Büyük Balık, Tim Burton`ın yönettiği John August`un yazdığı 2003 yapımı fantastik drama filmidir. Daniel Wallace`ın ``Big Fish: A Novel of Mythic Proportions`` adlı romanından uyarlanan filmin başrollerinde Ewan McGregor, Albert Finney, Billy Crudup, Jessica Lange, Alison Lohman, Steve Buscemi, Helena Bonham Carter ve Danny DeVito yer alır.
Will Bloom (Crudup), babası Edward (Finney) ile hiç konuşmadan geçirdiği üç yılın ardından Alabama`daki ailesinin yanına döner. Ölmek üzere olan Edward hayat hikayesini kendi eşsiz, abartılı ve tamamen fantastik olaylara dayanan üslubuyla anlatmaya başlar (bu geriye dönüşlerde Edward`ın gençliği McGregor tarafından canlandırılır).
Filmin, babasının ölümüyle birlikte projeyi alan, Tim Burton`dan önce, İlk olarak Steven Spielberg tarafından yönetilmesi planlanmıştıcite web|url = http://movies.yahoo.com/movie/preview/1808403164|başlık =Big Fish (2003)|erişimtarihi = 6 Nisan 2008|son = |ilk = |yıl = |ay = |yayımcı =Yahoo. Film büyük oranda Alabama`da çekildi ve Burton`ın Makas Eller ve Hayalet Süvari gibi filmleri kadar gotik tonlar içermez. Eleştirmenler filmi Burton`ın başyapıtı olarak göstermişlerdir ayrıca film dört dalda Altın Küre`ye ve Danny Elfman`ın özgün bestesiyle de bir dalda oskar`a aday oldu.
Konusu
spoiler Edward Bloom yıllar boyunca oğlu Will`e hep aynı hikayeyi anlatmıştır: Will`in doğduğu gün, o yakalanması mümkün olmayan dev bir balığı kendi nişan yüzüğü ile birlikte yakalıyordur. Babası bu hikayeyi Will`in düğün töreninde de anlatınca ilişkileri gerilir ve üç yıl boyunca birbirleriyle hiç konuşmazlar.Will Paris`te gazeteci olur. Babasının sağlığı kötüye gitmeye başlayınca Will ve eşi Josephine, Alabama`ya dönerler. Uçakta, Will babasının çocukken bataklığa girdiği ve cam gözüyle ona nasıl öleceğini gösteren bir cadıyla karşılaştığı hikayesini anımsar. Artık nasıl öleceğini bilen Edward yüzleşemeyeceği hiç bir garip durumun olmadığını bilir.
Edward, hala hikaye anlatmak konusunda ustadır. O`nun hikayesine göre çocukken vücudu inanılmaz bir şekilde şişmanlayana kadar üç yıl boyunca yatalak kalmıştır daha sonra O başarılı bir sporcu olmuştur ancak Ashton kasabası Edward`ın tutkuları için fazla küçüktür. Yanlış anlaşılmış bir dev olan Karl`da kafa dengi bir ruh bulur ve birlikte yola çıkarlar. Yolculuk, sırasında bir daha asla Ashton`a dönmeyeceğine söz veren Edward hayaletli olduğu söylenen bir yola sapar. Ormanın içinde, misafirperver dost canlısı insanlarla birlikte kaybolmuş şair Norther Winslow`un da yaşadığı ve kimsenin ayakkabı giymediği Spectre adında küçük bir kasaba keşfeder. Edward hala herhangi bir yere yerleşmek istememektedir ve kasabadan ayrılır ancak küçük kız Jenny`ye tekrar geri döneceğine dair söz verir. Birlikte bir sirke gittiklerinde, Karl sirkin sahibi Amos Calloway ile sözleşme imzalar ve Edward hayatının aşkını gördüğünde zaman durur. Zaman tekrar ilerlemeye başladığında Edward kızı kaybeder ve Amos`a onun kim olduğunu öğrenmek için gece gündüz hiçbir ücret almadan çalışacağına dair söz verir. Üç yıl boyunca her ay, kız hakkında, ismi ve adresi hariç, yeni bir şey öğrenir. Bir gün Edward Amos`un kurtadam olduğunu keşfeder ve onunla, kendisini kurtun ve Amos`u avukatının öldürmesini engelleyerek, sopa oyunu oynamaya başlar. Amos, Edward`ın sevecenliğine ve iyiliğine karşılık teşekkür etmek için kızın adının Sandra olduğunu ve Auburn Üniversitesi`ne gittiğini söyler.
