Eski bir yerleşim merkezi olan Kastamonu il merkezi ve ilçelerinde birçok eski eser ziyarete açıktır. Belli başlıları Araç, Taşköprü, Küre, Abana ilçeleri sit alanı kapsamındadır. Taşköprü`de Zımbıllı Tepe (Pompeipolis), İnebolu`da Abaş Tepesi, Geriş Tepesi, İslam Tepesi, Çatalzeytin`de Ginolu Koyu, Cide İlçesinde Gideros Koyu arkeolojik sit alanıdır. Türkiye nin en meşhur ve kaliteli sarımsağı Kastamonu`da üretilir. MDF, sunta ve baklalı zincir (zintaş) üretimi yapılır.
Kastamonu`nun adı Yunanca "keşişler kalesi" anlamındaki ``kastro moni``den gelmektedir.
Genel Bilgiler
Kastamonu kültürel zenginliği ve doğal güzellikleri ile ünlü Karadeniz Bölgesinin en önemli illerinden biridir. İl 7000 yıllık tarihi geçmişe sahip bir müze şehir görünümündedir. Dünyanın en güzel köşelerinden biri olan Kastamonu dağları, kanyonları, göl ve akarsuları, denizi ve yemyeşil ormanlarıyla bir çok alternatifler sunan bir tatil bölgesidir.Kalesi, saat kulesi, camileri, medreseleri, han, hamam, şadırvanları, bedestenleri, külliyeleri ve geleneksel Türk evi ve Osmanlı mimarisi örneklerinin yoğun olarak bulunduğu ender illerdendir. Ilgaz Dağı Milli Parkı, dağcılık ve kış sporları için kayda değer bir merkezdir. Zengin orman örtüsü, çeşitli yaban hayvanları, piknik yerleri ile görenlerin unutamayacağı güzelliklere sahiptir.
Kastamonu İli doğal ve kültürel değerler yönünden zengin bir bölgedir. Küre Dağları, bir milyon yıllık Ilgarini Mağarası, dünyaca ünlü macera dolu Valla kanyonu, Ilgaz Dağı kış sporları turizm merkezi, Karadeniz `e 170 km.lik sahili, kaya mezarları, yaylaları ,konakları, Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait tarihi ve mimari özelliklere sahip olan yapıları zenginliklerden bazı örneklerdir.
Kastamonu`daki turizm potansiyeli aynı zamanda çeşitlilik de arz etmekte ve kıyı turizminden kış turizmine çok geniş bir yelpazede yılın oniki ayında turizm hizmetleri sunulabilmektedir.
İl` de Ilgaz Dağı Milli Parkı ve Küre Dağları Milli Parkı ile Ilgaz Dağı kış turizmi tesisleri, yat turizmine elverişli koyları, tarihin çeşitli dönemlerine ait eserleri, eşsiz tabiatı ile dört mevsim yerli ve yabancı turistlerin gözde beldesi olmaya namzettir.
İl a€˜in bu turizm potansiyelinin daha iyi kullanılabilmesi, değerlendirilebilmesi için yerli ve yabancı turizm yatırımcılarını bölgeyi görüp- incelemeleri önerilmektedir.
