Türkçe Bilgi: Kırım Halk Cumhuriyeti

} Kırım Halk Cumhuriyeti, (Kırım Tatarca: Qırım Halq Cumhuriyeti, Ukraynaca:ĞšÑ€Ğ¸Ğ¼ÑÑŒĞºĞ° ĞĞ°Ñ€Ğ¾Ğ´Ğ½Ğ° Ğ ĞµÑĞ¿ÑƒĞ±Ğ»Ñ–ĞºĞ°) 26 Aralık 1917 tarihinde Kırım Tatar Milli Kurultayı'nın ilan ettiği cumhuriyettir. 23 Şubat 1918 tarihine kadar, günümüzde Ukrayna sınırları içerisinde kalan Kırım Yarımadası'nda varlığını sürdürmüştür. Başkenti Bahçesaray'dır. Kırım Halk Cumhuriyeti, Rusya İmparatorluğu'nun yıkılışına yol açan 1917 Rusya Devrimi (Ekim Devrimi)'nden sonra çoğu kez görülen devlet kurma girişimlerinden biridir. ==TarihiKuruluş Kırım Halk Cumhuriyeti kurulmadan önce Kırım, Rusya İmparatorluğu içindeki Tavrida Guberniyası'nın bir parçasıdır. 7 Nisan 1917 günü Akmescit'de Bütün Kırım Müslümanları Kongresi toplanmıştır. Bu toplantıya Kırım'ın çeşitli il ve köylerinden 1500'den çok kişi katılnıştır. Toplantıda en aktif olanlar Vatan Cemiyeti'nden Seyitcelil Hattat, Ablakim İlmiy, Asan Sabri Ayvazov gibi milletçilerdir. Toplantıda Kırım Müslümanları Merkezi İcra Komitesi belirlenmiştir. Noman Çelebicihan komitenin başkanı ve Kırım Müftüsü seçilmiş, Cafer Seydamet ise o Rusya Hükümetinin ellerinde olan Vakıf Komisyonu'nın başkanı seçilmiştir. İkisi de o zaman Kırım'da değil, savaştaydılar. Bu vakitlerde bütün Kırımlıların aklından geçen "Kırım Kırımlılarındır!" fikri aydınlar tarafından söylenmeye başlanmıştır. Ekim 1917'de İcra Komitesi'nin bir toplantısında Noman Çelebicihan Kırım'ın geleceğinin belirlenmesi Kurultay 'ın toplanmasının mümkün olacağını söylemiş ve bu fikir kabul edilip Kurultay'ın toplanması kararı alınmıştır. Kurultay'a 76 milletvekili katılmıştır. Bu milletvekillerinden 24'ü Yalta'dan, 19'u Akmescit'den, 16'sı Kefe'den, 11'i Kezlev'den ve 6'sı Orkapı'dan gelmiştir. Milletvekillerinin aralarında dört kadın: Şefika Gasprinskaya, Anife BĞ¾daninskaya, İlhan Tohtar, Hatice Avcı da vardır. Kırım Halk Cumhuriyeti, her ne kadar Kırım Tatarları'nın oluşturduğu Qurultay'ın girişimleriyle kurulmuş olsa da yarımadada yaşayan tüm etnik kimliklerin eşitliğine dayanmaktaydı. O dönemde nüfusun çoğunluğu Ruslardan oluşmaktaydı (%42). Rusların haricinde yarımadada Ukraynalılar (%11), Ermeniler ve Yunanlılar da yaşamaktaydı.

Yıkılış

Ukrayna, Kurultay toplantısına hayırlama mektubunu yollamıştır. Rusya'nın Bolşevik Hükümeti ise Kırım Tatar Kurultayı'nı ve Hükümeti'ni tanımamıştır. Rusya'da ise İmparatorluk devrilip komünist rejim başlamıştır. Arbiy İhtilal Komitesi, Karadeniz Flosu'nun gemilerini Akyar'dan Kezlev, Yalta, Kefe, Kerç ve diğer şehirlerine yollayıp Cumhuriyet askerleriyle savaşmaya başladı. 16 Ocak'dan Şubat'ın başına kadar Akyar ve Bahçesaray yakınlarında savaş sürdü. Süyren köyünün yakınlarında 40 bin kişilik Bolşevik ordusu ile savaşa giren 3 bin kişilik Cumhuriyet ordusı yenilgiye uğradı. Bunun ardından, Kırım'ı istila eden Bolşevikler Cumhuriyeti yıktıklarını ilan ettiler. Kırım Halk Cumhuriyeti Hükümeti'nin başkanı Noman Çelebicihan Akyar'da 23 Şubat 1918 idam edildi. Böylece tarihteki ilk Kırım Tatar Cumhuriyeti yok oldu. }

Kaynaklar

Vikipedi

Kırım Halk Cumhuriyeti

Yıkılış

Kaynaklar

Ant Etkenmen

Kırım Tatarları

Kırım (anlam ayrımı)

Tuva Halk Cumhuriyeti

Kırım Tatarcası

Kırım bayrağı

Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti

Kırım Hanlığı

Kırım Halk Cumhuriyeti

Kırım Halk Cumhuriyeti Hakkında Detaylı Bilgi

Yıkılış

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Ant Etkenmen

Kırım Tatarları

Kırım (anlam ayrımı)

Tuva Halk Cumhuriyeti

Kırım Tatarcası

Kırım bayrağı

Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti

Kırım Hanlığı