Orta Asya'nın güneyinde, Keşmir, Pakistan, Hindistan hududunda bulunan İndus dönemecinden Burma'ya kadar bir kavis boyunca uzanan, Pakistan, Hindistan, Tibet, Nepal, Sıkkım ve Bhutan toprakları üzerinde yer alan dağ toplulukları. Kelime olarak Sanskritçede "kar yatağı" anlamına gelir.
İndus Vadisinden Brahmaputra Vadisine kadar uzanan bu dağ silsilesinin uzunluğu 2500 kilometreyi bulur. Dağlar şekil bakımından güney istikametinde eğri çizen kıvrım sıraları halindedir. Kuzeyde Tibet, güneyde Hindistan, Nepal, Sıkkım ve Bhutan arasında tabii bir engel teşkil ederler. Birmanya'nın kuzey kenarından U dönüşü yapıp güneybatı istikametinde dönerek Patkay bölgesini ve bu bölgenin dağlık kesimlerini meydana getirirler. Patkay Dağları, Batı Burma'nın uzantısının devam ettiği dar bir dağ silsilesidir.Himalayalar dünyanın en yüksek ve en büyük dağ engelini meydana getirirler. Bu engel, Hindistan'ı, Asya'nın kuzeyinden ayırmıştır.
Batıda İndus'taki Hint Ovasından Tibet Platosuna kadar yaklaşık 450 kilometrelik bir hat boyunca 900-1200 m yüksekliğinde bir Panjal bölgesi, 1500-1950 m yüksekliğinde Keşmir Vadisi, 6100 metreye ulaşan Zarkar bölgesi, İndus Vadisi ve Lokadh bölgesi bulunmaktadır. Everest Tepesinden batıya doğru ise belli başlı zirveler şöyledir: Nepal sınırları içerisinde; Annapurna (8075 m), Ohaulagiri (8167 m), Keşmir sınırları içinde; Karakum (8610 m ikinci yükseklik), Nanga Parpat (8125 m), Çin sınırları içinde; Muztafata (7456 m) ve Kungur (7719 m).
İklim, ekonomi ve politika açısından yükseklikleri ve geçit zorlukları sebebiyle himalayalar bölgede tabii ve büyük bir engel teşkil ederler. Dağların çoğunda olduğu gibi, Himalayalar da bitki örtüsü ve iklim açısından belirgin özellikler taşır. Doğu ve Batı Himalayalar arasındaki başlıca iklim farkı yağmurdur. Doğuda bulunan Nepal, Sıkkım, Batı Bengal, Darçiling bölgesi, Tibet ve Sikang'a batıdan daha çok yağmur yağar. Bölgedeki vadilerde tropikal yağmur ormanları vardır. Yüksekliklerine göre bitki örtüsünün görünüşü şöyledir: 1500-2750 m arası meşe ağacı orman kuşağı, 3750-4000 m arası yüksek dağ bölgesidir. 4700 metrenin üzerinde devamlı kar bulunur.
Bengal Körfezi civarında aşırı derecede nemli yaz musonunun bol yağışlarını alan dağın 1800 m yüksekliğe kadar kısımları tropikal bir görünüşe sahiptir.
Dağlarda nadir olarak meskun bölgeler vardır. Pekçok alan bomboş olarak beklemektedir. Çoğunluğu Moğol ırkından olan bu bölgenin halkı, Punakha bölgesindeki Bhutan'da ve Nepal'in yüksek vadilerinde toplanmıştır. Bu bölgelerde başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Avcılık da geçim kaynağı olarak mühim bir yer işgal eder. Bunların yanında az miktarda ticaret yapılır. Serin havanın bulunması sebebiyle, ancak güney yamaçlarda bazı çay ziraat merkezleri bulunmaktadır. Yine, bu serin hava, Bengal bölgesinin aşırı sıcaklardan kurtulmasını sağlar. Çok sıcak ve bataklık bir bölge olan Teri'de temizleme, kurutma ve sıtmayı önleme çalışmaları sayesinde ziraat yapılabilmektedir.