Nüfus
2000 nüfus sayımına göre İl nüfusu 376.725` tir. Bu nüfusun 176.810`u şehir, 199.915`i köylerde yaşamaktadır. İl`in toplam nüfusu önceki sayımlara göre azalmıştır. Nüfusun azalmasının en büyük sebebi ise özellikle köylerden büyük şehirlere verdiği göçtür. En çok göç verdiği iller İstanbul, Zonguldak, Ankara, Kocaeli ve İzmir dir. Göç olayı İl`in yaş ve cinsiyet yapısını da etkilemektedir. Okur - Yazar oranı yüksek olup fakülte ve yüksek okul mezunu sayısı artmaktadır.kastamonu ilinin yaklaşık nüfusu 90.000 (doksan bindir)ilçeleri hariçUlaşım
İl, İstanbul`a 508 km, Ankara`ya 245 km mesafededir. Kastamonu Havaalanının 2370mt. uzunluğundaki pist yapımı tamamlanmıştır. Karadeniz`e 170 km.lik bir sahil bandı ile açılan İl`in 6 ilçesi deniz kıyısındadır. İnebolu İlçesi`nde küçük tonajlı gemilerin yük alıp boşaltabilecekleri bir limana sahip olup,ayrıca Cide, Abana, Çatalzeytin ilçelerinde küçük limanlar mevcuttur.İl Yapısı
İdari Yapı
Kastamonu İlinde İlçe sayısı 20`dir Kastamonu İlinde merkez dahil 21 Belediye, 1071 köy bulunmaktadır. Köy sayısı bakımından Türkiye`de ikinci sırada yer almaktadır.Köylere bağlı ayrıca 2.558 adet yerleşim birimi vardır.Fiziki Yapı
Türkiye`nin Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan Kastamonu İl` i doğusunda Sinop, Batısında Bartın ve Karabük, güneyinde Çankırı ve güney-doğusunda Çorum İl` i ile sınır oluşturmaktadır. Kuzeyinde ise Karadeniz ile çevrilidir. 13.108 km2 alan üzerinde yer alan Kastamonu Türkiye topraklarının %1.7` sini oluşturmaktadır. İl merkezinin denizden yüksekliği 780 mt dir. Karadeniz`e 170 km` lik sahil bandı ile açılır.Coğrafi Yapı
Kastamonu İli, fiziki olarak doğu-batı yönünde uzanan Kuzeyde İsfendiyar (Küre) ve güneyde Ilgaz dağları ile şekillenmiştir. İsfendiyar dağları sahile paralel uzanır ve kıyıdan itibaren yükselerek güneyde Gökırmak ile sınırlanır.İsfendiyar dağları sarp yamaçlı ve geçilmesi güç dereler meydana getirerek uzanırlar.Toprak Yapısı
Kastamonu İlinde iklim, topografya ve ana madde farklılıkları nedeniyle çeşitli büyük toprak grupları oluşmuştur.Bunların yanı sıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. Kastamonu İli toprak varlığının büyük bir kısmı organik maddece zengin orman toprağı içermektedir.İklim ve fizyoğrafik yapının müsaade ettiği kadar üzerinde her türlü kuru tarım ve sulanabilen alanlarda da sulu tarım kültürü yapılması uygundur.Kültür Yapısı
Tarihçesi birlerce yıl öncesine dayanan önemli uygarlıklar merkezi olan ve kültür şehri olarak gelişen Kastamonu zengin tarihi ve arkeolojik illerimizden biridir.İl`in görülmeye değer başlıca turizm noktaları arasında külliyeler, medreseler ve türbeler bulunmaktadır.
Şeyh Şaban-ı Veli (Hz Pir) Külliyesi İlin en büyük ve en önemli dini turizm merkezidir. Hisarardı semtinde yer alan külliye; Camii, Türbe, Asa Suyu,Şadırvan, Kütüphane ve Ahşap Konaklardan meydana gelmektedir. Külliyede M.1575-1900 yılları arasında yapılanmalar ile genişlemiştir. Buna ek olarak Karanlık Evliya Türbesi, Aşıklı Sultan Türbesi, Atabey Gazi Türbesi, Hepkebirler Türbesi, Müfessir Alaaddin Türbesi, Hatun Sultan Türbesi, Şeyh Mehmet Efendi (Sacayaklı Sultan) Türbesi, Yılanlı Külliyesi, Nasrullah Külliyesi ve içerisinde yer alan Münire Medresesi (Bayraklı Medrese), Benli Sultan Külleyisi diğer başlıca turizm noktaları arasında yerini almaktadır.
Taşköprü ilçesinde Pompeipolis (Zımbıllı) harabeleri, Kastamonu Endüstri Meslek Lisesi yanında Ev-Kaya mezarı, İsmailbey Şehinşah kaya mezarları, Arslantaş mezar odası, Tekkeşin ve Ömerli köyleri arasında Kalenderağa kaya mezarları, Emirler köyünde Berat kaya mezarları, Kayalı köyünde İnönü mağaraları, Kavak köyünde Arı kayası, Baltacıkuyucağında Molla Ahmet kayası, Pınarbaşında Ilgarini Mağaraları arkeolojik alanlardan bir kaçıdır.
