Tarihi
Çevrenin en eski ve en büyük köylerinden olan Küpeli tarihten önceki çağlardan beri yerleşim yeri olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Küpeli`nin batısında bulunan kale denilen mevkide mağra devrinden bu yana insanların yaşadığının izlerine rastlanmaktadır.M.Ö. 1400 yıllarında Hitit Krallığı, M.Ö. 600 yıllarında Asurlular, M.Ö. 500 yılında Pers İmaparatorluğu, M.Ö. 430 yılında Romalılar, M.S. 395 yılından 1077 yılına kadar Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu buralarda hüküm sürmüşlerdir. O zamanlar yerleşim yeri olarak Gavur Öreni, Kersen, Abdal Öreni, Saray Burunu gibi bölgeler kullanılmıştır. Kısa Sürelerle Arapların akınına uğramışsa da 1077 yılında Türk Topraklarına katılmıştır.
Küpeli ve çevresinde önceleri Danişmendliler (1127) daha sonra Anadolu Selçukluları (1162) hüküm sürmüşlerdir. Küpeli şimdiki yerine 14. yüzyıl ın sonuna doğru kesin bir kanıt olmamakla birlikte Dulkadir Oğulları tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. Yavuz Sultan Selim`in 1515 yılında İran seferi dönüşünde bu bölgeyi Dulkadir Oğullarından almasıyla Küpeli de Osmanlı topraklarına katılmıştır. Kurulduğunda birkaç kabileden oluşan Küpeli zamanla yeni kabilelerin katılmasıyla çevrenin en büyük yerleşim yerlerinden biri durumuna gelmiştir.
Kuruluşuyla ilgili değişik rivayetler söylenmektedir; bunlardan birisi, üç kardeşten sarışın olanın Sarıoğlan`ı, başı kel olanın Kermelik`i, kulağı küpeli olanın Küpeli`yi kurduğu şeklindedir bir başka rivayete göre de Küp-elli (eli bol cömert) insanlar tarafından kurulduğu rivayet edilmektedir.
Kurulduğunda çevresi ormanlarla kaplı olduğu eski evlerin üzerindeki Ardıç ağaçlarından; Ardıcın İçi, Karga Sekmez diye adlandırılan mevkilerin isimlerinden de anlaşılmaktadır. Çevresi hayvancılık ve ziraate uygun olduğundan burada yaşayan insanların hali vakti yerinde varlıklı bir hayat sürdükleri anlaşılmakta belki de bu yüzden Küpeli`nin ilk isminin Tok Aslan olduğu eski kayıtlarda belirtilmektedir.
1831 yılında Kayseri Sancağında yapılan ilk nüfus sayımında Küpeli`nin adı "Karyeyi Tok Arslan (Namı diğer Küpeli)" olarak geçmektedir ayrıca 1834 yılında temttü defterinde (gelir vergisi) Karyeyi Tok Arslan 80 hane olarak belirtilmektedir.
Küpeli Osmanlılar döneminde imparatorluğa çok sayıda asker vermiş bilhassa Kurtuluş Savaşı sırasında pek çok Küpeli`li şehit olmuştur. Kurulduğu sıralarda İlçe olarak Pınarbaşı (Aziziye) İl olarak da Sivas`a bağlanmış Cumhuriyetle birlikte İlçe olarak İl olarak da Kayseri`ye bağlanmıştır. 1960 yılında Sarıoğlan ilçesine 1984 yılında da Özvatan ilçesine bağlanmıştır. Daha önceleri Küpeli`de oturdukları halde çeşitli nedenlerle Kuştepesi, Abdalören, Bucak mevkilerine yerleşen vatandaşlarımız Küpeli`ye bağlı olarak buralarda hayatlarını sürdürmektedirler. Küpeli tarihinde belirli mevkilere gelmiş ünlü kişiler bulunmamaktadır.
Büyük Hoca diye bilinen H. Mehmet isimli zat iyi din eğitimi almış herkes tarafından sevilen, saygı duyulan bir kişidir. Şimdi bile Askere ve yurt dışına gidenler onun mezarından toprak alırlar. Küpelinin eteğine kurulduğu Evliya Tepesi ve onun arkasındaki şehitlik mevkii kutsal yerlerdendir. Küpeli mertlik dürüstlük ve misafir perverliğiyle tanınır. Küpeli`ye gelen hiç bir misafir açıkta kalmamıştır.
Küpeli`de ilkokul 1942 yılında iki aşamalı olarak eğitim öğretime başlamıştır. 1978 yılında orta okul açılmış 1991 yılında ilk okulla birleşerek ilk öğretim okulu olmuştur.
1990 yılında yapılan nüfüs sayımında nüfusunun 2821 çıkmasından sonra Küpeli Belediye olmaya hak kazandı. Bunun üzerinde 1994 yılında 3 Muhtarlık ve belediye kuruldu. Mahalleler: Cumhuriyet Mahallesi, Yeni Mahalle ve Kale Mahallesidir.
Küpeli Nüfusunun büyük bir kısmı yurt dışında yaşamaktadır bunu sonucu olarak geniş otlaklar ve ziraat alanlarına sahip olmasına rağmen hayvancılık ve ziraatta önemli bir gerileme olmuştur. Son yıllarda ziraate ve pancar üretimine yeniden önem verilmeye başlanmıştır. Hayvancılıktaki gerileme devam etmektedir. Geçmişte 10 000 baş civarında olan büyük ve küçük baş hayvan sayısı 1 000 baştan aşağı düşmüştür.
Küpeli`den yurt dışına, Sarıoğlan`a ve Kayseri`ye çok sayıda göç olmuştur. Buna rağmen Özvatan İlçesinin en büyük beldesi olup Kayseri`de de adından söz ettiren her geçen gün gelişen modern bir yerleşim yeri durumundadır.
Özvatan beldeleri ve köyleri
Nisa Bağcivan - 3 yıl önce