Batı Himalayalar; Uttar Pradeş, Hindistan, Doğu ve Batı Pencap, Keşmir, Tibet, Pakistan'ın kuzeydoğu sınırı, Tacikistan eyaleti ve Afganistan'ın Kuzeydoğu bölgeleridir. Daha kurak bir iklime sahib olan Batı Himalayalarda yüksekliklerine göre bitki örtüsü de şöyle bir görünüş arz eder. Ovalardan itibaren 1100 m yüksekliğe kadar makiler, 1110-3100 m arası meşe, çam, sedir, köknar, ladin ağaçlarının meydana getirdiği dağ ormanları, 3100-4550 m arası yüksekliğe kadar dağlık bölgeler ve 4550 metrenin yukarısında karla kaplı bölgeler bulunmaktadır.
Serin, güzel, zengin bitki örtüsüne sahip ve elma, armut, şeftali, ılıman iklim sebzeleri ve kirazların yetiştiği, nüfusu çok olan Keşmir Vadisi gibi yerlerin dışında, Batı Himalayalar kurak, çıplak bomboş kayalık ve vadilerle kaplıdır. Keşmir Vadisi ve benzeri bölgelerde yetişen sebze ve meyvelerin yanında kerestecilik, hayvancılık, avcılık ve turizm ek gelir kaynaklarıdır. Kuzeybatı bölgelerinde hayvancılık ve tahıl ziraatı başlıca ekonomik faaliyetlerdendir.
Himalayaların dış bölgelerle irtibat kurmaması özellikle Nepal'de, Budizmin tutunmasına ve küçük devletler kurulmasına sebeb olmuştur.Himalayaların dış dünyaya açılmamasındaki en büyük sebeplerden birisi de, Tibet'in Çin tarafından işgal edilmesi, dolayısıyla Orta Asya ile alakasının kesilmiş olmasıdır.
Bölgedeki akarsuların çoğu dağı baştan başa aşar. Fakat bu akarsuların kolları kıvrımlarına uyar. Akarsular dağı aşar aşmaz güneydağ eteğine yönelir. Hepsi genç olan bu akarsular ilkbaharda karların erimesi ve Muson yağmurları neticesi su miktarı artınca aşağı kısımları aşındırır. Bunun sonucunda büyük çapta toprak kayma ve göçmeleri meydana gelir.
Himalayaların En Yüksek Noktaları
1. Everest 8882 m 2. K 38611 m 3. Kançenjonga 8579 m 4. Lhotse 8501 m 5. Makalu 8470 m
Himalayalar nasıl oluştu?
Hindistan'ın Haydarabad kentindeki Ulusal Jeofizik Araştırmaları Enstitüsü ile Alman araştırmacıların ortak çalışmasında, Afrika, Antarktika, Avustralya ve Hindistan arasında 140 milyon yıl önce bulunan eski Gondwana süper kıtasından kopan Hint plakasının Avrupa-Asya plakasına yılda 18 ila 20 cm hızla yol aldığı belirlendi.Hint enstitüsünden Prakash Kumar'ın hesaplamalarına göre, Hint plakasının hızı, yılda 2 ila 4 cm ilerleyen Avustralya ve Afrika plakalarına oranla 5 ila 10 kat yüksekti.
Almanya'nın Potsdam kentindeki araştırma merkezi GeoForschungsZentrum'dan Rainer Kind de "Bu çarpışma sayesinde, 8844 metre yüksekliğindeki Everest'in bulunduğu Dünya'nın en büyük dağ zinciri Himalayalar oluştu" dedi.
Bilim adamları, Hint plakasının Yerküre'nin mantosundan gelen aşırı sıcak kayaların yükselmesinin etkisiyle kalınlığını 250 kilometreden 100 kilometreye düşürerek, hızını artırmış olabileceğini düşünüyorlar.
Dikkate değer Himalaya dağcıları
- George Mallory (1886–1924) Everest Dağına ilk çıkış denemesi; Kuzey yüzünde öldü.
- Noel Odell (1890–1987) İngiliz. İlk tırmanış, 1936, Nanda Devi(Hindistan'daki en yüksek ikinci dağ ), En yüksek doruk noktsında 1950' ye kadar kaldı.