Kastamonu Arkeolojik ve Etnoğrafya Müzesi Batı Karadeniz bölgesinin Milli Sanat ve kültür kalıntılarının toplandığı bir müzedir. Müze binası Mimar Celaleddinbey tarafından 1909 yılında planı çizilmiş ve 1910 yılında İttihak ve Terakki Kulubü olarak inşa edilmiştir. İstiklal Savaşı yıllarında Kastamonu Gençlik Teşkilatı, sonra İstiklal Mahkemesi olarak kullanılmıştır. Daha sonra Halk Fırkası ve Türk Ocağı burada faaliyetini sürdürmüştür
Mustafa Kemal Atatürk`ün 23 Ağustos 1925 yılında Kastamonu`yu ziyaretinde Şapka ve Kıyafet İnkılabı bu binada ilan edilmiştir.
Bina 1940 yılında Eski Eserler Deposu olarak kullanılmıştır. 1952 yılında da Müze Müdürlüğü haline getirilmiştir. Müzede Jeolojik fosil kalıntıları ile Prehistorik çağlardan zamanımıza kadar gelen çeşitli medeniyetlerin kültür kalıntıları ve Etnoğrafik eserler teşhir edilmektedir.
İklim
Kastamonu İl sınırları içinde iklim genellikle birbirinden ayrılan iki özellik gösterir. Karadeniz sahil kesiminde mutedil, iç kesimlerde yükseklikleri fazla ve denize paralel olan İsfendiyar dağ silsilesinin iç bölge ile irtibatını kesmesinden dolayı sert ve karasaldır. İlde yağış ilçelere göre farklılıklar gösterir.Doğal Bitki Örtüsü
Kastamonu ilinde orman ve fundalıklar önemli bir oran teşkil etmektedir (%64), ormanlar daha fazladır (%56) ve Kastamonu İl merkezinin kuzeyinde sahil şeridi boyunca uzanan dağ silsileleri üzerinde iyice sıklaşır ve bu bölgeler sık orman bölgesidir.İlin Güneyinde Ilgaz bölgesinde de yaprağını dökmeyen oldukça sık orman örtüsü hakimdir, ilde genelde orman ağaçları Kızılcam, Karaçam, Sarıçam, Göknar, ardıç gibi ibrelilerle Kayın, Meşe, Kavak, Kestane ve Çınar gibi yapraklılardan oluşmaktadır. Ayrıca Ormangülü, Çobanpüskülü, Kocayemiş, Böğürtlen, Yabani fındık gibi ağaççıklar da görülmektedir. Yağış ve nem oranı yüksek olduğundan zengin bir orman altı örtüsü vardır.Ağaç örtüsünün bulunmadığı ve tarım yapılmayıp mera olarak kullanılan kısımlarda çeşitli türden buğdaygil ve baklagil yer bitkileri yer almaktadır. Bunun dışında örtünün bozulduğu yerlerde bazı dikenli bitkiler görülmektedir.
Tarih
Kastamonu`nun bilinen tarihi, Hitit İmparatorluğu ile başlar. Hititlerden sonra Frigya ve Lidya Krallıklarının egemen olduğu bu topraklar M.Ö.4.yy`da Perslerin eline geçmiştir. M.Ö.4,yy`da Büyük İskender Anadolu Ile birlikte Kastamonu topraklarını da Makedonya`ya katmıştır. İskender`den sonra yöreyi ele geçiren Pontus Krallığı M.Ö.1,yy`da Romalılar tarafından ortadan kaldırılmıştır. Uzun yıllar Roma İmparatorluğu sınırları içinde kalan Kastamonu M.S.395 yılında İmparatorluğun bölünmesiyle bütün Anadolu gibi Bizans İmparatorluğuna katılmıştır.Prehistorik çağlardan sonra havalinin (Paflagonya`nın) bilinen Sümerlerin en eski bir kolu olan Gaslar (Gaşka Türkleri)`dır. M.Ö.2000-1300 yılları arasında hüküm süren Gaslar (Gaşkalar) devamlı olarak Mısırlılar, Suriyeliler ve Kaldelilerle siyasi, ticari ve kültürel münasebetlerde bulunmuşlar, Hititlerle de bazen savaşmış bazen dost olmuşlardır. Gaslar sert karakterli, cengaver kişiler olarak bilinmektedir.