Edward Sandra`dan onun Ashton`lı Don Price ile nişanlı olduğunu öğrenir. Edward ona olan aşkını göstermek için beş eyalette bulunan bütün nergisleri (Sandra`nın en sevdiği çiçekler) toplamak da dahil birçok girişimde bulunur. Nergislerin üzerlerindelerken Don gelir ve Edward`a bir yumruk atar bunun üzerine Sandra nişan yüzüğünü Don`a geri verir. Hastanede iyileştiği anda ordu tarafından askere çağrılır ve Kore`ye gönderilir. Edward Kore`de paraşütle bir eğlence yerine atlar burada tanıştığı vücutları birleşik dansçılar Ping ve Jing`i, onları ünlü yapacağı ABD`ye dönüşte yardım etmesi için ikna eder. Ordu kayıp Edward`ın öldüğünü düşünür ve Sandra`yı büyük bir üzüntü içinde bırakan haberi verirler ama Edward nihayet dönmüştür. Legal olarak ölü olması Edward`ın iş imkanlarını kısıtlamıştır ve o kapıdan kapıya satış yapan bir satıcı olur. Tekrar Winslow`u gördüğünde ona henüz iflas etmiş bir bankayı soymasında farkında olmadan yardımcı olur. Edward Winslow`a Wall Steet`te çalışması için tavsiyede bulunur, ve Winslow kazandığı ilk milyondan onbin doları kariyer yol göstericisi olan Edward`a gönderir. Edward bu parayı ailesinin rüya evini satın almakta kullanır.
Babasının anlattığı hikayelerden hala etkilenmeyen Will gerçeği öğrenmek istediğini söyler. Edward kim olduğunu açıklamaya çalışır: bir hikayeci. Will Edward`ın eski ofisini araştırırken Spectre`den gelen şüpheli bir mektup bulur. Spectre`ye giden Will orada artık bir yetişkin olan Jenny ile tanışır. Jenny Spectre`nin iflas ettiğini ama Edward`ın bütün tanıdıklarının finansal yarımlarıyla kasabayı açık artırmada satın aldığını ve yeniden nasıl inşaa ettiğini Will`e anlatır. Jenny ayrıca Edward`a aşık olduğunu ancak Edward için dünyadaki tek kadının Sandra olduğunu da anlatır.
Eve döndüğünde Will babasının kalp krizi geçirdiğini ve hastanede olduğunu öğrenir. Hastenede Will babasına kendi hikayesini anlatmaya başlar: hastaneden kaçarak herkesin Edward`ın son yolculuk şovuna katılmak için geldiği nehire giderler. Will babasını büyük balığa dönüşeceği nehire taşır. Edward ölmeden önce "hayatımın hikayesi" der. Cenaze töreninde Will babasının hikayelerindeki gerçeği doğrulayan birçok sıradışı arkadaşını görür. Amos`u, Karl`ı, Ping ve Jing`i, Norther Winslow`u ve daha birçoklarını görür. Endspoiler
Oyuncular
- Albert Finney, yaşlı Edward Bloom rolünde: Hikaye anlatmayı seven eski bir satıcı. O`nu, filmdeki fantastik geri dönüşlerde Ewan McGregor canlandırıyor, Edward`ın çocukluğunu ise Perry Waltson canlandırdı.
- Billy Crudup, Will Bloom rolünde: Edward`ın oğlu.
- Jessica Lange, Sandra Bloom rolünde: Edward`ın eşi. Edward`ın ilk görüşte aşık olduğu genç Sandra Templeton Alison Lohman tarafından canlandırıldı.
- Marion Cotillard, Josí©phine rolünde: Will`in Fransız eşi.
- Helena Bonham Carter, Jenny rolünde: Spectre`de yaşayan, boşanmış piyano öğretmeni. Filmde, sekiz yaşındaki Jenny Hailey Anne Nelson tarafından canlandırıldı.
- Carter ayrıca Edward`a çocukken nasıl öleceğini gösteren yaşlı cadıyı da canlandırdı.
- Robert Guillaume, Dr. Bennett rolünde: Aile doktoru.
- Matthew McGrory, Karl the Giant: Ashton`da çiftlik hayvalarını yiyerek sorun yaratan bir dev. Edward`ın arkadaşı olur ve birlikte Ashton`ı terkederler.
- Danny DeVito, Amos Calloway rolünde: Karl ve Edward`a iş veren sirk müdürü. O ayrıca bir kurtadamdır.
- Steve Buscemi, Norther Winslow rolünde: Ashton`lı koybolmuş şair. Bloom, Spectre`den ayrılınca Winslow bütün dünyayı gezer daha sonra Edward`ın teşvikiyle Wall Street`te broker olur
- Ada Tai ve Arlene Tai, Ping ve Jing rolünde: Kore` de askerlere şarkı söyleyen Çinli siyam ikizleri.