- Bill Tilman (1898–1977) İngiliz. Nanda Devi'ye ilk tırmanış denemesi 1936.1934 'de, ilk kişi Nanda Devi mabedi içine girmeyi denedi.
- Eric Shipton (1907–1977) İngiliz.Bill Tillman ile, Nanda Devi mabedine ilk nüfus eden .Khumbu Glacier üzerindeki Everest'e giden yolu keşfetti.
- John Hunt (1910–1998) İngiliz. Everest Dağı seferinin lideri,1953.
- Tenzing Norgay (1914–1986) Nepalli Sherpa dağcı. Edmund Hillary'nin yanı sıra Everest'teki ilk dağcı .
- Maurice Herzog (doğum. 1919) Sekizbinlik zirvelerden biri olan Annapurna ya 1950 de tırmanan ilk kişi.Soğuk yakması dolayısıyla bütün ayak parmaklarını ve el parmaklarının çoğunu kaybetti.Tepe 1970 yılına kadar tekrar tırmanılmadı.
- Sir Edmund Hillary (doğum 1919)Yeni Zelandalı dağcı ve kaşif, Tenzig Norgay'la ile birlikte Everest'e çıkan ilk kişi.
- Tom Bourdillon (1924–1956)İngiliz Everest keşif heyetinin 1951,1952 ve 1953 deki üyesi, Edmund Hillary ve Tenzing Norgay fethetmeden 3 gün önce Everest in zirvesine 300 fit yaklaştı.
- Hermann Buhl (1924–1957) Nanga Parbat a ilk tırmanış denemesi 1953 (Yalnız ve oksijensiz tamamlamıştır).Broad Peak e ilk tırmanış denemesi.Chogolisadan düşüp öldü.Cesedi bulunamadı.
- Willi Unsoeld (1926–1979) Birleşik Devletler.Everest'e ilk denemesi batı yüzünden, 1963. Kızı Nanda Devi Unsoeld 1976 da Nanda Devi nin keşif seferinde öldü.Mount Ranier'de çığ düşmesi sonucu öldü, 1979.
- Chris Bonington (doğum. 1934) Annapurna'a ilk tırmanış denemesi (Güney yüzü), 4 Everest'e dört tırmanış denemesi.
- Nawang Gombu (doğum. 1936) Hintli dağcı.Everest'e iki defa tırmanan ilk dağcı : 1963 ve 1965.
- Jim Whittaker (doğum. 1936) Birleşik Devletler. Zirveye tırmanan ilk Amerikalı.
- Reinhold Messner (doğum 1944) İtalyan dağcı.Sekizbinlik'lerin bütün ondördüne tırmanan ilk insan.
- Jerzy Kukuczka (1948–1989) Polonyalı dağcı. 10 yeni rota belirleyerek 14 sekizbinliğin hepsine diğerlerinden daha hızlı tırmanmıştır.
- Nasyonel Sosyalistr Sabir Pakistanlı dağcı. Tek denemede 2 sekizbinliği(Broad Peak ve Gasherbrum II) ilk tırmanan kişi.
- Jaime Viñals Everest Dağı'na tırmanan ilk Orta Amerikalı kişi.[1]İlk Orta Amerikalı
- Casey Mackins İngiliz Dağcı.Everest'e 1984 de Tibet'ten yeni bir rotadan oksijensiz tırmandı.Daha sonra 1990 da ünlü denizden zirveye keşfinde Nepal den tırmanmıştır.Everest'e deniz seviyesinden başlayarak (Bengal Körfezi) tırmanan ilk kişidir.
Ayrıca bakınız
Linkler
- Comprehensive Information about the mountains of Himalaya with links to good images
- Harish Kapadia
- The making of the Himalaya and major tectonic subdivisions
- Geology of the Himalayan mountains
- Birth of the Himalaya
- Some notes on the formation of the Himalaya
- Guide to the 8000 m peaks
- Pictures from a trek in Annapurna (film by Ori Liber)
- Kumaon Himalayas
- Adi Kailash - Himalayas
Kaynaklar
- Rehber Ansiklopedisi
- AA
- Vikipedi