Bugün Kastamonu ve çevresindeki illeri de içine alan ve Romalılar devrinde adına Paflagonya (Pophlaginia) denilen Gasların kurduğu şehirlerden bir tanesi de a€Timonion veya Tumanna“ dır. Bazı yazarlar Kastamonu adının menşei konusunda; bu kelimenin a€Gas“ kelimesi Ile a€Timoni“ veya a€Tumanna“ kelimesinin (Gas ülkesi anlamında) birleşmesinden meydana geldiği görüşünü ileri sürmüşlerdir ki en akla yakın ihtimal budur. Fonotik yönden de bugünkü Kastamonu`ya yaklaşmaktadır.
İkinci bir görüşe göre Romalılar devrinde Taşköprü`nün eyalet merkezi olduğu zamanlar Kastamonu küçük bir kasaba olup, Bizans devrinde ve özellikle Kommenler soyu zamanında gelişmeye başlamıştır. Bu soy zamanında buraya bir kale yapılmış ve Kommenlerin kalesi anlamında “Kastra Kommen” denilmiştir. Bu kelimenin zamanla “Kastamonu” şekline dönüştüğünü ileri sürenler olmuşsa da bunu belirleyen herhangi bir vesika mevcut değildir.
Kastamonu`nun ilk defa Türklerin eline geçmesi Danişmentliler zamanında Ahmet Gazinin Oğlu Gümüş tekin devrinde “1105 yılında” gerçekleşmiştir. 100 yıla yakın bir zaman Danişment idaresinde kalan şehir ve çevresi 15 yıl süre ile tekrar Bizanslılara geçmiş, 1213 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat`ın emriyle Selçuklu kumandanı Hüsamettin Çobanbey tarafından zaptedilmiştir.
Moğollar tarafından bölgenin ikinci kez zaptına memur edilen Şemsettin Yaman Candar kumandasındaki ordu 1292 yılında Kastamonu`ya giderek Muzafferettin Yavlak Arslan birliğini bozguna uğratmış kendiside öldürülmüştür. Muzafferettin Yavlak Arslanın oğlu Mahmutbey, babasının intikamını almak için mücadeleye girmiş ve Şemsettin Yaman Candar`ı buradan batıya sürmeyi başarmıştır. Şemsettin Yaman Candar`ın ölümünden sonra Süleyman Paşa tarafından 1309 yılında Kastamonu yeniden zaptedilmiş, toprakları genişletilerek “Candaroğulları Beyliği”ni kurmuş ve Çobanlar hakimiyetine son vermiştir.
İsfendiyarbeyden sonra “İsfendiyaroğulları” adını da alan Kastamonu beyliği 1460 yılında Osmanlı İdaresine girinceye kadar önemli bir ilim ve kültür merkezi olmuş, bir çok ilim adamı yetiştirmiş, Osmanlılar zamanında da bu özelliğini devam ettirmiştir.
Kastamonu, Fatih Sultan Mehmet`in 1460 yılında Sinop`la birlikte bu şehri alarak Candaroğulları beyliğini ortadan kaldırmasından sonra Osmanlı devletine katılmıştır. Kastamonu Milli Mücadele sırasında lojistik destek açısından en güvenilir bölge olması nedeniyle büyük yarar sağlamıştır. Özellikle Ankara`ya İnebolu-Kastamonu yoluyla yiyecek, giyecek, para, cephane ve silah nakli yapılmıştır.
Cumhuriyetin ilanından sonra, Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk`ün “23-31 Ağustos 1925” tarihleri arasında Kastamonu`da yaptığı Kıyafet ve Şapka İnkılabı, Cumhuriyet döneminin önemli olayı olarak tarih sayfalarına geçmiştir.Bu süre “Kültür, tarih ve sanat haftası” ismini almıştır.
Spor
Kastamonu`da çeşitli spor dallarında takımlar bulunmaktadır.kastamonuspor WEB sitesi
Futbol
Kastamonuspor ilin futbol takımıdır. 1967 yılında kurulmuş ve 1967-1969 yılları arasında 2. ligde mücadele etmiştir. 1969`da 3. lige düşen kulüp, 1969-1977 yılları arasında 3. ligde mücadele etmiş ve 1977`de Amatör Lige düşmüştür. 1984-85 sezonunda yeniden 3. lige alınan kulüp, o tarihten beri 3. ligde mücadele etmektedir.2006/2007 sezonu itibariyle Üçüncü lig (4. kademe) 4. grupta mücadele etmektedir.