- David Denman, Don Price rolünde: Sürekli Edward`ın başarılarının gölgesinde kalmış Ashton`lı bir zavallı. Sandra ile nişanlanmıştır fakat Edward`a olan acımasız tavırları damadın Edward olarak değişmesine sebep olur. Daha sonra, çocukken cadının gözünde gördüğü gibi, tuvalette ölür.
- Loudon Wainwright III, Beamen rolünde: Spectre`nin belediye başkanı ve Jenny`nin babası.
- Missi Pyle, Mildred rolünde: Beamen`ın eşi.
Yapım
Following the death of his father, screenwriter John August read a manuscript of the novel ``Big Fish`` in 1999, and had Columbia Pictures option the book on his behalf.Kitap belirt| son = Salisbury | ilk =Mark | yazarlink =Mark Salisbury| yardımcıyazarlar= Tim Burton| yıl = 2006| başlık = Burton on Burton| yayımcı=Faber and Faber | yer= | id = ISBN 0-571-22926-3| sayfa = 203-22 | bölüm = Big Fish Steven Spielberg Ağustos 2000`de yönetmenlik için imzayı attı,cite news|yazar=Brian Linder|başlık=Spielberg Reels in Big Fish|yayımcı=IGN|tarih=08-10-2000|url=http://uk.movies.ign.com/articles/036/036470p1.html|erişimtarihi=06-04-2008 and he had August write two drafts, with Jack Nicholson in mind to play the older Edward Bloom. August worked hard to make the episodic book into a cohesive story, deciding to have several narrators, and then wrote a third draft after Spielberg was becoming distracted with other projects. Yapımcılar Dan Jinks ve Bruce Cohen üçüncü taslağı Burton`a göndermeden önce ilk olarak Stephen Daldry ile görüştülercite news | yazar = Josh Tyrangiel | başlık = Big Fish in His Own Pond | yayımcı = Time | tarih = 24-11-2003| url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101031201-549050,00.html | erişimtarihi = 21-04-2007. Burton sonrasında Nisan 2002`de imzayı attı.Burton hiçbir zaman ebeveynlerine yakın olmamıştı ancak Ekim 2000`de babasının ve Mart 2002`de annesinin ölümü onu derinden etkiledi. ``Maymunlar Gezegeninin yapımının ardından Burton yeniden daha küçük bir film yapmayı istedi. Burton senaryoyu beğendi, bunun ``Beter Böcekten sonra kendisine teklif edilen ilk eşsiz hikaye olduğunu düşünüyordu. Burton ayrıca farklı türlerden çeşitli hikayeleri anlatmasına izin veren abartılı masallarla duygusal bir dramanın birleşimindeki çekiciliğe kapıldı. Burton, Jack Nicholson ile bilgisayar efekti kullanarak genç karakteri oynamasının mümkün olup olmaması konusunda kısa bir görüşme yaptı. Sonrasında yönetmen, aynı karakter için farklı aktörler kullanmak gibi zor bir sürece girdi, bunun sonucu olarak filmin çekimleri Ekim 2002 yerine Ocak 2003`te başladı.cite web|yazar=Greg Dean Schmitz|başlık=Big Fish - Greg`s Preview|yayımcı=Yahoo!|url=http://movies.yahoo.com/movie/preview/1808403164|erişimtarihi=06-04-2007
1 Ağustos 2002`de Ewan McGregor ve Albert Finney genç ve yaşlı Edwars Bloom rolleri için belirlendi.cite news|author=Stax|title=Two Big Fish Caught|publisher=IGN|date=2002-08-01|url=http://uk.movies.ign.com/articles/366/366459p1.html|accessdate=2007-04-06 Bu oyuncu kombinasyonu daha önce Aşka Veda ``(Down with Love)`` filminde McGregor ile birlikte çalışan yapımcılar Jinks ve Cohen tarafından önerildi. Burton, McGregor`ı düzenli olarak çalıştığı oyuncu Johnny Depp ile benzer bulmuştu. Finney`in ``Tom Jones`` filmindeki performansını seyreden Burton onun McGregor`a benzediğini gördü ve tesadüf eseri People dergisinde iki oyuncuyu kıyaslayan bir makale buldu.cite news|author=Fred Topel|başlık=Tim Burton Reels in Big Fish|publisher=IGN|date=2003-12-09|url=http://uk.movies.ign.com/articles/442/442609p1.html|accessdate=2007-04-06 Most of the cast were assembled by November.cite news|author=Stax|title=More Big Fish|publisher=IGN|date=2002-10-15|url=http://uk.movies.ign.com/articles/377/377481p1.html|accessdate=2007-04-06 As with Sandra`s introduction, Alison Lohman had to stand still for two minutes during her audition.
