
  
  Osmanlı Devletinde ilk lira, Sultan Abdülmecid zamanında Tashih-i Ayar-ı Sikke kararıyla 5 Ocak 1843 senesinde basıldı. Kağıt para basılmadan önce kullanılan bu Osmanlı altın parasına Sarı lira denirdi. Bir altın lira yedi gram yirmi santigram (7,20) ağırlığındaydı. Piyasada bulunan altın liralar halen aynı ağırlık esasına göre basılmaktadır. İlk sikke kararıyla sarı lira ve yarım lira basıldı. Yaklaşık 10 sene sonra 2 Haziran 1854’de çeyrek lira ve 18 Şubat 1855’de ikibuçukluk ve beşibiryerdelerin basılmasına başlandı.
  
  Cumhuriyetin ilanından sonra 12 Ocak 1926’da çıkarılan bir kanunla, piyasada bulunan Osmanlı paralarının yerini almak üzere yeni kağıt para bastırılması kararlaştırıldı. Londra’da bastırılan 1, 5, 10, 100, 500 ve 1000 TL değerindeki kağıt paralar 5 Aralık 1927’den itibaren eskileri ile değiştirilmeye başlandı. Cumhuriyet döneminde bastırılan paralar üzerinde Latin harfleri 1937’den itibaren kullanılmaya başlanmıştır.
  
  Zamanla fiyat artışlarına ve enflasyona bağlı olarak Türk lirasının alt birimi olan kuruş kullanımdan kalktı ve daha büyük değerlerde kağıt paralar basıldı. Günümüzde 100, 500, 1000, 2500 ve 5000 liralık madeni paralar ile 5000, 10.000, 20.000, 50.000, 100.000, 250.000 ve 500.000 liralık kağıt paralar piyasada dolaşmaktadır. Madeni paraları Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlı Darphane ve Damga Matbaası, kağıt paraları ise Merkez Bankasına bağlı Banknot Matbaası basmaktadır.
  
  Bir Türk lirası yüz kuruş olup, paranın kıymetli olduğu zamanlarda birçok şeyler kuruşlu paralarla alınıp satılabilirdi. Türk lirasının nereden nereye geldiğini görebilmek için 100 TL’ye muhtelif senelerde neler satın alınabildiğini bilmek gerekir.
  
  1930 yılında: 883 kg ekmek, 142 kg et, 10.000 adet yumurta, 400 kg süt. 1953 yılında: 296 kg ekmek, 24 kg et, 930 adet yumurta, 166 kg süt. 1963 yılında: 104 kg ekmek, 12 kg et, 285 adet yumurta 63 kg süt 1985 yıl başlarında: 1 kg ekmek, 100 gr et, 4 adet yumurta 750 gr süt 1991 yılında: 1 kutu kibrit.
  
  Diğer taraftan, bir sarı lira 1930’lu yıllarda 8,5 lira, 1950’lerde 20 lira, 1960’lı yıllarda 105 lira, 1985 yılı başında 30.000 lira, 1993 yılında 1.000.000 lira olmuştur.
  
  1 Ocak 2005 tarihinden itibaren Türkiye para birimini (geçici olarak) Yeni Türk Lirası ile değiştirmiştir. Liradan altı sıfır atılarak oluşturulan yeni para birimi ile 1.000.000 TL 1 YTL'ye eşit sayılmıştır. Üç yıl sürecek geçiş sürecinden sonra Yeni Türk Lirasının yerini tekrar Türk Lirası alacaktır.