Hayatı
Ali Efendi'nin oğlu olup 1546'da İstanbul'da doğdu. İstanbul medreselerinde ilmiye eğitimi yaptı. Şangezzade'ye damad oldu. Şubat 1598'de Valide Safiye Sultan'ın yaptırdığı medreseye ilk müderris oldu. Ocak 1600'da Edirne kadısı oldu. Ağustos 1601'de İstanbul kadısı görevine getirildi. Bu görevde halkla ilişkilerinde gösterdiği ciddiyet ve doğruluğu ile isim yaptı. Narh işlerinde gösterdiği idareci yetenekleri ile ortaya çıkan zahire yokluğunda halkı sıkıntıya çektirmemekle tanindı. Bu nedenle kendisine "ebülmeyamin" lakabı verildi. 5 Ocak l603'de ise Anadolu kazaskeri görevine terfi ettirildi. 7 Şubat 1603'da ilk kez Yemişçi Hasan Paşa'ya karşı kapıkulu askerlerinin isyanı olayı dolayısiyla Sunullah Efendi yerine şeyhülislam oldu. Bu görevde iken sdarazam olan Yemişçi Hasan Paşa'nın aleyhtarkları ile işbirliği yapmıştır. Sultan III. Mehmed'in yaptığı bir soruşturma sırasında padişaha sadrazamın yaptığı zulümler hakkında bilgi verdi. Bunun üzerine III. Mehmed 23 Eylül 1603'de Yemişçi Hasan Paşa'yı sadrazamlıktan azletti; tutuklattırdı ve 4 Ekim 1603'de idam ettirdi. III. Mehmed yerine tahta çıkan I. Ahmet 4 Ocak 1604'deki Eyüp türbesindeki kılıç kuşanma töreninde Muhammed'in kılıcını şeyhülislam Ebülmeyamin Mustafa Efendi elinden kuşandı. Ebülmeyamin Mustafa Efendi'nin I. Ahmed'in lalası olan "Mustafa Efendi" ile arası açıktı ve sadrazam kaymakamı olan Kasım Paşa sadrazam olmak için entrikalar döndürmekte idi ve onlarla uyuşamaktaydı. 8 Haziran 1604'de şeyhülislamlıktan azledilip rakibi olduğu kabul edilen Sunullah Efendi yeniden şeyhülişlam oldu. 26 Temmuz 1606'de ikinci kez şeyhülislam oldu. Aynı yıl 23 Kasım, 1606'da "kulunç" hastalığından vefat etti. Fatih'de evine defnedildi. Tütün içme İstanbul'a 16. yüzyılın ortasında başlamıştı ve Ebülmeyamin Mustafa Efendi İstanbul'un tanınmış tütün tiryakilerinden biri olarak tanınmıştı. Değerlendirme Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirir:Fazil, yakışıklı, vakur, güler yüzlü, şişman ve şeyhleri severdi. İyi tedbirinden "Ebulmeyamin" denildi.Kaynakça Ayrıca bakınız * Osmanlı şeyhülislamları listesi Dış bağlantılar * Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVİ. Yüzyıl Ortalarından XVİİ. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 İŞBN:978-975-16-0010) say.460-461 * Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları İŞBN:975-333-0383 C.İV say.382 [1]