Türkçe Bilgi: Anitta

Anitta MÖ 18. yüzyılda Anadolu'da yaşamış Kuşşara ve Neşa şehirlerinin kralıdır. Anitta'nın ağzından anlatılan Hititçe metinler, Hitit başkenti Hattuşa'da bulunan en eski tarihli dökümanlardır. Hükümdarlığı Anitta hakkındaki bilgilerin çoğu kendi ağzından anlatılan Anitta belgesi olarak bilinen dökümana dayanmaktadır. Bu belge M.Ö. 16. ve 13. yüzyıllarda yazılmış ve Boğazköy'de bulunmuş Hititçe kopyalarından bilinmektedir ve orjinalinin bir taş stel üzerine yazıldığı düşünülmektedir: Bu metinde Anitta babası ve Kuššara şehri kralı Pithana zamanında Neşa şehrinin nasıl ele geçirildiğini anlatır. Bahsedilen Neşa sehri, Kaneş (Kültepe) şehrinin Hititçe ismidir ve bu dönemde sürmekte olan Asur ticaretinin Anadoluda'ki en önemli merkezidir. Anitta'nın daha babasının hükümdarlığı sırasında veliaht prens olarak atandığı bulunan diğer belgelerden anlaşılmaktadır. Anitta babasının ölümünden sonra tahta çıktığını, aynı yıl içinde çeşitli isyanlar olduğunu ancak hepsini bastırdığını yazmıştır. Anitta kendi döneminde krallık merkezini Kuššara'dan Neşa'ya taşımıştır. Kültepe'de bulunan çeşitli ticari dökümanlarda Pithana'nın ve Anitta'nın isimlerinin belgeyi onaylayan kral şeklinde görülmesi, ticaretin fetihten sonra da devam ettiğinin göstergesidir. Anitta çeşitli şehirlere seferler yaptığını, Harkiuna ve Vašhaniya şehirlerini ele geçirip yakıp yıktığını yazar. Hatti kralı Piyusti ile iki defa savaşmıştır. Hatti'nin müttefiği Zalpuva'yı fethedip, uzun yıllar önce eski Zalpuva kralı Uhna'nın Neşa'dan yağmalayarak götürdüğü tanrıyı (tanrı heykeli kastedilmektedir) geri getirdiğini belirtir. Ayrıca Zalpuva kralı Huzziya'yı da esir alır. Önce Hatti şehri Hattuşa'ya dokunmadığını ancak şehrin bir açlıkla kırılmasından sonra Hattuşa tanrıçasının şehri kendisine verdiğini yazmıştır. Anitta Hattuşa'yı yerle bir eder ve bir daha kimsenin bu şehre yerleşmemesi için bir lanet okur: Anitta Neşa şehrini tahkim ettiğini ve fırtına tanrısı ile "bizim tanrımız" diye bahsettiği bir tanrı için tapınaklar inşa ettiğini ve bunları seferlerinden geri getirdiği ganimetlerle bezediğini belirtir. Bir sürek avında bir gün içinde 2 aslan ve 250 adet aralarında yaban domuzu, leopar, geyik, ceylan, dağ keçisi bulunan çeşitli hayvanı avlayarak Neşa'ya getirdiğini yazması Anadolu'da bu dönemindeki hayvan çeşitliliği ve bolluğu konusunda bir fikir verir. Anitta Salativara şehri ile savaştığını ve şehre 1400 piyade ve 40 savaş arabası ile saldırdığını yazar. Puruşanda şehrine yaptığı seferde ise kendisine demirden yapılmış bir taht hediye eden Puruşanda kralının kendi himayesine girdiğini belirtir. Anitta'nın kullandığı ünvanlar arasında “Büyük Kral” da vardır ki bu çeşitli diğer küçük krallıkların üzerinde hegemonya kurduğunun bir belirtisidir. Anitta öncesi dönemlere ait belgelerde bu ünvan sadece Puruşanda kralları tarafından kullanılmıştır. Etnik kökeni Anitta babası Neşa şehrini ele geçirdiği zaman "halkına kötülük yapmadı. [1] anaları babaları yaptı" der. Bu son cümlesinde ne kastedildiği tartışma konusu olmuştur. Hititçe metindeki cümle kelimesi kelimesine "anneleri babaları yaptı" şeklindedir. Kimi tarihçiler, Kuššara halkının da Neşa halkı gibi etnik olarak Hitit olduğunu öne sürerek, bu deyimi, Pithana Neşa halkına kendi annesi babası gibi davrandı, yani onlara aynı saygıyı gösterdi şeklinde yorumlamaktadır. Ancak Pithana ve Anitta'nın tipik Hititçe isimler olduğu söylenemez ve etnik olarak Hitit mi Hatti mi oldukları belli değildir. Öte yandan sonraki devirlerdeki Hitit kralları şecerelerini yazarken Kuššara şehri ile de bağ kurmuşlardır. Ailesi Anitta'nın babasından başka kesin olarak bilinen bir akrabası yoktur. Ancak Kültepe'de bulunan bazı belgelerde Peruva (veya Peruva-Kammaliya) isminin Anitta'nın yanında rabi simmiltim Anitta'dan sonra Neşa krallığına oturan kişi Zuzzu olabilir. Notlar * Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, Ankara: Arkadaş Yayınları. * Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford: Oxford University Press. * Veenhof, K. (2008) Mesopotamia: The Old Assyrian Period. OBO 160/5, Fribourg: Academic Press. * Neu, E. (1974) Der Anitta-Text, StBoT 18. * Steiner, G. (1994) "Die Zerstörung von Hattusa durch Anitta und seine toiederbesiedlung durch Hattusili I", XI. Türk Tarih Kongresi. s. 125-136. Dış bağlantılar * Anitta'nın hükümdarlığı * Anitta belgesi

Kaynaklar

Vikipedi

Anitta

Kaynaklar

Pithana

Piyusti

Hititçe

Labarna

Hattuşaş

XI. Leo

Kassel

Madeira

Anitta

Anitta Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Pithana

Piyusti

Hititçe

Labarna

Hattuşaş

XI. Leo

Kassel

Madeira