Andrí© Paul Guillaume Gide (22 Kasım 1869 Paris - 19 Şubat 1951 Paris) Fransız yazar. 1947 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.
İlk Yılları
Gide, 22 Kasım 1869 tarihinde Paris, Fransa`da dünyaya geldi. Babası Protestan ve köylü kökenli, annesi Katolikti. 8 yaşında Paris'te Alsace Okulu'na gönderildi. Sık sık hastalandığı için öğrenimi kesintiye uğradı. Gide henüz 11 yaşındayken (1880) Paris Üniversitesi`nde hukuk profesörü olan babasını kaybetti. Ailedeki kadınların etkisi ve annesinin katı otoritesi altında büyüdü.
1889'da okuldan mezun oldu. Yaşamını yazarak geçirmeye karar verdi.Yazı hayatına 1891'de 21 yaşındayken yayımladığı Andrí© Walter'in Günlükleri (Les Cahiers d'Andrí© Walter) ve Narsis Üstüne İnceleme ile başladı. Ama ikisi de başarısız bulundu.
1893'te Kuzey Afrika gezisine çıktı. Arap dünyasının tümüyle farklı değerleriyle tanıştı. Fransa'ya döndüğünde oradaki katı Victorya dönemi yaşantısının olumsuzluklarından rahatsız oldu. 1894'te tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Burada Oscar Wilde ve Lord Alfred Douglas'la tanıştı. Onların yüreklendirmesiyle baskı altında tuttuğu eşcinselliğini kabul etti. Annesi hastalanınca Fransa'ya döndü.
1895'te kuzeniyle evlendi. 1896`da Normandiya`da bir komüne belediye başkanı oldu.
1900 Sonrası
1908`de bazı seçkin yazarlarla birlikte Nouvelle Revue Française adında bir edebiyat dergisi kurdu. 1916`da 16 yaşındaki Marc Allí©gret ile sevgili oldu. Marc Allegret ile eşcinsel ilişkisi ailesinde huzursuzluk yarattı. Eşi Gide'nin kendisine yazdığı mektupları yok etti.
1925 yılında yayımladığı Kalpazanlar Gide`nin en önemli eserlerinden biri olarak görülür. 1926`da otobiyografik eser olan "Si le grain ne meurt" yayımlar.
I. Dünya Savaşı yıllarında Kızılhaç ile gönüllü insani kuruluşlarda çalıştı. 1923'te ilk feministlerden ünlü Elizabeth van Byyselberghe ile olan yasak ilişkisinden tek çocuğu kızı Catherine doğdu. 1924 yılında Corydon adlı homoseksüelliği savunan bir kitap yayımladı, fakat eser ilk etapta kınandı.
1925'te Fransız Ekvator Afrikası'na gitti. Burada gördüklerinden de etkilendi. Dönüşünde sömürgeciliği eleştiren yazılar yazdı. 1925 yılında yayımladığı Kalpazanlar Gide`nin en önemli eserlerinden biri olarak görülür. 1926`da otobiyografik eser olan "Si le grain ne meurt"u yayımladı.
Komünizme ilgi duydu. 1936'da büyük umutlarla gittiği Sovyetler Birliği'nden hayal kırıklığı ile döndü. 1938'de eşini kaybetti.
II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra 1942'de tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Savaşın sonuna kadar burada yaşadı. 1947'de Oxford Üniversitesi'nden "Edebiyat Doktoru" unvanı aldı. Aynı yıl Kasım ayında da Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. 19 Şubat 1951'de yaşamını yitirdi.
Özellikleri
Yaşamı boyunca toplumsal ve bireysel ahlakın en önemli ölçütünün, bireyin içtenliği ve kendisini tanıması olduğunu savundu. Edebi, siyasal ve toplumsal sorunlara karşı hoşgörülü bir tutum benimsedi. Genel ahlak anlayışının karşısında bireysel özgürlüklerin savunucusu oldu. Ama aynı zamanda 17'inci Yüzyıl Fransız edebiyatının en önemli hümanist ve ahlakçı yazarı olarak tanındı. Düşüncelerindeki bütünlük ve soyluluk, üslubundaki arılık ve uyumla Fransız edebiyatının saygın isimleri arasında yer aldı.
Eserleri
Katolik kilisesi Andrí© Gide'in eserlerini 1952 yılında Yasak kitaplar listesi'ne koymuştur.
Deneme
- Narkissos Üstüne İnceleme (1891)
- Urien'in Yolculuğu (1893)
- Aşka Teşebbüs (1893)
- Bataklıklar (1894)
- Vesileler (1903)
- Yeni Vesileler (1911)
- Ve İş Şimdi Sana Kaldı (1951, ölümünden sonra)
- Sanat Baskıdan Doğar
Roman
- Kalpazanlar (1926)
- Dar Kapı
- Pastoral Senfoni
Biyografi
- Andre Walter'in Defterleri (1892)
- Tohum Ölmezse (1926)
Şiir ve Düzyazı Şiir
- Andre Walter'in Şiirleri (1891)
- Dünya Nimetleri (1897, 1936'da Toprağın Yarattığı Nimetler)
- Hacı Ya da Sahte Peygamber Üzerine İnceleme (1899)
- Savurgan Evladın Dönüşü (1907)
- Kır Senfonisi (1919)
- Yeni Nimetler (1935)
- Thesee (1946)
Tiyatro
- Saul (1903)
- Philoktetes (1899)
- Kral Kandaules (1901)
- Bat-Şeba (1912)
- Oidipius (1931)
- Persephone (1934)
- On Üçüncü Ağaç (1935)
- Robert Ya da Genel Çıkar (1944)
- Dönüş (1946)
Yergi
- Zincire Gevşek Vurulmuş Prometheos (1899)
Anlatı
- Ayrı Yol (1902)
- Dar Kapı (1909)
Öykü
- Vatikan Zindanları (1914)
- ısabelle (1957)
- Kadınlar Mektebi (1929)
- Robert (1929)
- Genevieve (1936)
İnceleme/Eleştiri
- Dostoyevski (1923)
- Rastlantılar (1924)
- Kalpazanların Günlüğü (1926)
- Montaigne Üstüne Deneme (1929)
- Çeşitli (1931)
- Henri Michaux'yu Tanımak (1941)
- Düşsel Söyleşiler (1943)
- Göz Önüne Alarak (1943)
- Poussin Öğretimi (1945)
- Şiir Sanatı (1947)
- Önsözler (1948)
- Karşılaşmalar (1948)
- Övgüler (1948)
- Chopin Üzerine Notlar (1948)
- SSCB Dönüşü (1936)
- SSCB Dönüşü Üzerine Düzeltmeler (1937)
Diyalog
- Corydon-Sapık Sevgi(1924)
Gezi
- Kongo Yolculuğu (1927)
- Dindiki (1927)
- Çad Dönüşü 1928)
Anı
- Journal 1889-1939 (1939)
- Journal 1939-1949 (1945)