Filmin çekimleri 13 Ocak 2003`te başladı ve Mayıs`ın başlarında bitti. Çekimler Wetumpka, Alabama`da başladı. Sahnelerinin duygusal zorluğu nedeniyle Albert Finney`nin yaşlı Edward`ı oynadığı sahneler ilk olarak çekildi. McGregor was on set from the beginning and observed Finney. Afterward, shooting took on a livelier, more enjoyable state as Burton and McGregor shot scenes of varying genre. Filmin büyük bir kısmı doğaçlamalardan oluşuyordu özellikle Edward`ın doğum sahnesi ve Kore`de iki adamı dövdüğü komik sahne. Sirk sahnelerinin çekimi esnasında sert rüzgarlar seti vurdu ve setin büyük bölümü sular altında kaldı, ancak bunlar çekimleri program dışına çıkarmadı. Alabama`daki çekimler Nisan`da bitti ve filmin tamamlanmasından önce çekimler bir hafta için Paris`e taşındı. Burton bilgisayar animasyonunun yanı sıra pratik özel efektler kullanmayı da tercih etti. Karl`ın, Jenny`nin evini yeniden düzenlediği sahnede ve Will ve Edward`ın trafikte yollarını açmak için bir arabayı kaldırdığı sahnede forced perspective yöntemi kullanıldı. Burton ayrıca filmin fantastik sahelerine ayrı bir hava katan color grading yöntemini de ilk kez kullandı.cite news | author = Bill Desowitz | title = Burton Applies Light CG Touch to Big Fish | publisher = VFXWorld | date = 2003-12-10 | url = http://vfxworld.com/?atype=articles&id=1944&page=2 | accessdate=2007-08-19
``Büyük Balık`` filminin müzikleri Burton`ın sıklıkla birlikte çalıştığı Danny Elfman tarafından bestelendi. Ayrıca Pearl Jam`den Eddie Vedder filmi seyrettikten sonra "Man of the Hour" adlı şarkısıyla katkıda bulundu.
Release
``Büyük Balık`` 10 Aralık 2003`te sınırlı olarak ve 9 Ocak 2004`te ülke çapında gösterime girdi.cite web | title = Big Fish (2003) | publisher = Box Office Mojo | url = http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=bigfish.htm | accessdate = 2007-04-16 Filmin 1. bölge DVD`si 27 Nisan 2004`tecite news | author = Tom Woodward | title = Big Fish US - DVD R1|publisher=DVD Active | date=2004-02-17|url=http://www.dvdactive.com/news/releases/big-fish3.html|accessdate=2007-04-18 2. bölge DVD`si 7 Haziran`dacite news | author = Richard Schuchardt | title = Big Fish: Date Change |publisher=DVD Active | date=2004-03-10|url=http://www.dvdactive.com/news/releases/big-fish-date-change.html|accessdate=2007-04-18, Blu-ray versiyonu da 9 Nisan 2007`de piyasaya çıktı cite news|author=Tom Woodward|title=Big Fish US - DVD R1|publisher=DVD Active|date=2007-02-28|url=http://www.dvdactive.com/news/releases/big-fish10.html|accessdate=2007-04-18. The release featured a Burton commentary track and a special quiz on him, in addition to various featurettes. The film was re-released on November 1 2005, with a 24 page hardback book entitled ``Fairy Tale for a Grown Up``.cite news|author=Chris Gould|title=Big Fish UK - BD|publisher=DVD Active|date=2005-08-30|url=http://www.dvdactive.com/news/releases/big-fish8.html|accessdate=2007-04-18 .Filmin, başlangıçta, haftasonu hasılatlarında 14.5 milyon dolar ile ilk sırada olduğuna inanılmasına rağmen,cite news | title = Is Sony Telling a `Big Fish` story? | publisher = The Internet Movie Database | date = 2004-01-12 | url = http://www.imdb.com/news/sb/2004-01-12#film1 | accessdate = 2007-04-16 ``Kralın Dönüşü`` `nün hala bir numarada olduğu listede ``Büyük Balık`` 13 milyon dolar hasılatla ikinci sırada yer alabilmişti.cite news | title = Sony`s Box Office Estimate: Another `Fish` Story | publisher = The Internet Movie Database | date = 2004-01-13 | url = http://www.imdb.com/news/sb/2004-01-13#film2 | accessdate = 2007-04-16http://www.boxofficemojo.com/movies/?page=weekend&id=bigfish.htm Filmin nihai hasılatı Birleşik Devletler`de 66 milyon dolar ve dünyanın geri kalanında 56 milyon dolar olmak üzere toplam 122 milyon dolar oldu. Film 2004`te Müzikal veya Komedi dalında En İyi Sinema Filmi ödülüne ek olarak Albert Finney, Danny Elfman ve Eddie Vedder ile 4 dalda Altın Küre`ye aday oldu. Akademi Ödülleri`nde Elfman özgün bestesi ile adaylık kazandı.cite web | title = Big Fish - Awards and Nominations | publisher=Yahoo!|url=http://movies.yahoo.com/movie/1808403165/awards|accessdate=2007-04-18
