Türkçe Bilgi: Birinci Çeçen Savaşı

Birinci Çeçen Savaşı, diğer adıyla Çeçenistan Savaşı, Rusya Federasyonu ile İçkerya Çeçen Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar süren savaştır. 1994–1995 yıllarında, özellikle Grozni Muharebesi'nde zirveye ulaşan başlangıç harekatından sonra Rus kuvvetleri, Çeçenistan'ın dağlık bölgelerinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştı ancak daha üst konumda olduğu asker sayısı, silah gücü, yakın hava desteği gibi faktörlere rağmen, Çeçen gerilla savaşı ve düz arazilere yapılan baskınlar nedeniyle geri çekildi. Bunlar sonucunda oluşan Rus kuvvetlerindeki geniş çaplı demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savaşa yönelik yaygın karşıtlığı, Boris Yeltsin hükumetinin 1996'da Çeçenlerle ateşkes ilan etmesine ve bundan bir yıl sonra barış antlaşması imzalamasına neden oldu. Çarlık Rusya'sında Çeçenistan Çarlık Rusya'sı 1817-1864 yılları boyunca süren direnişi kırarak 1870 yılında Çeçenistan'ı topraklarına katmayı başardı.Çarlık Rusya'sı 1922 yılında dağıldığında Çeçenler bağımsızlığını ilan ederek Bolşeviklerle birlikte Sovyetler Birliği'ni kurdular.Gürcistanlı Sovyet önder Joseph Stalin Çeçen - İngush Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni 1936 yılında kurdu.Buna müteakip NKVD komiseri Lavrenti Beria bir milyondan fazla Çeçen ve İngus topluluğunu Sibirya'ya sürdü. Savaşın Başlama Süreci Gorbaçov'un Glasnost ve prestroyka politikaları sonucu SSCB çözülme sürecine girdi ve Çeçenler 1 Kasım 1991'de Çeçen-İnguş Cumhuriyeti adı ile bağımsızlıklarını ilan etti ve ilk başkan Cevher Dudayev oldu. Rusya bu kadroyu yönetimden uzaklaştırabilmek için kendi çıkarlarına hizmet edecek bir kadroyu iş başına getirebilmek için önce Çeçenistan içinden Ömer Avturkhanov'un liderliğinde bir muhalefet ortaya çıkardı. Ayrıca bu muhalefeti silah ve askeri teçhizatla da destekledi. Muhalifler Kasım 1994'te hükümet birlikleriyle çatışmaya başladılar. Rusya kendi oyununu gizlemek amacıyla, Cevher Dudayev'e bağlı güçlerle muhalifler arasında meydana gelen çatışmayı Çeçenistan'ın iç meselesi olarak göstermeye çalışıyordu. Bu amaçla bir yandan muhaliflerin savaşmaları için gizlice asker ve silah gönderirken bir yandan da ultimatomlar vermekten geri kalmadı. Ancak Rus askerlerin yönetime bağlı birlikler tarafından esir edilmesi üzerine durum anlaşıldı. Rusya, Çeçenistan'daki bağımsızlık mücadelesini bastırmak için zaman zaman başkent Grozni ye hava saldırıları düzenledi. Moskova'daki yönetim, kendisini Çeçenistan'daki kavganın dışında gösterebilmek için bombardımanın kendi uçakları tarafından yapıldığı yolundaki açıklamaları önce reddetti ise de bu durumun ortaya çıkmasından sonra kabullenmek zorunda kaldı. Rus yanlısı muhaliflerin bağımsızlık yanlısı yönetim karşısında zayıf kalmaları üzerine Rusya devlet başkanı Boris Yeltsin, 29 Kasım 1994'te bir ültimatom vererek çarpışan taraflardan 48 saat içerisinde silahlarını bırakmalarını istedi. Ancak Çeçenistan lideri Dudayev bu ultimatoma karşı çıkarak Yeltsin'in böyle bir ultimatom vermeye yetkisinin olmadığını bildirdi. Rusya'nın böyle bir ultimatom vermedeki amacı olaylara doğrudan müdahalede bulunmak için gerekçe oluşturmaktı. Ancak Çeçenistan Moskova'dan yönetilen muhalif silahlı güçleri tasfiye mücadelesini sürdürdü. Bu gelişmeler üzerine Rusya da doğrudan müdahalede bulunmaya başladı ve 3 Aralık 1994'te Rus uçakları Grozni'deki başkanlık sarayını bombaladı. Böylece Birinci Çeçen-Rus Savaşı başladı. Savaşın Başlaması 4000 Rus askeri Çeçen Cumhuriyeti’ne ait Nattereçni şehrini işgal etti. Bunun ardından Rusya, Dudayev’e bağlı birliklerin bir süre önce esir ettiği askerlerin 48 saat içinde serbest bırakılması için ultimatom verdi. Dudayev yönetimi ise bu esirleri serbest bırakmak için Rusya'nın bunların kendi askerleri olduğunu kabul etmesini şart koştu. Esirler meselesi ultimatomla çözülemeyince karşılıklı görüşmeler yoluna gidildi. Ancak Rusya Savunma bakanı Pavel Graçov'la Çeçenistan cumhurbaşkanı Dudayev arasında 6 Aralık 1994’te gerçekleştirilen görüşmelerde sağlanan olumlu gelişmelere rağmen Rusya Grozni'yi 7 Aralık'ta ikinci kez havadan bombaladı. 11 Aralık'ta Rus birlikleri Çeçenistan topraklarına girdi. Çeçenistan'ın Rusya'dan ayrılmasını istemeyen Rus yönetimi Çeçenistan'ı tekrar Rusya’ya kazandırmak için Aralık 1994’te başlattığı saldırıyı karşılaştığı direnişten dolayı ancak iki sene sürdürebildi. Buradaki savaşta sürekli asker kaybetmesi nedeniyle sonuçta oradan çekilmek ve direnişi sürdürenlerle masaya oturmak zorunda kaldı. 1996'da imzalanan Hasavyurt Antlaşmasıyla Çeçenistan'ın bağımsızlığı Moskova tarafından resmen tanınmış oldu. Yeltsin yönetimindeki Rusya’nın 1994–96 yılları arasında Çeçenistan’a yönelik yaptığı başarısız operasyonun ardından 31 Ağustos 1996 tarihinde Çeçenistan adına Aslan Maşadov ile Rusya adına Aleksandr Lebed arasında Çeçenistan’ın siyasi statüsünün 5 yıl içinde kararlaştırılacağına dair anlaşma imzalandı. Bu arada Rus birliklerine ait savaş uçakları Çeçenistan’dan çekilme sürecinde başkent Grozni'yi ağır bombardımana maruz bıraktı ve bunun sonucunda Grozni'de binlerce sivil hayatını kaybetti. Savaşın Sonucu Savaş'ta hayatlarını kaybedenlerin sayısının 200 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca savaş sırasında göçe maruz kalanların sayısı ise 500 binin üzerindedir. Bakınız * İkinci Çeçen Savaşı

Kaynaklar

Vikipedi

Birinci Çeçen Savaşı

Kaynaklar

Modern Savaş

çeçenistan

Dokka Umarov

Ramazan Kadirov

1990'lar

Cevher dudayev

Grozni

Aslan Mashadov

Birinci Çeçen Savaşı

Birinci Çeçen Savaşı Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Modern Savaş

çeçenistan

Dokka Umarov

Ramazan Kadirov

1990'lar

Cevher dudayev

Grozni

Aslan Mashadov