Türkçe Bilgi: Denemeler

Denemeler, 16. yüzyıl Fransız deneme yazarı Michel de Montaigne'nin ilk kez 1580 tarihinde yayımlanan deneme türünden eseridir. 107 denemeden oluşmuş bu kitabın özgün Fransızca adı Les Essais dir ve Türkçe'deki anlamıyla örtüşmektedir. "Denemeler", daha çok eğitim ve felsefe konularına değinen ve ortaçağ dogmatizmini yıkan bir aydınlanma kitabıdır. Hümanist kültürün en önemli kaynaklarından biri olan bu yapıt, yazılmasının üzerinden 430 yıl geçmesine rağmen aydınların başucu kitabı olmayı sürdürmüştür. Sokrates'ten sonra insan üzerine eğilen en önemli düşünür kabul edilen Montaigne, bu kitabıyla Avrupa insanına özgür düşünmesini öğretmişti. 1603'te ilk kez İngilizce'ye tercüme edilen eser Türkçe'ye de ilk kez 1940'lı yıllarda Sabahattin Eyüboğlu tarafından kazandırılmıştı. Önce 1940 yılında Tercüme dergisinde tefrika edilen eser, 1947 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları tarafından kitap haline getirildi. 1950'li ve 1960'lı yıllarda aynı yayınevi eserin muhtelif yeni baskılarını yaptı. İlerleyen yıllarda başta Cem Yayınevi olmak üzere birçok yayınevi tarafından defalarca basıldı. Cem Yayınevi de ilk baskılarında Sabahattin Eyüboğlu'nun çevirisini kullandı. Yayın kronolojisi Montaigne, bu didaktik, retorik eserini değişik zamanlarda tekrar tekrar gözden geçirmiş ve eserine küçük veya büyük eklemeler yapmıştı. Bu yeniden gözden geçirmeler üç ayrı dönemde yapılmış ve her dönemin sonunda kitap yeni bir baskı yapmıştır. Bu üç özgün baskı şunlardır: * A: 1571-1580 yılları arasında yazılan pasajlar - 1580'de yayımlandı * B: 1580-1588 yılları arasında yazılan pasajlar - 1588'de yayımlandı * C: 1588-1592 yılları arasında yazılan pasajlar - 1595'de yazarın ölümünden sonra yayımlandı. Aynı şekilde eseri ilk kez Türkçe'ye kazandıran Sabahattin Eyüboğlu da her baskıda farklı bir seçki yapmıştı. Böylece 1982'deki baskıda, 1947'deki ilk baskıya oranla iki misli fazla deneme yer almıştı, ama bu baskı da eksiksiz değil bir seçkiydi. Eyuboğlu'nun çevirisi özgün halindeki sırayı takip etmez. Eyuboğlu oluşturduğu her bir konu başlığının altında, "Denemeler"in özgün versiyonundaki her üç kitaptan da kronolojik sıra gözetmeksizin o konu ile ilgisi olan pasajları alarak serpiştirmiş ve bu şekilde bir seçki oluşturmuştur. Cem Yayınevi 2006'da yaptığı 'eksiksiz' külliyat niteliğindeki baskıda ise cilt sayısını 4'e çıkartmıştı (1564 sayfa). Bu baskının çevirmeni ise Hüsen Portakal'dır. Türkiye baskıları * İlk kez Tercüme dergisinde tefrika edildi - 1940. Çevirmeni: Sabahattin Eyüboğlu. * Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları İlk 1947'de. 1950'ler 1960'lar boyunca, 1970'lere kadar muhtelif baskılar. Çevirmeni: Sabahattin Eyüboğlu. * Cem Yayınevi 1980'lerden günümüze birkaç baskı. Öncekiler seçkiydi ve çevirileri Sabahattin Eyüboğlu'na aitti. 2006'daki 4 ciltlik eksiksiz baskı'nın çevirmeni ise Hüsen Portakal'dır. * İş Bankası Kültür Yayınları - 1999, seçki. * Alkım yay. seçki * Deniz Kitaplar Yay. çevirmen Erol Esençay. Seçki. * Yaprak Yayıncılık. Seçki. * Ekol Basım Yayın, 1993. Seçki. Kitaptan Alıntılar Montaigne'in "Denemeleri"nden alınmış bazı aforizmalar şunlardır: *"Acı masuma da yalan söyletir". *"Gideceği limanı bilmeyene hiçbir rüzgarın faydası yoktur". *"Zafer zafer değildir,yenilen düşman yenilgiyi kabul etmedikçe". *"Paranın saklanılması kazanılmasından daha zahmetli bir iştir". *"Halkı bir tek insan ,insanı halk gibi gör". *"Yaşıyor ama bilmiyor yaşadığını". *"Saadet bile haddini aşarsa azap olur". *"Cimriliği yaratan yoksulluk değil zenginliktir daha çok". *"Kusur korkusuyla suç işliyoruz". *"Her şey kırılmaz zinciriyle bağlı kaderin". *"Niçin başka güneş başka toprak ararsın,yurdundan kaçmakla kendinden kaçar mısın?" *"En az bildiğim şeyler tanrılaşmaya en elverişli olanlarıdır". *"Bütün umudum kendimde". *"İnsan her yerde hep o insandır ve bir insanın özünde soyluluk olmadımı dünyanın tacını da giyse çıplak kalır". *"Ah bir dost!Eskiler dostluğun sudan ve ateşten daha zorunlu ve daha tatlı olduğunu söylerler,ne doğru!" Türkçe çevirinin bölümleri Sabahattin Eyüboğlu "Denemeler"i Türkçe'ye kazandırırken özgün halindeki sırayı takip etmemiş, kendisi bir seçki yapmıştır. Baskıdan baskıya sayıları artan ve başlık adları değişen bu seçkiler özgün halindeki her üç kitaptan da alıntılar içeriyordu. Örneğin en baştaki bir seçkide hem üçüncü hem de birinci kitaptan alıntılar vardı. Seçkilerin başlıkları da farklılıklar içeriyordu. Eyüboğlu'nun çevirisiyle çıkan 1982 tarihli baskıdaki konu başlıkları şunlardı:

#Önsöz I (1940) #Önsöz II (1950) #Önsöz III (1952) #Önsöz IV (1970) #Montaigne'in Hayatı #Montaigne Üzerine Düşünceler #Okuyucuya #Kendisi #Denemelerin Konusu #Kendimizi Anlatmak #Nasıl Yazmalı #Hayat ve Felsefe #Yasalar Üstüne #Bilgi ve Düşünce #Yaşamak ve Çalışmak #Ruh ve Beden #İnsan ve Ötesi #Evini Koruma #Aşk Üstüne #Dostluk #Dostluk Bağları #Dırdırcılar #Yalnızlık #Devrim #Paris #Çeviri #İnsan Doğası #İnsanın Güçsüzlüğü #Ün #Tanrılar Üstüne #Aylak Ruhlar #Bilinçsiz Duyular #Filozoflar ve Tanrılar #Arama Sevgisi #Mutluluk Üstüne #Amerika'nın Bulunuşu #Hasta Görünmenin Zararları Üstüne #Vicdan Üstüne #Kendi Kendisiyle Yetinme #İyi Amaç Uğruna Kötü Yollar #Kendimizi İnceleme #Ruh ve Beden Hazları #Doğaya Uyma #İnsan Aklı #Cinsel Yanımız #İnsanın Durumu #Özgürlük Üstüne #Mutluluk #Ölüm #Yaşayan Ölüler #Kökleşen Yanılmalar #İnsan Ömrü #Varlık ve İnsan #İnsan ve Akıl #Ölçü #Tartışmalar #Gerçek Nedenler #Korku Üstüne #Kendine Acındırmak #Alışkanlık #Hayat ve Bilim #Yamyamlar Üstüne #Birine Yarar, Ötekine Zarar #Akıl Erdiremediğimiz Gerçekler #Babalar ve Çocuklar #Dizginsiz Tutkular #Değişen Dil ve İnsan #İnsanlar ve Hayvanlar #Öldürülme Tehlikesine Karşı #Ölmek Özgürlüğü #Gülmek ve Ağlamak #Hainlere Hıyanet #Hastalık #Sağlık Üstüne #Üç Büyük Adam #Her Şey Mevsiminde #İnsanın Kararsızlığı #Ruh Eşitliği #Dünyanın Bize Göreliği #İnsanlar Arasında #Hekimlik Üstüne #İnsanın İstekleri #İnsan Bilgisi #Dil Üstüne #Kitap ve Yaşam #Kitapların Değeri #Düşünce Gelenekleri #Yasalar #Söz Özgürlüğü #Vicdan Özgürlüğü #Kitaplar #Dünya Yurttaşlığı #Baştakiler ve Biz #Yabancıdan Kaçınma #Halk ve Kral #Pazarlık #Savaş Üstüne #Bilgelik ve Mutluluk #Öfke Üstüne #Körükörüne İnanmak #Ödemeli Kötülük #Bitki ve İnsan #Aramızdaki Eşitsizlik #İnsan ve Evren #Her Şeyin Göreceliği #Nasıl Konuşmalı? #İyilerin En İyisi #Doğruluk Kaygısı #Yaşamak Sanatı #Romalı ve Osmanlı Büyüklüğü #Bilgi ve İnanç #Eser ve Çocuk #Hüzün Düşkünlüğü #Şiir Üstüne #Eğitim ve Halk #Gerçeküstü Kandırmacaları #Yararlı ve Güzel Üstüne #Sevenler ve Sevilenler #Ölümün Tadına Varmak #Yaşama Bağlılık #Herkesin Değeri Kendine Göre #Zorluğun Değeri #Düşünmede Kendindenlik #Uydurma Nedenler #Efendiler ve Uşaklar #Peşin ve Kesin Yargılara Karşı #Bilmediğini Söyleyebilme #Büyüklük ve İnsancalık #Kendi Zenginliğimiz #Türk Ordularındaki Disiplin #Ölüme Hazırlanma #Çirkinlik Üstüne #Cinsel Eylem Üstüne #İnsana Güven Göstermenin Yararı #Kendini Öldürme #Büyük Eylemler ve Yaş #Saklanan Kötülükler #Kitaplar ve İnsanlar #Mutluluğun Bize Göreliği

*Kitabın 1983 baskısının arka kapak ve iç sayfalarındaki bilgiler Dış bağlantılar * Fransızca özgün versiyonu "Les Essais" * Project Gutenberg'de "Denemeler" * Kitabın HTML versiyonu

Kaynaklar

Vikipedi

Denemeler

Kaynaklar

Fotoğraf Estetik ve Görüntü Üzerine Denemeler

Basitleştirilmiş Konuşma Denemeleri

Jorge Luis Borges

Max Perutz

Deneme (edebiyat)

Mehmet Çınarlı

Deneme

Şemsettin Ünlü

Denemeler

Denemeler Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Fotoğraf Estetik ve Görüntü Üzerine Denemeler

Basitleştirilmiş Konuşma Denemeleri

Jorge Luis Borges

Max Perutz

Deneme (edebiyat)

Mehmet Çınarlı

Deneme

Şemsettin Ünlü