Türkçe Bilgi: Kızıl Ölümün Maskesi

Kızıl Ölümün Maskesi (İng. The Masque of the Red Death, 1842'deki ilk basımında The Mask of the Red Death), Edgar Allan Poe tarafından yazılmış öykü. Öyküde Prens Prospero'nun, "Kızıl Ölüm" olarak bilinen bir salgından korunmak için kendini bir manastıra kapatması anlatılır. Prens, kendisine eşlik eden birçok soyluyla birlikte, manastırın her biri farklı renkte döşenmiş yedi odasında bir maskeli balo düzenler. Eğlencenin doruk noktasına ulaşıldığında, gizemli biri ortaya çıkar ve tüm odaları dolaşmaya başlar. Prospero bu yabancıyla yüzleştiği anda düşüp ölür. Öykü Gotik edebiyatın birçok geleneksel unsurunu kullanır ve ölümün kaçınılmazlığına dair bir alegori olarak yorumlanır, ancak kimi yorumcular bu alegorik okumaya karşı çıkar. Gerek öykünün yorumlamasına, gerekse "Kızıl Ölüm" hastalığının gerçekte ne olduğuna dair birçok farklı görüş vardır. Öykü ilk defa Mayıs 1842'de Graham's Magazine'de yayımlandı. Birçok defa farklı biçimlerde uyarlanan öykü, Vincent Price'ın başrolünü oynadığı 1964 yapımı The Masque of the Red Death filminin de kaynağıydı. Çeşitli alanlardaki birçok eserde de bu öyküye göndermeler yapıldı. Özet Öykü, "mutlu, korkusuz ve zeki" Bu durumda tüm hikaye, insanın ölümü önlemek için giriştiği sonuçsuz çabanın bir alegorisidir ve en fazla kabul gören yorum budur. Yine de Kızıl Ölümün Maskesi'nin nasıl yorumlanması gerektiğine dair tartışmalar mevcuttur. Poe'nun edebiyatta didaktik anlatımdan hoşlanmadığını öne süren araştırmacılar, öykünün bir allegori olamayacağını savunur. Öyküde verilmek istenen bir ders varsa bile, Poe bunu metin içinde doğrudan belirtmemiştir. Böylece, öyküde bir ders arayanlar bunu bulabilir, aramayanlar ise fark etmez. Öykü boyunca kanın ve kırmızı rengin vurgulanması, iki zıt anlama gelecek bir sembol olarak garip bir paradoks yaratır. Bu sembolün ilk anlamı açık biçimde ölümdür. Öte yandan yaşam da aynı biçimde simgelenir. Kızıl Ölüm'ün kendisi değil de onun kıyafetlerine bürünmüş bir konuk olan gizemli kişinin ilk defa en doğudaki odada görülmesi bunu destekler. Bu oda, genelde doğumla ilişkilendirilen mavi renkte döşenmiştir. Prospero'nun kalesi, hastalığı dışarıda tutmaya yarayacak koruyucu bir mekan olarak belirlenmiştir ancak aynı zamanda oldukça bunaltıcı bir binadır. Labirent benzeri tasarımı ile dar ve yüksek pencereleri, özellikle siyah odada neredeyse burlesk bir hava yaratır ve bundan kaynaklanan bunaltıcı etki sebebiyle konuklar bu odaya girmek istemez. Ek olarak bu kale, kapalı bir mekan olarak tasarlanmıştır, ancak yine de yabancı biri içeri girebilmiştir. Bu durum kaledeki tüm korumanın bir yanılsama olduğunu gösterir. Poe'nun birçok öyküsünde olduğu gibi, Kızıl Ölümün Maskesi'nin de otobiyografik unsurlar taşıdığı öne sürülür. Bu bakış açısına göre Prens Prospero, yazarın üvey ebeveynleri olan Allan'lar gibi saygın bir aileye mensup genç ve varlıklı Poe'yu temsil eder. Ardından Poe, kendini dış dünyanın tehlikelerinden korumaya çalışır. Sonuçta Prens'in tehlikeli yabancıyla kendi başına yüzleşmeye kalkışması, Poe'nun hayatında tipik olarak defalarca tehlikeli durumlara atılmasına benzer.

Kızıl Ölüm hastalığı

Kızıl Ölüm, kurgusal bir hastalıktır. Poe bu hastalığı şöyle tanımlar: "korkunç bir acı ve ani baş dönmesiyle başlıyordu; sonra derideki gözeneklerden kan gelmeye başlıyor[1]..." Poe'nun annesi Eliza, ağabeyi William Henry Leonard Poe ve üvey annesi Frances Allan da tüberkülozdan (verem) ölmüştü. Kızıl Ölüm'ün başka bir ilham kaynağı da kolera olabilirdi. Poe 1831'de Baltimore, Maryland'de bir kolera salgınına şahit olmuştu. Başka görüşlere göre Kızıl Ölüm, hıyarcıklı veba (bubonik veba) ya da öykünün sonundaki siyah odadan hareketle kara ölümdü. Kimi yazarlar hastalığın tanımının viral kanamalı ateşe ya da nekrotizan fasiite benzediğini ileri sürdü. Kızıl Ölüm'ün herhangi bir hastalık olmadığı, tüm insanlığın doğası gereği sahip olduğu bir olguyu temsil ettiği de öne sürüldü. Yayımlanma geçmişi Poe öyküyü ilk defa Graham's Lady's and Gentleman's Magazine'in Mayıs 1842 sayısında "The Mask of the Red Death" başlığı ve "A Fantasy" sloganıyla yayımladı. Bu basımdan yazar 12 dolar kazandı. Öykünün revize edilmiş bir versiyonu Broadway Journal'ın 19 Temmuz 1845 tarihli sayısında, şu an kullanılmakta olan "The Masque of the Red Death" başlığıyla yayımlandı. İlk başlık öykünün sonunda ortaya çıkan esrarengiz kişiye vurgu yapmaktadır, ikinci başlık ise dikkati maskeli baloya çeker. Uyarlamalar Kızıl Ölümün Maskesi çeşitli defalar tiyatro oyunu ve sinema filmi olarak uyarlandı. Filmler arasında Roger Corman'ın 1964'te yönettiği, başrolünde Vincent Price'ın yer aldığı film de vardı. Öyküden yola çıkarak yazılan şarkılar çeşitli müzik gruplarının albümlerinde yer aldı. Öykü ayrıca radyo okuması ve radyo oyunu formatında da yayımlandı. Kaynaklar * Dış bağlantılar *Sabrina Laurent (Temmuz 2003). "Metaphor and Symbolism in The Masque of the Red Death", Bohème Magazine Online. * "The Masque of the Red Death" sesli metin Tam metin ve sesli anlatım.

Kaynaklar

Vikipedi

Kızıl Ölümün Maskesi

Kızıl Ölüm hastalığı

Kaynaklar

Monomani

Yupik maskeleri

Broadway Journal

Ak turna

Yenisey Kırgızları

Musa Celil

Edgar Allan Poe bibliyografyası

George Koval

Kızıl Ölümün Maskesi

Kızıl Ölümün Maskesi Hakkında Detaylı Bilgi

Kızıl Ölüm hastalığı

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Monomani

Yupik maskeleri

Broadway Journal

Ak turna

Yenisey Kırgızları

Musa Celil

Edgar Allan Poe bibliyografyası

George Koval