Vasiyetnamesinde zengin mirasını Nobel Ödüllerini enstitüleştirilmesi yönünde kullanılmasını istemiştir. Bir sentetik element olan Nobelium onun anısına bu isim ile anılmıştır.
Nitrogliserin'i patlayıcı madde olarak kullanma yollarını araştırdı. 1863 yılında Stockholm'de az miktarda nitrogliserin yapmaya başladı. Birkaç ay süren araştırmalar sonunda meydana gelen bir patlama sonucu laboratuar yıkıldı. Yine de çalışmalarına devam eden Alfred Nobel 1865'de yeni bir fabrika kurdu ve bir süre sonra ikinci fabrikasını da açtı. 1864 yılında araştırmalarının sonucunu aldı ve Dinamit barutunu buldu. Araştırmalarına devam eden A. Nobel 1877'de Balistit adını verdiği yeni bir çeşit barut tasarladı. 1879'da, Paris yakınlarındaki Servan'da bir laboratuvar kuran Nobel, buradaki çalışmaları sırasında dumansız barut adını verdiği ve eşit miktarlarda nitrogliserinle nitroselüloz karışımından oluşan, itici bir barutu buldu.
Birkaç yıl sonra kordit adlı patlayıcı madde konusunda İngiliz hükümeti aleyhine dava açtı, ancak davayı kaybetti. Bu dönemde Fransa'ya karşı kurulan bir ittifakta yer alan İtalya ile işbirliği yapan Nobel, aleyhine başlatılan kampanyalar sonucunda Paris'i terk ederek İtalya'daki San Remo'ya yerleşip laboratuvarını oraya taşıdı.
Nobel, San Remo'da 1896 yılında beyin kanaması sonucu yaşama veda eder. Vasiyetinde, 33 milyon 200 bin kronunu da her yıl insanlığa hizmette bulunanlara sunulmasını istemişti.
Bu Nobel ödülleri fizik, kimya, tıp ya da fizyoloji, edebiyat ve barışa hizmet olmak üzere toplam beş dalda verilecekti. Nobel'in bu vasiyeti önceleri büyük tartışma yaratır. Ancak 1900 yılında İsveç Hükümeti Nobel Vakfı'nı kurar. Bu yıldan sonra da Nobel Ödülleri düzenli olarak verilmeye başlanır. Daha sonra 1968'de İsveç Bankası Alfred Nobel'in anısına bir "ekonomi ödülü" ihdas eder ve ilk kez 1969'da verilir.