Halet Efendi

Kısaca: Osmanlı devlet adamlarından. 1760 yılında İstanbul’da doğdu. Asıl adı Mehmed Said’dir. Hâlet Efendi denmekle meşhur oldu. Kırımlı Kâdı Hüseyin Efendinin oğludur. ...devamı ☟

Halet Efendi
Halet Efendi

Halet Efendi Osmanlı devlet adamlarından. 1760 yılında İstanbul’da doğdu. Asıl adı Mehmed Said’dir. Halet Efendi denmekle meşhur oldu. Kırımlı Kadı Hüseyin Efendinin oğludur.

Halet Efendi, Şeyhülislam Şerif Efendinin yanında yetişti. Bir müddet Ataullah Efendinin sonra da rikab-ı hümayun reisi Mehmed Raşid Efendinin mühürdar yamağı oldu. Bir müddet sonra Ohrili Mir-i Miran Ahmed Paşanın hizmetine girdi. Burada da uzun süre kalamadı. İstanbul’a dönüp Galata Mevlevihanesi şeyhi meşhur şair Galib Dede’nin dergahına girdi. Sonra, derya tercümanı Kallimaki vasıtasıyla Fenerli Rumlarla dostluk kurdu. Beylik kesedarı maiyetine girerek haceganlık rütbesi aldı. Kısa süre sonra, baş muhasebeci ve orta elçi olarak Paris’e gönderildi. Üç seneden fazla Paris’te kaldı. Akka’da Cezzar Ahmed Paşaya yenilen Bonapart, mağlubiyetini bir türlü hazmedemediğinden Halet Efendiye yüz vermedi. 1807 tarihinde İstanbul’a döndü. Divan-ı hümayun beylikçiliğine bir süre sonra da rikab-ı hümayun reisliğine getirildi. Bu vazifesi sırasında İngilizlerle gizli ilişkisi olduğu ortaya çıkarılınca Kütahya’ya sürüldü ise de sonra İstanbul’a döndü.

Bağdat Valisi Süleyman Paşanın yerine vezirlik rütbesi ile Said Beyin vali tayinini temin etmek maksadıyla memur olarak Bağdat’a gönderildi. Bir müddet sonra tekrar İstanbul’a dönünce rikab-ı hümayun kethüdalığına tayin edildi.

Fenerli Rumların bazılarına katiplik yaptığından, onların lehinde, devlet aleyhine bazı yolsuz hareketlerde bulundu. Fenerli Rumlardan elde ettiği paralarla servetini çoğaltarak yeniçerilere para dağıtıp taraftar topladı. Mora İsyanında Rumlar tarafını tutarak Tepedelenli Ali Paşayı kötüledi ve idam edilmesine sebep oldu. İkiyüzlü politikaya devam ederek yeniçeriliğin ilgasında daima İkinci Mahmud Han'a muhalif oldu. Yeniçeri ocağını elinde tutarak, kendisine dayanak noktası yaptı.

Halet Efendi, zamanındaki alimlerin en büyüğü Mevlana Halid-i Bağdadi’yi de halifeye çekiştirerek devlet için tehlikeli olduğuna iknaya çalıştı. Fakat İkinci Mahmud Han; “Din adamlarından devlete zarar gelmez” diyerek sözüne itibar etmedi. Mevlana Halid-i Bağdadi hazretleri, bunu duyunca halifeye hayır duada bulunup, “Halet Efendinin işi, piri Mevlana Celaleddin-i Rumi’ye havale olundu. Onu huzuruna çekip cezasını verecektir” buyurmuştur. Az zaman sonra Sultan İkinci Mahmud Han, Mora İsyanına sebep olduğu için Halet Efendi'yi Konya’ya sürdü. 1823 (H.1238) senesinde Hassa hasekilerinden Ârif Ağa tarafından idam edildi.

Halet Efendi zeki, hitabeti kuvvetli biriydi. Son derece kindar olup, muhaliflerini, menfaatine dokunanları bilhassa makamına rakip gördüklerini asla affetmezdi. İkinci Mahmud Hana da devamlı muhalefet etmiştir. Bunu devam ettirebilmek için de yeniçeri ocağının ileri gelenlerini çeşitli hediyelerle elde etme yolunu seçmiştir. Yeniçeri ocağının yeniden tamirine karşı çıkmış ve isyan çıkartmakla tehdit etmiştir. Bunun dışında, bir şair olarak, evini her zaman alimlere ve şairlere açmış, ilmi ve edebi meseleler üzerine münazara etmiştir.

Halet Efendinin “Zinetü’l-Mecalis” adlı Divan’ı ise birçok kasidelerden, bilhassa talebesi olduğu hocalarını övmek için yazdığı şiirlerden meydana gelmiştir. Bu eser matbu olup 1842’de basılmıştır. Galata Mevlevihanesi içinde bir sebil ile bir kütüphane yaptırmıştır. Bu kütüphanenin kitapları bugün Süleymaniye Kütüphanesinde ayrı bir kısım olarak bulunmaktadır.

İlgili başlıklar

  • Türk Devlet ve Siyaset Adamları
  • Sadrazamlar
  • Müslüman Türk devletleri
  • İlgili konular

    hâlet efendi

    Bu konuda henüz görüş yok.
    Görüş/mesaj gerekli.
    Markdown kullanılabilir.

    Şerifzade Mehmet Ataullah Efendi
    6 yıl önce

    kandırdılar. Halet Efendi bir istifa mektubu yazıp bunu yeni şeyhülislam Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi'ye imzalattı. Böylece 14 Temmuz'da Ataullah Efendi yeniden...

    Şerifzade Mehmet Ataullah Efendi, ,
    Hacı Salih Paşa
    6 yıl önce

    İsyanı'nın başlaması. Sadrazamlığı sırasında Halet Efendi ile çetin çatışmaya girişti. 22 Ekim 1822'de Halet Efendi'nin kışkırttığı yeniçerilerin isteği üzerine...

    Hacı Salih Paşa, 10 Nisan, 1821, 1822, 30 Nisan, Alemdar Mustafa Paşa, Benderli Ali Paşa, Benderli Mehmed Selim Sırrı Paşa, Bostancıbaşı Deli Abdullah Paşa, Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa, Burdurlu Derviş Mehmed Paşa
    Benderli Ali Paşa
    3 yıl önce

    Sait Halet Efendi'nin bulunduğu kanısına ulaştı ve Sultan Mahmut'a onun idamını önerdi Sultan Mahmut "düşünelim" dediyse de o akşam Halet Efendi kendisiyle...

    Benderli Ali Paşa, Benderli Ali Paşa
    Mustafa Behçet Efendi
    3 yıl önce

    olan Şanizade Ataullah Efendi ile arasında bir siyasi çekişme yaşandı. 1821 yılında II. Mahmut’un yakınlarından Halet Efendi aleyhinde konuştuğu öne...

    Burdurlu Derviş Mehmed Paşa
    3 yıl önce

    başkatibi olan, ve çok nüfuzlu olan Halet Efendi tarafından korunmuştur. Mehmed Emin Rauf Paşa azledilince Halet Efendi'nin tavsiyelerine uygun olarak 5 Ocak1818'de...

    Burdurlu Derviş Mehmed Paşa, 1606, 1653, 1654, 1775, 1777, 1818, 1820, 21 Haziran, 21 Mart, 28 Kasım
    Mehmed Emin Rauf Paşa
    3 yıl önce

    olan Mehmed Said Halet Efendi ile anlaşmazlık içine girdi ve Halet Efendi baskısıyla 5 Ocak 1817'de sadrazamlıktan azledildi. Halet Efendi onun idam edilmesine...

    Mehmed Emin Rauf Paşa, 1780, 1814, 1815, 1833, 1838, 1839, 1852, 1860, 28 Mayıs, 30 Mart
    Deli Abdullah Paşa
    6 yıl önce

    Halet Efendi'nin katli için ferman almadıkça mührü hümayunu kabul edemiyeceğini arz etmiş, şartında ısrar etmesi üzerine II. Mahmud, Halet Efendiyi fedaya...

    Le Sacre de Napoléon
    6 yıl önce

    1802-1806 yılları arasında Paris Büyükelçiliği yapmış bir Osmanlı olan Halet Efendi de resmedilmiştir. I. Napolyon (1769-1821). Joséphine de Beauharnais...