İlçeler
İlçeleri; Abana, Ağlı, Araç, Azdavay, Bozkurt, Cide, Çatalzeytin, Daday, Devrekani, Doğanyurt, Hanönü, İhsangazi, İnebolu, Küre, Merkez, Pınarbaşı, Seydiler, Şenpazar, Taşköprü, ve Tosya`dır.- Araç: İl merkezine 44 km uzaklıkta bulunan ilçe Kastamonu - Karabük karayolu üzerindedir.
- Bozkurt: Karadenize kıyı olan bir ilçedir. İlçe merkezi sahilde olmayıp, Abana`nın 2 km güneyindedir.
- Cide: İl merkezine uzaklığı 146 km`dir. 12 km kumsalı olan Cide, konumu gereği tarih boyunca İpek Yolu üzerinde önemli bir liman olma özelliğini sürdürmüştür.
- Daday: İl merkezine uzaklığı 32 km`dir. Atatürk 23 - 31 Ağustos 1925`te "Şapka ve Kıyafet İnkılabı" dolayısıyla Kastamonu`ya geldiğinde ilçeyi ziyaret etmiş ve Köpekçioğlu Konağı`nda misafir edilmiştir. Nüfusu 4800`dür. Eğitim için iki lisesi(Daday Lisesi)-(Daday İmam Hatip Lisesi), bir yatılı ilköğretim bölge okulu (Profesör Doktor Fahri Ecevit Yatılı İlköğretim Bölge Okulu), 2 ilköğretim okulu (Atatürk İlköğretim Okulu)-(Miralay Halit Bey İlköğretim Okulu) vardır.
- Devrekani: İl merkezine uzaklığı 29 km`dir. Eski bir yerleşim merkezi olan Devrekani höyük ve harabeleri, çeşme ve camileri ile arkeolojik yönden zengindir. 23 - 31 Ağustos 1925 Kastamonu ziyaretlerinde Atatürk 28 Ağustosta ilçeyi ziyaret etmiş, Bozkocatepe - Kurukavak Köyünde ormanlık bir alanda bulunan Müftüoğlu Mehmet Bey`in çiftliğinde misafir edilmiştir.
- Hanönü: İl merkezine uzaklığı 69 km`dir. Kastamonu` nun en önemli yatırlarından, türbesi şehir merkezinde bulunan Şeyh Şaban-ı Veli İlçenin Çındar Köyünde M.1471 yılında doğmuştur. İlçede Mayıs ayı ilk haftasında "Şeyh Şaban-ı Veli Anma Haftası" Ekim ayının ilk haftası Panayır düzenlenmektedir.
- İhsangazi: İl merkezine uzaklığı 37 km`dir. İlçenin İsalar Mahallesinde bulunan Haraçoğlu Camii ve Türbesi tarihi ziyaret yeridir.
- İnebolu: İl merkezine 90 km uzaklıktadır. İlçe merkezi kentsel sit alanıdır. 347 tescilli yapı bulunmaktadır. Abeş Tepesi ve Geriş Tepesi Arkeolojik Sit Alanı olarak tescillidir.
- Küre: İl merkezine uzaklığı 61 km`dir. İlçede bulunan Doğanlar Kalesi M.Ö. 1700 - 1100 yıllarında yapılmıştır. Küre orman içi yayla turizmi için elverişli ve tabii güzellikleri olan bir ilçedir. Yaralıgöz Dağı eteklerindeki kanyon görülmeye değerdir.
- Pınarbaşı: İl merkezine 92 km uzaklıktadır. Ilıca köyünde bulunan Roma Dönemi "Ayazma"da ılık su hala mevcuttur.
- Şenpazar: İl merkezine 100 km uzaklıkta olan ilçe Karadenize 37 km mesafede olup deniz seviyesinden yüksekliği 335 metredir.
- Seydiler: İl merkezine 30 mk uzaklıkta Kastamonu-İnebolu yolu üzerinde kurulu bir ilçedir.
- Tosya: İl merkezine uzaklığı 70 km uzaklıktadır.