``Büyük Balık`` birçok eleştirmenden büyük övgüler aldı, aralarında Jeff Vice`ın da bulunduğu bazıları filmi Tim Burton`ın en iyi filmi olarak nitelendirdiler.cite news | author = Jeff Vice | başlık = Big Fish | publisher = Deseret Morning News | date = 2004-01-05 | url = http://deseretnews.com/movies/view/1,1257,385000220,00.html | accessdate = 2007-04-16 Jeffrey Westhoff felt that the film gave Burton a "much-needed boost of maturity", feeling the film was his best since ``Ed Wood``.cite news | author = Jeff Westhoff | title = Big Fish (2003) | publisher = North West Herald (made available by Rotten Tomatoes) | url = http://uk.rottentomatoes.com/click/movie-1127787/reviews.php?critic=columns&sortby=default&page=3&rid=1232422 | accessdate = 2007-04-16 Peter Travers gave it 4/4 as, "a script that challenges and deepens [1] talent", and he also praised Ewan McGregor`s performance.cite news | author =Peter Travers | title = Big Fish | publisher = Rolling Stone | date = 2003-11-20 | url = http://www.rollingstone.com/reviews/movie/5947859/review/5947860/big_fish | accessdate=2007-04-16 Adrian Hennigan of the BBC praised both Burton and screenwriter John August following their disparaged work on ``Planet of the Apes`` and ``Full Throttle`` respectively, feeling it was a celebration of the art of storytelling and a touching father-son drama, and "feelgood without being overly sentimental; romantic without being cloying; moving without being mawkish."cite news | author = Adrian Hennigan | title = Big Fish | publisher = BBC | date = 2004-01-18 | url = http://www.bbc.co.uk/films/2003/12/02/big_fish_2004_review.shtml#rating | accessdate = 2006-04-16 Betty Jo Tucker "``Büyük Balık`` insancıllığı ve mizahı ile beni etkilemekle kalmadı bilgeliği ile de beni şaşırttı" yorumunu yaparak ``Büyük Balık`` `ın o yılki favori filmi olduğunu belirtticite news | author = Betty Jo Tucker | title = Myth Magic | publisher = Reeltalk | url = http://www.reeltalkreviews.com/browse/viewitem.asp?type=review&id=710 | accessdate = 2007-04-16
Daha olumsuz eleştiriler, anaakım eleştirmenlerden geldi. Roger Ebert`tan "Will`in anlatmak istediği bir şey olduğu inkar edilemez: Yaşlı adam kendini beğenmişin tekidir. Anlattığı hikayeler eğlendirmeyi bırakıp sadizme atlıyor" yorumu geldi.cite news | author = Roger Ebert | title = Big Fish | date = 2003-12-24 | url = http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20031224/REVIEWS/312240301/1023 | accessdate = 2007-04-16 Kirk Honeycutt found it "a belabored oddity that is one long-winded tall tale illustrated with hammy, artificial sets and gee-whiz acting... These stories never get beyond their surreal imagery."cite news | author = Kirk Honeycutt | title = Big Fish | publisher = The Hollywood Reporter | date = 2003-12-01 | url = http://www.hollywoodreporter.com/hr/search/article_display.jsp?vnu_content_id=2042612 | accessdate = 2007-04-16 ``Big Fish``, 199`da 154 olumlu görüşle Rotten Tomatoes`ta %77 ``"Taze"`` reyting aldı. The more mixed reception of 50% from the mainstream press is held among its "Cream of the Crop" critics.cite web | title = Big Fish | publisher = Rotten Tomatoes | url = http://uk.rottentomatoes.com/m/big_fish/?beg=0&int=19&page=1 | accessdate = 2007-08-26
Notlar
reflistLinkler
wikiquote- Resmi website
- imdb title|id=0319061|title=Big Fish
- mojo title|id=bigfish|title=Big Fish
Şablon:Tim Burton
