kızılay
Türkçe kızılay kelimesinin İngilizce karşılığı.[Kızılay] n. Red Crescent
Osmanlı İmparatorluğu'nda "Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti" adı ile 1868 yılında faaliyete geçen kuruluş, en son 1947 yılında "Türkiye Kızılay Derneği" ismini aldı. İlk başkanlığını Marko Paşa adındaki Rum asıllı Osmanlı hekimi yaptı. Günümüzde başkanlığını Tekin Küçükali yapmaktadır.
Kızılayın ilk kurucuları Dr. Abdullah Bey, Sedrar-ı Ekrem Ömer Paşa, Marko Paşa, Edhem Paşa, Della Suda Faik Paşa ve Hüseyin Hilmi Paşadır. Dernek kuruluşundan bu yana, Balkan Savaşlarında; Bingazi, Trablusgarp, Humus, Selanik, Üsküp ve Gelibolu’da Birinci Dünya Savaşı sırasında çeşitli cephelerde hastaneler açarak Türk ordusuna maddi ve manevi yardımda bulunmuş ve hizmetlerini İstiklal Savaşı yıllarında sürdürmüştür.
Yurdun muhtelif yerlerinde ortaya çıkan tabii afet ve felaketlerde, Kızılay bütün imkanlarıyla felaketzedelerin ilk ve acil yardımlarına koşar. Böyle durumlarda vatandaşların barınmaları, beslenme ve tedavileri Kızılay ekiplerince karşılanmaktadır. Ayrıca başka devletlerde meydana gelen afet yardımlarına katılır. Ekipler göndererek, malzeme ve para yardımında bulunur.
Kızılay, savaşta veya olağanüstü hallerde, hükümetin gösterdiği lüzum ve ihtiyaca göre vatandaşların ve silahlı Kuvvetlerin yardımına koşar. Bu gaye için lüzumlu malzeme araç ve gereçleri daima kontrol altında bulundurarak hazır bekletilir.
Araştırma ve haberleşme teşkilatı aracılığı ile savaş esirlerinin, mültecilerin değiştirilmelerine veya aileleri ile haberleşmelerine, para ve eşya sağlamaya aracılık eder.
Hükumetin isteği üzerinde hastaneler kurar. Hemşireler, hastabakıcılar yetiştirir. Dispanserler, sağlık merkezleri, rehabilitasyonlar kurar ve idare eder. Kan yardımı ile, kan bağışı kabul edecek teşkilatlar açar. Yardıma muhtaç, hasta malul ve sakatlara gereken yardımı yapar. Sivil savunmada görev alır. Kızılay gönüllü teşkilatını kurar. Büyük afetlerde ve savaş dolayısıyla ortaya çıkan göçlerde yardımlarda bulunur. Kurtarıcı ve ilk yardımcılar yetiştirir. Tehlikeli bölgelerde bulunup korunmaları gerekenlerin hükumetin göstereceği yerlere taşınmalarına ve yerleşmelerine yardım eder. Milletlerarası Kızılhaç Komitesi, Kızılaslan, Güneş Dernekleri Birliği ile bu derneklere bağlı diğer derneklerle işbirliği sağlar.
Kızılayın, savaşta ve barışta, milletlerarası yardımlaşmalarda çeşitli görevleri vardır. Kızılayın gayesi; savaşta felakete uğrayanları koruyan Cenevre sözleşmeleriyle, milletlerarası antlaşmalardan, Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu antlaşmaların derneğe yüklediği hizmet ve görevleri yerine getirmek, barışta yurt içinde ve yurt dışında meydana gelen tabii afet ve felaketlere karşı sağlık yardımlarında bulunmak, savaşta silahlı kuvvetlerine yardımcı olmaktır. Kızılay dört yılda bir düzenlenen Milletlerarası Kızılhaç Konferansına katılır.
Bugün Kızılayın yurdun her tarafında 649 şubesi, 10 kan merkezi ile bir hemşirelik koleji, Afyon’da bir maden suyu işletmesi, gençlik kampları, karayolları üzerinde ilk yardım istasyonları, pekçok dispanser, aşocağı, öğrenci yurdu gibi tesisleri vardır. Kızılay prensip olarak, milliyet, ırk, din ve sosyal şart ve siyasi inanç farkı gözetmeksizin fertlerin ıstıraplarını önlemeye ve hafifletmeye çalışır. Milletlerarası karşılıklı dostluk ve sürekli barış anlayışını destekler. Kızılay bağımsız bir kuruluştur. Devletin kanunlarına tabi olarak insanlık faaliyetlerinde ve kamu otoritesinde yardımcı olur. Kendisine bağlı bütün milli dernekler aynı haklara sahib olarak yurt sathında faaliyetini sürdürürler. Kızılay menfaat beklemeksizin gönüllü bir yardım kuruluşudur.
1869 yılından 1993 yılına kadar Kızılay Genel Başkanlığı yapmış olan kişiler:
Dr. Marko Paşa1869-19 Nisan 1877
Dr. Ârif Bey2 Eylül 1909
Rifat Paşa
Talat Bey
Hüseyin Hilmi Paşa4 Mayıs 1910-28 Mart 1917
Tevfik Paşa 28 Mart 1917-19 Şubat 1921
Abdurrahman Şeref Bey19 Şubat 1921-18 Şubat 1922
Dr. Refik Saydam22 Ağustos 1922-25 Nisan 1939
Dr. Hüsameddin Kural 25 Nisan 1939-5 Mayıs 1941
Ali Rana Tarhan 5 Mayıs 1941-1 Aralık 1950
Prof. Dr. Nihat Reşat Belger1 Aralık 1950-29 Nisan 1953
F.Lütfi Karaosmanoğlu29 Nisan 1953-28 Nisan 1956
Şami Ergin 28 Nisan 1956-27 Nisan 1958
Rıza Çerçel27 Nisan 1958-30 Nisan 1960
Şemi Ergin30 Nisan 1960-16 Haziran 1960
Prof. Dr. Nusret Karasu16 Haziran 1960-29 Nisan 1961
Ahmed Yıldız 29 Nisan 1961-2 Aralık 1961
Prof. Dr. Nusret Karasu 2 Aralık 1961-2 Mayıs 1964
Dr. Fikret Pamir 2 Mayıs 1964-16 Nisan 1966
Mecdi S.Sayman 16 Nisan 1966-1 Ekim 1966
Mehmed Nomer 1 Ekim 1966-23 Eylül 1967
Rıza Çerçel 23 Eylül 1967-1 Kasım 1969
Dr. Fikret Pamir1 Kasım 1969-2 Mayıs 1970
Frof. Dr. Recai Ergüder2 Mayıs 1970’ten 1978’e kadar
Dr. Ali Rıza Zorluoğlu 1978’den 1979’a kadar
Dr. Kemal Demir 1979-
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce