Türkçe Bilgi: Gebze, Kocaeli

Yüzölçümü: 604 kmÂ²
Toplam Nüfus: 421.932

Nüfus Yoğunluğu: 699
Yıllık Nüfus Artışı: 49.53

Gebze, Kocaeli`nin ve Türkiyenin en büyük ilçesidir.

Yoğun sanayi yapılanması ile dikkat çeken bu ilçe, her ne kadar idari olarak Kocaeli`ye bağlıysa da, İstanbul iline daha yakın olduğu için, bu ille hem ticari hem de sosyal ilişkileri gelişmiştir. Uzun yıllar il olması için mücadele edilmiş olsa da hali hazırda Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sınırları içindedir.

Tarihçe

GebzeÂ´nin de içinde bulunduğu, eski YunanlılarÂ´ın ve RomalılarÂ´ın Bitinya (Bithynie) dedikleri coğrafi bölgenin bilinebilen en eski tarihi, M.Ö. XII yüzyıla kadar dayanır. Bölge, özellikle Kocaeli Yarımadası, coğrafi konumunun öneminden dolayı, tarihin hemen hemen bütün dönemlerinde, birçok ulusa yurt olmuştur. Asya ile Avrupa kıtaları arasındaki en önemli geçit yeri olan Kocaeli Yarımadası ya birçok ulusun yurdu, ya da gelip geçtikleri, medeniyetlerinden izler bıraktığı bir yer olmuştur.Bilinen ilk ulus göçü de M.Ö. XII. yüzyılın başlarındadır. Bu ulus Yunan kökenli FriklerÂ´dir. Boğaz (Bosforos) yoluyla AnadoluÂ´ya inmişlerdir. XII yüzyıla kadar TrakyaÂ´dan İzmit dolaylarına göçler devam etmiştir. Fakat bu dönemde eski GebzeÂ´nin yerine dair hiçbir bilgi edinilememiştir. Kısaca antik çağ GebzeÂ´sinin yeri kesinlikle bilinememektedir.Bugün GebzeÂ´nin olduğu yerde, M.Ö. 281-246 yıllarında Kral 1. NicomedeÂ´nin egemenliğindeki Bitinya Krallığı döneminde Dakibyza ve Libyssa adında yerleşmeler vardır. Eski GebzeÂ´nin yerine dair söylenenler, işte bu tarihlere aittir. Daha eski tarihlere ait bilgiler ise çelişkilidir. Bu yerleşim alanlarının araştırmalara konu olmasının en önemli nedeni ise, ünlü Kartacalı komutan HannibalÂ´ın krallık döneminde burada yerleşmiş olmasıdır.Hannibal Zama harbindeki yenilgisinden sonra ülkesinde itibar görmemiş ve Bitinya KrallığıÂ´na iltica etmek zorunda kalmıştır. Bitinya Kralları I. ve II. PrusiasÂ´ın savaş danışmanlıklarını yapmıştır.II. PrusiasÂ´ın ihaneti sonucu düşmanın eline düşmemek için intihar etmiş ve LybissaÂ´ya gömülmüştür.İşte birçok tarihçinin ve araştırmacının eski Gebze olduğu iddia edilen bu yeri araştırmasının en büyük nedeni budur. HannibalÂ´ın burayı seçmesinin birçok nedeni vardır. Devamlı izlenme kuşkusu, Nicomedia başkent olduğu için gelenin gidenin çok olması ve tanınma ihtimalinin fazla olması, yönetime güvenmemesi bu nedenlerin başlıcalarıdır.Roma kuvvetlerinden gizlenen Hannibal, korunaklı, kaçışı kolay ve denizle ilişkili bir yer aramıştır. Sonunda bu özelliklere haiz LibyssaÂ´yı seçmiştir.O dönemde LibyssaÂ´nın kurulduğu yer, hem denize hem de karaya hakim bir tepe üzerindedir. Tepenin bulunduğu yer körfezin en dar yeridir.1330 yılında Osmanlılarla Bizans arasında yapılan savaştan sonra GebzeÂ´nin de içinde bulunduğu bölge Osmanlı idaresine dahil edilmiştir.Bugünkü GebzeÂ´nin kurucusu Orhan GaziÂ´dir. GebzeÂ´de kendi adına cami de yaptıran Orhan Gazi bölgeye damgasını vuran ilk Türk büyüğüdür. Orhan Gazi, bölgenin imarı ve yaşaması için büyük çabalar göstermiştir. Bu amaçla işletmeler kurup, onlara vakıflar tesis etmiştir. Osmanlıların devlet olma çabaları sırasında, Gebze yine ordugah yerleşimi olarak kullanılmıştır. Osmanlı Beyliğinin kurulmasında büyük emekleri geçen Akçakoca BeyÂ´in oğlu olan İlyas Çelebi de hem GebzeÂ´nin fethinde hem de kuruluşunda büyük rol oynamıştır.Gebze Osmanlı İmparatorluğunun son yıllarına kadar kimi zaman İstanbulÂ´a, daha çok da KocaeliÂ´ye bağlı bir kaza olarak, önemli bir yer niteliğini uzun yıllar korur. 1. Dünya SavaşıÂ´nda Osmanlı İmparatorluğunun yenik düşmesi üzerine Anadolu ve TrakyaÂ´nın birçok yöresi gibi GebzeÂ´de düşman kuvvetleri tarafından işgal edilmiştir.1920 yılında İngilizlerÂ´in bölgeyi işgaline, 1921 yılının başlarında Yunanlılar da katılmışlardır. Daha sonra Anadolu içerisinde yenilgiye uğrayan Yunan kuvvetleri amaçlarına ulaşamamanın üzüntüsüyle geldikleri yoldan geriye kaçmışlardır.Bu yıllarda Gebze, AnadoluÂ´nun en dikkate değer yerlerinden biridir. Türk kuvvetlerinin biraz ilerisinde İngiliz askerleri bulunmaktaydı.18-19 Ocak 1923 tarihli Hakimiyet-i Milliye-Ankara GazetesiÂ´nde AtatürkÂ´ün bölgeyi ve GebzeÂ´yi ziyaret ettiğinden bahsedilir. Atatürk GebzeÂ´deki askeri birliklerin durumundan memnun kalarak geri dönmüştür. İstanbulÂ´un terkedilmesinden sonra Gebze ve Çevresi tamamen emniyet altına alınmıştır.CumhuriyetÂ´in ilanına kadar kimi zaman İstanbul, kimi zaman da KocaeliÂ´ye bağlı bir kaza olan Gebze, CumhuriyetÂ´in ilanından sonra yeni iller kanununa göre il olan KocaeliÂ´ye bağlanmıştır.

Sözlük Anlamı

Gebze adı köken olarak, diğer eski yerleşmelerin ismine bağlanmaktadır. Araştırmacıların bir çoğu bu görüştedir. Bazılarıysa Libyssa ve Dakibyza isimlerini bazı ufak değişikliklerle kullanmışlardır.Antik çağ araştırmacılarının hemen hemen hepsi Libyssa adını kullanmışlardır. Roma ve Bizans döneminde Dakibyza adı da kullanılmaya başlanan bir diğer isimdir. Okunuş açısından da bu isimlerin Gebze sözcüğünü andırması, kelimenin kökeninin çok eski olduğunu kanıtlamaktadır.Bazı araştırmacılar da yöreden bahsederken, Gebseh, Gebisseh, Gjabseh isimlerini kullanmışlardır.Gekbuze, Ghviza, Gavize, Dschebse, Dschebize, Gebize de kullanılan diğer isimlerden bazılarıdır. Diğer araştırmacılardan bazıları da, "Gebze"nin bir zamanlar Osmanlı ve Bizans savaşçıları arasında sık sık el değiştiren ve özlenen bir yöre olması itibariyle "Gel bize" veya "Bize gel" ifadelerinden oluşan ve zaman içinde değişerek, halkın öz dilinde "Gebze"ye dönüşen bir ad olduğunu belirtmişlerdir. Evliya ÇelebiÂ´nin SeyahatnameÂ´nde bir kez Kekbeziye ismini kullanmış, Erzurum Seyahatı esnasındaysa Gebze kelimesinin GelbizeÂ´den kaynaklandığını yazmıştır (``Gebze, Gelbize`den galattır``). İbrahim Hakkı Konyalı ise, eski Osmanlı arşiv kaynaklarında Geybüyze, Geybüveyze, Geyibüveyze, Geyiboyze, Geykivize şeklinde yazıldığını, halen yaşayan ismininse Gebze olduğunu vurgulamıştır. Dacybza, Dacibyza, Geubize, Geliboş, Gekboze kullanıldığı söylenen diğer isimlerdir.

Dış bağlantılar

Kaynaklar

Vikipedi

Gebze, Kocaeli

Tarihçe

Sözlük Anlamı

Dış bağlantılar

Kaynaklar

İlgili konular

Gebze

Mollafenari, Gebze

Kocaeli

Muallim, Gebze

Cumaköy, Gebze

Ahatlı, Gebze

Ovacık, Gebze

Pelitli, Gebze

Gebze, Kocaeli

Gebze, Kocaeli Hakkında Detaylı Bilgi

Tarihçe

Sözlük Anlamı

Dış bağlantılar

Kaynaklar

İlgili konular

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Gebze

Mollafenari, Gebze

Kocaeli

Muallim, Gebze

Cumaköy, Gebze

Ahatlı, Gebze

Ovacık, Gebze

Pelitli, Gebze